I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvurucu, üçüncü derece arkeolojik sit alanı içerisinde kalan taşınmazı üzerindeki tasarruf hakkının 21/7/1983 tarih ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun 44. maddesinde yer alan hüküm sebebiyle kısıtlandığını belirterek mülkiyet hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüştür.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvuru, 23/10/2012 tarihinde Urla Asliye Hukuk Mahkemesi vasıtasıyla yapılmıştır. Dilekçe ve eklerinin idari yönden yapılan ön incelemesinde Komisyona sunulmasına engel bir eksikliğin bulunmadığı tespit edilmiştir.

3. İkinci Bölüm İkinci Komisyonunca, 12/4/2013 tarihinde başvurunun karara bağlanması için Bölüm tarafından ilke kararı alınması gerekli görüldüğünden, Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü’nün 33. maddesinin (3) numaralı fıkrası uyarınca, kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına, dosyanın Bölüme gönderilmesine karar verilmiştir.

III. OLAY VE OLGULAR

A. Olaylar

B. Başvuru dilekçesindeki ilgili olaylar özetle şöyledir:

4. Başvurucunun, İzmir ili, Urla ilçesi, Atatürk Mahallesi, 20D - 30c pafta, 1135 ada, 9 parselde kayıtlı arsa vasfında, üçüncü derece arkeolojik sit alanı içerisinde kalan bir taşınmazı bulunmaktadır.

5. Başvurucu, İzmir Müze Müdürlüğüne verdiği 19/8/2010 tarihli dilekçesi ile masrafların kurumca karşılanarak taşınmazında sondaj kazı yapılması için müracaatta bulunmuştur.

6. İzmir Müze Müdürlüğü 20/8/2010 tarih ve 1928 sayılı yazılarıyla talebin kazı defterine kaydedildiğini ancak masrafın kurumca karşılanması uygulamasının olmadığını sondaj kazısı içinde yazının Kültür ve Turizm Bakanlığına gönderildiğini başvurucuya bildirmiştir.

7. Başvurucu, 5/10/2010 tarihli dilekçe ile tekrar İzmir Müze Müdürlüğüne müracaat ederek söz konusu kararın yeniden incelenmesini talep ederek uygulamanın gerekçesini sormuş, anılan Müdürlük, 11/10/2010 tarih ve 2340 sayılı yazısı ve 24/12/2010 tarih ve 2950 sayılı yazıları ile 2863 sayılı Kanun’un 44. maddesine göre işlem yaptıklarını, buna göre kazı çalışmalarıyla ilgili tüm giderlerin kazı sahipleri tarafından karşılanması gerektiğini belirtmiştir. Anılan Müdürlük yazısı başvurucuya 24/10/2010 tarihinde tebliğ edilmiştir.

8. Başvurucu idarenin bu işlemine karşı idari yargı mercilerine müracaatta bulunmamıştır.

C. İlgili Hukuk

9. 2863 sayılı Kanun’un “Giderler” kenar başlıklı 44. maddesinin ilgili bölümü şöyledir:

“Kazı, sondaj ve araştırma yapılan saha ile, kazı, sondaj ve araştırmadan çıkan kültür varlıklarının yerinde korunmasını sağlamak maksadıyla, kazı yerinde geçici olarak çalıştırılacak bekçilerin ücret ve masrafları ile kazı yerinin eski haline getirilmesinin gerektirdiği giderleri karşılamak, kazı sırasında meydana gelebilecek zararları tazmin ve bunlarla ilgili bütün giderler, düzenlenecek yönetmeliğe göre, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından ruhsat verme veya süre uzatma sırasında, kazı sahiplerinden tahsil edilerek emaneten mal sandığına yatırılan paralardan ödenir. …”

IV. İNCELEME VE GEREKÇE

10. Mahkemenin 16/4/2013 tarihinde yapmış olduğu toplantıda, başvurucunun 23/10/2012 tarih ve 2012/406 numaralı bireysel başvurusu incelenip gereği düşünüldü:

A. Başvurucunun İddiaları

11. Başvurucu, İzmir Müze Müdürlüğüne müracaatta bulunmasına rağmen üçüncü derece arkeolojik sit alanı içerisinde kalan taşınmazı üzerindeki kazı çalışmalarının, masraf yatırılmadığı gerekçesiyle yapılamadığını, 2863 sayılı Kanun’a dayanılarak kendisinden masraf talep edilmesinin haksız olduğunu, bu masraf nedeniyle taşınmazı üzerindeki kazı çalışmalarının yapılamayarak tasarruf hakkının kısıtlandığını, kendisine bu masrafı yatırma yükümlülüğü getiren 2863 sayılı Kanun’un 44. maddesinin iptal edilmesi gerektiğini belirterek Anayasa’nın 35. maddesinde tanımlanan mülkiyet hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüştür.

B. Değerlendirme

12. 30/3/2011 30/3/2011 tarih ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’un geçici 1. maddesinin (8) numaralı fıkrası şöyledir:

“Mahkeme, 23/9/2012 tarihinden sonra kesinleşen nihai işlem ve kararlar aleyhine yapılacak bireysel başvuruları inceler.”

13. Anılan Kanun hükmü uyarınca Anayasa Mahkemesinin zaman bakımından yetkisinin başlangıcı 23/9/2012 tarihi olup, Mahkeme, ancak bu tarihten sonra kesinleşen nihai işlem ve kararlar aleyhine yapılan bireysel başvuruları inceleyebilir. Niteliği itibarıyla kamu düzenine ilişkin olan bu başvuru şartını taşımayan bireysel başvuruların incelenebilmesi mümkün değildir.

14. Anayasa Mahkemesinin zaman bakımından yetkisi için kesin bir tarihin belirlenmesi ve Mahkemenin yetkisinin geriye yürür şekilde uygulanmaması hukuk güvenliği ilkesinin bir gereğidir (B. No: 2012/51, § 22, 25/12/2012).

15. Başvuru konusu olayda, başvurucunun taşınmazı üzerinde kazı yapılması talebini içeren nihai başvurusu, İzmir Müze Müdürlüğünün 11/10/2010 tarih ve 2340 sayılı yazısı ve 24/12/2010 tarih ve 2950 sayılı yazısıyla reddedildiğinden ve bu red işlemine karşı da idari yargı mercilerine müracaat edilmediğinden nihai işlem kesinleşmiştir. Bu durumda başvuru, zaman bakımından Anayasa Mahkemesinin yetkisi dışında kalmaktadır.

16. Açıklanan nedenlerle, başvuru konusu işlemin 23/9/2012 tarihinden önce kesinleşmiş olduğu anlaşıldığından başvurunun, diğer kabul edilebilirlik şartları yönünden incelenmeksizin “zaman bakımından yetkisizlik” nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

V. HÜKÜM

Başvurunun, “zaman bakımından yetkisizlik” nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA, yargılama giderlerinin başvurucu üzerinde bırakılmasına, 16/4/2013 tarihinde OY BİRLİĞİYLE karar verildi.