I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvuru, epilepsi hastalığı dolayısıyla sürücü belgesinin geri alınması nedeniyle kişinin maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme, özel hayata saygı ve çalışma haklarının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvuru 28/10/2014 tarihinde yapılmıştır.

3. Başvuru, başvuru formu ve eklerinin idari yönden yapılan ön incelemesinden sonra Komisyona sunulmuştur.

4. Komisyonca başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

5. Bölüm Başkanı tarafından başvurunun kabul edilebilirlik ve esas incelemesinin birlikte yapılmasına karar verilmiştir.

6. Başvuru belgelerinin bir örneği bilgi için Adalet Bakanlığına (Bakanlık) gönderilmiştir. Bakanlık, görüş sunmamıştır.

III. OLAY VE OLGULAR

7. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle olaylar özetle şöyledir:

8. Başvurucu özel bir şirkette yönetici olarak çalışmaktadır ve çocukluğundan itibaren epilepsi hastasıdır. Başvurucu 16/9/2000 yılında sürücü belgesi almıştır.

9. 2005 yılında GATA Haydarpaşa Eğitim Hastanesi tarafından askerlik için yapılan muayenesinde epilepsi tanı ve tespitinin yapıldığı belirtilerek hastalığı nedeniyle askerliğe elverişli değildir raporu verilmiştir. Ayrıca İstanbul Emniyet Müdürlüğüne yazılan yazıyla aralarında başvurucunun da bulunduğu kişilere sürücü belgesi verilmemesi, verilmiş ise geri alınması bildirilmiş, bu kapsamda başvurucunun sürücü belgesi iptal edilmiştir.

10. Başvurucunun daha önce filo satış ve pazarlama yöneticisi olarak çalıştığı araç kiralama ve servis şirketi tarafından kendisine araba tahsis edilmiştir.

11. 1/12/2008 tarihinde trafik kontrolü sırasında Genel Bilgi Toplama (GBT) sorgulaması yapılmış ve polis memurlarınca düzenlenen aynı tarihli tutanakta, başvurucunun ehliyetinin doktor raporuna dayalı olarak süresiz olarak iptal edildiğinin anlaşıldığı belirtilerek sürücü belgesine el konulmuştur.

12. Başvurucunun çalıştığı araç kiralama ve servis şirketi tarafından verilen tarihsiz yazıda; başvurucunun 3/4/2006-18/12/2009 tarihleri arasında satış portföy yöneticisi olarak çalıştığı, 1/12/2008 tarihinde ehliyetinin alındığı ve araç kullanmasına izin verilmediği belirtilmesi üzerine tahsis edilmiş aracın kendisinden alındığı ve görevinin değiştirildiği bildirilmiştir.

13. Başvurucu, 1/12/2008 tarihinde yapılan trafik kontrolünde sürücü belgesinin iptal edilmiş olduğunu öğrendiğini bildirerek sürücü belgesinin iptal edilmesine ilişkin işlem ile sürücü belgesine el konulmasına ilişkin 1/12/2008 tarihli işlemin ve bu işlemlere temel olan 26/9/2006 tarihli ve 26301 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Sürücü Adayları ve Sürücülerde Aranacak Sağlık Şartları ve Muayenelerine Dair Yönetmelik'in 9. maddesinin ikinci fıkrasının (c) bendinde yer alan "epilepsi tespitinde sürücü belgesi verilmez" cümlesinin iptali istemiyle Danıştay 8. Dairesinde dava açmıştır.

14. Danıştay 8. Dairesinin 22/3/2011 tarihli kararıyla dava reddedilmiştir. Kararda, ilgili Yönetmeliğin İçişleri Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığınca müştereken hazırlandığı, Yönetmelik'te ne zaman gerçekleşeceği konusunda tıbben net bir belirleme yapılamayan ve kişinin kontrolünü yitirmesine yol açan nöbetlerin görüldüğü epilepsi gibi hastalıkların, sürücü belgesi almaya engel sağlık sorunları arasında düzenlenmesinde hukuka aykırılık bulunmadığı belirtilmiştir.

15. Karar, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 7/4/2014 tarihli kararıyla onanmıştır.

16. Söz konusu karar başurucuya 29/9/29014 tarihinde tebliğ edilmiştir.

17. Başvurucu 28/10/2014 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

IV. İLGİLİ HUKUK

A. Ulusal Hukuk

18. 13/10/1983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun işlem tarihinde yürürlükte bulunduğu hâliyle "Sürücü adaylarında aranacak şartlar" kenar başlıklı 41. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi şöyledir:

 "…

Sağlık şartları:

Sağlık şartları bakımından kimlere hangi tür sürücü belgesi verilebileceği hususu yönetmelikle düzenlenir. Sürücü belgesi alacakların ilgili yönetmelikte belirtilen hekimden sürücü olur raporu almaları zorunludur. Bu maddede sözü edilen yönetmelik İçişleri ve Sağlık bakanlıklarınca müştereken hazırlanarak yürürlüğe konulur."

19. 26/9/2006 tarihli ve 26301 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Sürücü Adayları ve Sürücülerde Aranacak Sağlık Şartları ve Muayenelerine Dair Yönetmelik'in 29/12/2015 tarihinde yapılan değişiklikten önceki hâliyle "Ruh ve sinir hastalıkları muayenesine ilişkin esaslar" kenar başlıklı 9. maddesinin ikinci fıkrasının (c) bendi şöyledir:

“Epilepsi tespitinde sürücü belgesi verilmez. Şüpheli durumlarda klinik gözlem ve EEG tetkiki dikkate alınır.”

20. Sürücü Adayları ve Sürücülerde Aranacak Sağlık Şartları ve Muayenelerine Dair Yönetmelik'in 29/12/2015 tarihinde yapılan değişiklikten sonraki hâliyle 9. maddesinin ikinci fıkrasının (c) bendi şöyledir:

“c) Epilepsi hastalarına aşağıda sayılan hallerde sadece birinci grup sürücü belgesi sınıfları verilebilir. Bu sürücüler ambulans, resmi veya ticari araç kullanamazlar.

1) Şuur kaybının olduğu epilepsi hastalarının altı aylık periyodlarla kontrol muayenesini yaptırdıklarını, beş yıl boyunca nöbet geçirmediklerini ve antiepileptik ilaçları kullanmadıklarını belgelemeleri halinde durumları nöroloji sağlık kurulunda değerlendirilir. Sürücü belgesi alabileceğine dair rapor düzenlenmesi halinde kontrol süresi raporda belirtilir.

2) Direksiyon başında tekrarlanma olasılığı olmayan, fark edilir bir uyarıcı nedeniyle uyarılmış epilepsi nöbeti geçiren kişilere nöroloji uzmanının kanaatine göre sürücü belgesi verilebilir.

3) İlk veya tek uyarılmamış epilepsi nöbeti geçiren kişilerin altı aylık periyodlarla kontrol muayenesini yaptırdıklarını, üç yıl boyunca nöbet geçirmediklerini ve antiepilepsi ilaçları kullanmadıklarını belgelemeleri halinde durumları nöroloji sağlık kurulunda değerlendirilebilir.

4) Sadece uykuda geçirilen epilepsi nöbeti olan kişiler altı aylık periyodlarla kontrol muayenesini yaptırdıklarını, beş yıl boyunca nöbet geçirmediklerini ve antiepileptik ilaçları kullanmadıklarını belgelemeleri halinde durumları nöroloji sağlık kurulunda değerlendirilebilir.

5) Bilinci veya hareket etme yetisini etkilemeyen nöbet geçiren kişilerde 6 aylık periyodlarla kontrol muayenesini yaptırdıklarını, beş yıl boyunca nöbet geçirmediklerini ve antiepileptik ilaçları kullanmadıklarını belgelemeleri halinde durumları nöroloji sağlık kurulunda değerlendirilebilir.

6) Tedavi edici epilepsi cerrahisi uygulanan kişiler (1) numaralı alt bende göre değerlendirilir.

7) Bu bent kapsamında nöroloji sağlık kurulunca yapılacak tıbbi değerlendirmede, ayrıntılı nörolojik inceleme, elektro ensefalografi ve nöro görüntüleme yapılır.

8) Epilepsi tanısı konulan ve araç kullanmalarında sakınca bulunan ya da araç kullanmaları belirli şartlara bağlanan kişiler hakkında 4 üncü maddenin onbirinci fıkrası kapsamında bildirimde bulunulur.”

B. Uluslararası Hukuk

21. Avrupa Birliği Konseyinin 29/7/1991 tarihli ve 91/439/EEC sayılı direktifinin "Motorlu Taşıtların Kullanımında Fiziksel ve Ruhsal Sağlığa İlişkin Asgari Standartlar"ın belirlendiği 3 numaralı ekinde yer alan 12. maddesinde, epilepsi nöbetlerinin veya hastalığın bilinç kaybına yol açan diğer etkilerinin araç kullanımı sırasında meydana gelmesi hâlinde trafik güvenliği bakımından ciddi tehlike oluşturduğu belirtildikten sonra epilepsi hastalarının durumları iki grupta değerlendirilmiş ve Avrupa Birliği'ne üye devletlere sürücü belgesi verilmesine dair mevzuatlarında bu iki grubun özellikleri dikkate alınarak düzenleme yapmaları konusunda yükümlülük getirilmiştir. Buna göre yetkili bir tıbbi makam tarafından incelemeye ve düzenli tıbbi muayeneye tabi tutulan birinci gruptaki kişilere lisans verilebilir ya da lisansları yenilenebilir. Yetkili tıbbi makam epilepsi ya da diğer bilinç bozukluklarının durumu, klinik biçimi ve ilerlemesi (son iki yıl içinde nöbet geçirmeme gibi), alınan tedavi ve sonuçları hakkında karar verecektir. Uzman doktor raporuna göre epilepsi nöbetleri veya bilinç durumundaki diğer ani rahatsızlıklardan muzdarip olan ya da olma ihtimali bulunan ikinci gruptaki başvuru sahipleri ya da sürücülere ehliyet verilmeyeceği ya da bu kişilerin ehliyetlerinin yenilenmeyeceği belirtilmiştir.

V. İNCELEME VE GEREKÇE

22. Mahkemenin 9/11/2017 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvuru incelenip gereği düşünüldü:

A. Başvurucunun İddiaları

23. Başvurucu epilepsi hastalığının etkilerinin kişiden kişiye farklı olabildiğini, kendisinin sınırlı sayıda nöbet geçirdiğini, düzenli kullandığı sürece ilaç tedavisiyle nöbetlerin kontrol altına alındığını belirtmiştir. Başvurucu, Yönetmelik hükmünde yer alan düzenlemenin epilepsi hastalarının sürücü belgesi almalarını tümüyle yasakladığını, bu şekilde genel ve soyut bir yasak getirildiğini, durumunun belirli periyotlarla denetlenmesi suretiyle sürücü belgesi alması mümkünken buna hiç olanak sağlanmayarak fedakarlığın sadece bireye yüklenmesinin mağduriyetine sebep olduğunu ifade etmiştir. Başvurucu ayrıca sürücü belgesinin olmamasının özel ve aile yaşamını da olumsuz etkilediğini belirtmiş ve Anayasa'nın 2., 10., 11., 13., 20., 23., 35., 36., 48., 49., 90. ve 136. maddelerinin ihlal edildiğini ileri sürmüştür.

B. Değerlendirme

24. Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün (İçtüzük) 80. maddesinin (1) numaralı fıkrasının (ç) bendi uyarınca Anayasa Mahkemesince saptanan herhangi bir gerekçeden dolayı başvurunun incelenmesinin sürdürülmesini haklı kılan bir sebebin olmadığı kanaatine varılması hâlinde başvuru hakkında düşme kararı verilebilir (H.L., B. No: 2013/66, 16/5/2013, §§ 17, 18).

25. Somut olayda başvuru konusu yapılan Yönetmelik hükmünün başvuru tarihinden sonra 29/12/2015 tarihinde yapılan değişiklikle yeniden düzenlendiği ve epilepsi hastalarına belli koşullar altında sürücü belgesi alma imkânı getirildiği görülmektedir. Dolayısıyla başvurucunun yeni oluşan hukuki duruma göre sürücü belgesi almak için talepte bulunması mümkün hâle gelmiştir. Bu yüzden İçtüzük'ün 80. maddesinin (1) numaralı fıkrasının (ç) bendine göre başvurunun incelenmesinin sürdürülmesini haklı kılan bir neden kalmadığı sonucuna varılmıştır (Serkan Madsar, B. No: 2012/751, 16/10/2014, §§ 21, 22).

VI. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Başvurunun incelenmesinin sürdürülmesini haklı kılan bir neden kalmaması nedeniyle DÜŞMESİNE,

B. Yargılama giderlerinin başvurucu üzerinde BIRAKILMASINA 9/11/2017 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.