I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvuru, hakkı olmayan yere tecavüz suçundan yürütülen yargılamanın makul sürede sonuçlandırılmaması nedeniyle adil yargılanma hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvuru 7/11/2013 tarihinde Antalya 2. Ağır Ceza Mahkemesi vasıtasıyla yapılmıştır. Başvuru formu ve eklerinin idari yönden yapılan ön incelemesi neticesinde başvurunun Komisyona sunulmasına engel teşkil edecek bir eksikliğinin bulunmadığı tespit edilmiştir.

3. İkinci Bölüm Birinci Komisyonunca 13/12/2013 tarihinde, başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

4. Bölüm tarafından 23/01/2014 tarihinde, başvurunun kabul edilebilirlik ve esas incelemesinin birlikte yapılmasına karar verilmiştir.

5. Başvuru belgelerinin bir örneği bilgi için Adalet Bakanlığına (Bakanlık) gönderilmiştir. Bakanlığın 12/2/2014 tarihli yazısında Anayasa Mahkemesinin önceki kararlarına ve bu kapsamda sunulan görüşlerine atfen başvuru hakkında görüş sunulmayacağı bildirilmiştir.

III. OLAY VE OLGULAR

A. Olaylar

6. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle ilgili olaylar özetle şöyledir:

7. Kemer Kaymakamlığının 27/9/2007 tarihinde ilçede yaptığı denetimde, aralarında başvurucunun işletmecisi olduğu dalış okulunun da bulunduğu bazı işletmelerin kıyı kenar çizgisi içinde kalan ve devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmazı işgal ettiği tespit edilmiş ve bu işletmeler hakkında Kemer Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulmuştur.

8. Kemer Cumhuriyet Başsavcılığının 11/1/2008 tarihli iddianamesiyle hakkı olmayan yere tecavüz suçunu işlediği iddiasıyla başvurucu hakkında Kemer 1. Asliye Ceza Mahkemesinde ceza davası açılmıştır.

9. Başvurucu 2/4/2008 tarihinde talimat yoluylasorgulanmıştır.

10. Mahkemenin 9/9/2008 tarihli ve E.2008/55, K.2008/840 sayılı kararıyla görevsizlik kararı verilmiştir.

11. Temyiz üzerine, Yargıtay 8. Ceza Dairesinin 11/10/2012 tarihli ve E.2011/10107, K.2012/30567 sayılı ilamıyla İlk Derece Mahkemesi kararı bozulmuştur.

12. Bozmaya uyularak yürütülen yargılamada Mahkemenin 17/12/2013 tarihli ve E.2013/50, K.2013/900 kararıyla hakkı olmayan yere tecavüz suçundan açılan davada, eylemin 4/4/1990 tarihli ve 3621 sayılı Kıyı Kanunu'nun 15. maddesinde düzenlenen kabahat eylemine uyduğu belirtilerek soruşturma zamanaşımının dolması nedeniyle idari para cezası verilmesine yer olmadığına hükmedilmiştir.

13. İtiraz üzerine Antalya 6. Ağır Ceza Mahkemesinin 7/2/2014 2014/122 Değişik İş sayılı kararıyla İlk Derece Mahkemesi ilamının ortadan kaldırılmasına, dosyanın Mahkemeye iadesine karar verilmiştir.

14. Mahkemenin 30/4/2014 tarihli ve E.2014/160, K.2014/127 sayılı kararıyla idari para cezası verilmesine yer olmadığına karar verilmiştir.

15. İtiraz üzerine, Antalya 4. Ağır Ceza Mahkemesinin 21/5/2014 tarihli ve 2014/362 Değişik İş sayılı kararıyla itiraz incelemesi üzerine Mahkemece duruşma açılmadığı ve taraflara itiraz kararına karşı diyeceklerinin sorulmadığı, dosya üzerinden karar verildiği gerekçesiyle Mahkeme ilamının ortadan kaldırılmasına, dosyanın Mahkemeye iadesine karar verilmiştir.

16. Mahkemenin 27/6/2014 tarihli ve E.2014/329 tarihli ve K.2014/449 sayılı kararıyla başvurucu hakkında 27/9/2007 tarihinde tutanak düzenlendiği, eylemin maktu idari para cezasını gerektirdiği ve 3621 sayılı Kanun'un08/02/2008 tarihinde yürürlüğe giren 5728 sayılı Kanun ile değişiklikten önceki 15. maddesi kapsamında kaldığı, tutanak tarihinden karar tarihine kadar kabahatler için uygulanan zamanaşımı süresinin dolduğu belirtilerek idari para cezası verilmesine yer olmadığına karar verilmiştir.

17. Başvurucu, 7/11/2013 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

18. İtiraz istemi üzerine Antalya 2. Ağır Ceza Mahkemesinin 3/10/2014 tarihli ve 2014/1607 Değişik İş sayılı kararıyla itiraz reddedilmiştir.

B. İlgili Hukuk

19. 3621 sayılı Kanun’un 15. maddesi.

IV. İNCELEME VE GEREKÇE

20. Mahkemenin 7/4/2016 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvuru incelenip gereği düşünüldü:

A. Başvurucunun İddiaları

21. Başvurucu, hakkı olmayan yere tecavüz suçundan yargılandığı davanın makul sürede sonuçlandırılmaması nedeniyle Anayasa'nın 36. maddesinde düzenlenen adil yargılanma hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüş, tazminata hükmedilmesi talebinde bulunmuştur.

B. Değerlendirme

1. Kabul Edilebilirlik Yönünden

22. Başvuru formu ile eklerinin incelenmesi sonucunda açıkça dayanaktan yoksun olmadığı ve kabul edilemezliğine karar verilmesini gerektirecek başka bir neden bulunmadığı anlaşılan başvurunun kabul edilebilir olduğuna karar verilmesi gerekir.

2. Esas Yönünden

23. Başvurucu, Kemer Cumhuriyet Başsavcılığınca hakkında açılan kamu davasında yargılamanın makul sürede sonuçlandırılmadığını belirterek adil yargılanma hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüştür.

24. Ceza davalarına ilişkin yargılamaların makul sürede sonuçlanmadığı yönündeki iddialar daha önce bireysel başvuru konusu yapılmış ve Anayasa Mahkemesince makul sürede yargılanma hakkının, adil yargılanma hakkı kapsamına dâhil olduğu kabul edilerek bir davadaki yargılama süresinin makul olup olmadığının tespitinde davanın karmaşıklığı, yargılamanın kaç dereceli olduğu, tarafların ve ilgili makamların yargılama sürecindeki tutumu ve başvurucunun davanın hızla sonuçlandırılmasındaki menfaatinin niteliği gibi hususların dikkate alınacağı belirtilmiş (B.E., B. No: 2012/625, 9/1/2014, §§ 23-41; Ersin Ceyhan, B. No: 2013/695, 9/1/2014, §§ 24-40).) ve bu kapsamda yapılan incelemeler sonucu makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine yönelik kararlar verilmiştir (Mehmet Fatih Özdemir, B. No: 2013/1607, 17/11/2014; Ömer Çoygun, B. No: 2013/3396, 22/6/2015; Osman Bayrak, B. No: 2013/3803, 25/2/2015).

25. Başvuru konusu olay; Kemer 1. Asliye Ceza Mahkemesinde hakkı olmayan yere tecavüz suçundan açılan ceza davasına ilişkindir. Ceza muhakemesinde yargılama süresinin makul olup olmadığı değerlendirilirken sürenin başlangıcı, bir kişiye suç işlediği iddiasının yetkili makamlar tarafından bildirilmesi veya isnattan ilk olarak etkilendiği arama ve gözaltı gibi bir takım tedbirlerin uygulanması anı ya da kamu davasının açıldığı tarihtir. Somut başvuru açısından bu tarih,başvurucunun Antalya Nöbetçi Asliye Ceza Mahkemesince talimat yoluyla sorgulandığı 2/4/2008'dir. Ceza yargılamasında sürenin sona erdiği tarih, suç isnadının nihai olarak karara bağlandığı tarih olup somut davada bu tarih, Antalya 2. Ağır Ceza Mahkemesince İlk Derece Mahkemesi kararına yapılan itirazın reddedildiği 3/10/2014'tür (Ersin Ceyhan, § 35).

26. Başvuruya konu yargılama sürecinin incelenmesinde Kemer Cumhuriyet Başsavcılığının 11/1/2008 tarihli iddianamesiyle başvurucu hakkında ceza davasının açıldığı, 2/4/2008 tarihinde başvurucunun sorgulandığı tespit edilmiştir. Kemer 1. Asliye Ceza Mahkemesince yapılan yargılamada9/9/2008 tarihinde görevsizlik kararı verildiği, temyiz üzerine Yargıtay 8. Ceza Dairesinin 11/10/2012 tarihli ilamıyla İlk Derece Mahkemesi kararının bozulduğu, bozmaya uyularak yürütülen yargılamada Mahkemece 17/12/2013 tarihinde para cezası verilmesine yer olmadığına karar verildiği, anılan karara itiraz üzerine Antalya 6. Ağır Ceza Mahkemesinin 7/2/2014 tarihli ilamıyla Mahkeme kararının kaldırıldığı, Mahkemece 30/4/2014 tarihinde tekrar karar verildiği, itiraz üzerine kararın Antalya 4. Ağır Ceza Mahkemesinin 21/5/2014 tarihli ilamıyla kaldırıldığı, yürütülen yargılamada Mahkemece27/6/2014 tarihinde karar verildiği, itiraz üzerine Antalya 2. Ağır Ceza Mahkemesinin 3/10/2014 tarihli kararıyla itirazın reddedildiği anlaşılmıştır.

27. Başvurunun değerlendirilmesi neticesinde başvuruya konu ceza davası; hukuki meselenin çözümündeki güçlük, maddi olayların karmaşıklığı, delillerin toplanmasında karşılaşılan engeller, taraf sayısı gibi kriterler dikkate alındığında karmaşık olmaktan uzaktır. Başvurucunun, tutum ve davranışlarıyla ve usule ilişkin haklarını kullanırken özensiz davranmasıyla yargılamanın uzamasına önemli ölçüde sebep olduğu da söylenemez. Anılan davaya bütün olarak bakıldığında somut başvuru açısından farklı bir karar verilmesini gerektirecek bir yön bulunmadığı ve söz konusu yedi yıl altı aylık yargılama sürecinde makul olmayan bir gecikmenin olduğu sonucuna varılmıştır.

28. Açıklanan nedenlerle başvurucunun Anayasa’nın 36. maddesinde güvence altına alınan makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir.

3. 6216 Sayılı Kanun'un 50. Maddesi Yönünden

29. 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’un 50. maddesinin (1) ve (2) numaralı fıkraları şöyledir:

“(1) Esas inceleme sonunda, başvurucunun hakkının ihlal edildiğine ya da edilmediğine karar verilir. İhlal kararı verilmesi hâlinde ihlalin ve sonuçlarının ortadan kaldırılması için yapılması gerekenlere hükmedilir…

(2) Tespit edilen ihlal bir mahkeme kararından kaynaklanmışsa, ihlali ve sonuçlarını ortadan kaldırmak için yeniden yargılama yapmak üzere dosya ilgili mahkemeye gönderilir. Yeniden yargılama yapılmasında hukuki yarar bulunmayan hâllerde başvurucu lehine tazminata hükmedilebilir veya genel mahkemelerde dava açılması yolu gösterilebilir. Yeniden yargılama yapmakla yükümlü mahkeme, Anayasa Mahkemesinin ihlal kararında açıkladığı ihlali ve sonuçlarını ortadan kaldıracak şekilde mümkünse dosya üzerinden karar verir.”

30. Başvurucu, 10.000 TL manevi tazminatın ödenmesi talebinde bulunmuştur.

31. Bireysel başvuru dosyasının incelenmesi sonucunda başvurucunun adil yargılanma hakkının ihlal edildiği sonucuna varılmıştır.

32. Başvurucunun tarafı olduğu uyuşmazlığa ilişkin yedi yıl altı aylık yargılama süresi dikkate alındığında yargılama faaliyetinin uzunluğu sebebiyle yalnızca ihlal tespitiyle giderilemeyecek olan manevi zararı karşılığında başvurucuya net 6.000 TL manevi tazminat ödenmesine karar verilmesi gerekir.

33. Dosyadaki belgelerden tespit edilen 198,35 TL harç ve 1.800 TL vekalet ücretinden oluşan toplam 1.998.35 TL yargılama giderinin başvurucuya ödenmesine karar verilmesi gerekir.

V. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Makul sürede yargılanma haklarının ihlal edildiğine ilişkin iddianın KABUL EDİLEBİLİR OLDUĞUNA,

B. Anayasa’nın 36. maddesinde güvence altına alınan makul sürede yargılanma hakkının İHLAL EDİLDİĞİNE,

C. Başvurucuya net 6.000 TL manevi TAZMİNAT ÖDENMESİNE, tazminata ilişkin diğer taleplerin REDDİNE,

D. 198,35 TL harçtan ve 1.800 TL vekalet ücretinden oluşan toplam 1.998.35 TL yargılama giderinin BAŞVURUCUYA ÖDENMESİNE,

E. Ödemelerin, kararın tebliğini takiben başvurucunun Maliye Bakanlığına başvuru tarihinden itibaren dört ay içinde yapılmasına, ödemede gecikme olması hâlinde bu sürenin sona erdiği tarihten ödeme tarihine kadar geçen süre için yasal FAİZ UYGULANMASINA,

F. Kararın bir örneğinin Adalet Bakanlığına GÖNDERİLMESİNE

7/4/2016 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.