I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvuru, makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvuru 5/12/2014 tarihinde yapılmıştır.

3. Başvuru, başvuru formu ve eklerinin idari yönden yapılan ön incelemesinden sonra Komisyona sunulmuştur.

4. Komisyonca başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

5. Bölüm Başkanı tarafından, başvurunun kabul edilebilirlik ve esas incelemesinin birlikte yapılmasına karar verilmiştir.

6. Başvuru belgelerinin bir örneği bilgi için Adalet Bakanlığına gönderilmiştir.

III. OLAY VE OLGULAR

7. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle ilgili olaylar özetle şöyledir:

A. Beyoğlu 1. İş Mahkemesinde Görülen Yargılama

8. Başvurucular aleyhine 8/3/2005 tarihinde Beyoğlu 1. Mahkemesinde açılan işçi ve işveren ilişkisinden kaynaklanan tespit davasında İlk Derece Mahkemesinin 4/10/2007 tarihli kısmi kabul kararı Yargıtay 10. Hukuk Dairesinin 6/4/2009 tarihli ilamı ile bozulmuş, bozma üzerine Beyoğlu 1. İş Mahkemesi 24/5/2011 tarihli kararı ile davayı kısmen kabul etmiş, bu karar Yargıtay 10. Hukuk Dairesinin 2/10/2012 tarihli ilamı ile onanmış ve yargılama süreci sona ermiş, İlk Derece Mahkemesinin onanan 24/5/2011 tarihli kararı kesinleşme şerhi düzenlenmesi ile 5/11/2013 tarihinde kesinleşmiştir.

B. İstanbul 10. İş Mahkemesinde Görülen Dava Yönünden

9. Başvurucular aleyhine 8/3/2005 tarihinde Beyoğlu İş Mahkemesinde açılan işçi ve işveren ilişkisinden kaynaklanan alacak davasında Beyoğlu İş Mahkemesince 11/12/2006 tarihinde görevsizlik kararı verilmiş, kararın temyiz edilmesi üzerine Yargıtay tarafından İlk Derece Mahkemesi kararı bozularak dosya tekrar Beyoğlu İş Mahkemesine gönderilmiştir. Yargılamanın ilerleyen safhalarında dava dosyası İstanbul 10. İş Mahkemesine devredilmiş, 22/1/2014 tarihli karar ile davanın kısmen kabulüne hükmedilmiş, bu karar Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 8/5/2014 tarihli ilamı ile bozulmuş, bozma üzerine yapılan yargılama sonucunda 5/11/2014 tarihli karar ile davanın kısmen kabulüne hükmedilmiş, taraflar temyize başvurmamıştır.

IV. İNCELEME VE GEREKÇE

10. Mahkemenin 13/4/2017 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvuru incelenip gereği düşünüldü:

11. Başvurucuların makul sürede yargılanma hakkının ve uzun süren yargılamalar boyunca, makul sürede yargılama yapılmamasından dolayı uğradığı hak kaybına ilişkin başvurabileceği bir iç hukuk yolunun bulunmadığını belirterek etkili başvuru hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüştür.

12. Etkili başvuru hakkının ihlali iddiası, başvurucuların başvurabileceği bir iç hukuk yolu olarak Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunma imkânının sağlanması durumu dikkate alınarak makul sürede yargılanma hakkı kapsamında değerlendirilmiştir.

A. Kabul Edilebilirlik Yönünden

1. Beyoğlu 1. İş Mahkemesinde Görülen Dava Yönünden

13. 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun'un 47. maddesinin (5) numaralı fıkrası ile Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün 64. maddesinin (1) numaralı fıkrası gereği, başvuru yollarının tüketildiği, başvuru yolu öngörülmemiş ise ihlalin öğrenildiği tarihten itibaren otuz gün içinde bireysel başvuru yapılması gerekir.

14. Somut olayda, makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiği iddiasının incelenmesi sonucu Beyoğlu 1. İş Mahkemesinde görülen yargılamada İlk Derece Mahkemesinin 24/5/2011 tarihli nihai kararının Yargıtay 10. Dairesince onanmasının ardından 5/11/2013 tarihinde kesinleştiği ancak başvurucuların ihlal iddialarını otuz günlük başvuru süresi geçtikten sonra 5/12/2014 tarihinde bireysel başvuruda bulunarak ortaya koymuşlardır.

15. Açıklanan nedenle başvurunun bu kısmının diğer kabul edilebilirlik koşulları yönünden incelenmeksizin süre aşımı nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

2. İstanbul 10. İş Mahkemesinde Görülen Dava Yönünden

16. Açıkça dayanaktan yoksun olmadığı ve kabul edilemezliğine karar verilmesini gerektirecek başka bir neden de bulunmadığı anlaşılan makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın kabul edilebilir olduğuna karar verilmesi gerekir.

B. Esas Yönünden

17. Medeni hak ve yükümlülüklere ilişkin olan iş mahkemelerinde açılan davalarda yargılama süresi tespit edilirken sürenin başlangıç tarihi olarak, davanın açıldığı tarih; sürenin sona erdiği tarih olarak yargılamanın sona erdiği (Nesrin Kılıç, B. No: 2013/772, 7/11/2013 § 69), yargılaması devam eden davalar yönünden ise Anayasa Mahkemesinin makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine ilişkin şikâyetle ilgili kararını verdiği tarih esas alınır (Mehmet Salih Ayyıldız, B. No: 2012/397, 17/11/2014, § 25).

18. İş mahkemeleri nezdinde görülen davalarda yargılama süresinin makul olup olmadığı değerlendirilirken yargılamanın karmaşıklığı ve kaç dereceli olduğu, tarafların ve ilgili makamların yargılama sürecindeki tutumu ve başvurucunun yargılamanın süratle sonuçlandırılmasındaki menfaatinin niteliği gibi hususlar dikkate alınır (Nesrin Kılıç, §§ 57, 58).

19. Anılan ilkeler ve Anayasa Mahkemesinin benzer başvurularda verdiği kararlar dikkate alındığında somut olayda yaklaşık dokuz yıllık yargılama süresinin makul olmadığı sonucuna varmak gerekir.

20. Açıklanan gerekçelerle Anayasa’nın 36. maddesinde güvence altına alınan makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir.

C. 6216 Sayılı Kanun'un 50. Maddesi Yönünden

21. 6216 sayılı Kanun’un 50. maddesinin (1) numaralı fıkrası şöyledir:

“Esas inceleme sonunda, başvurucunun hakkının ihlal edildiğine ya da edilmediğine karar verilir. İhlal kararı verilmesi hâlinde ihlalin ve sonuçlarının ortadan kaldırılması için yapılması gerekenlere hükmedilir. …”

22. Başvurucular maddi ve manevi tazminat talebinde bulunmuşlardır.

23. Somut olayda makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiği sonucuna varılmıştır.

24. İhlal tespitiyle giderilemeyecek olan manevi zararları karşılığında başvuruculara ayrı ayrı net 9.600 TL manevi tazminat ödenmesine karar verilmesi gerekir.

25. Dosyadaki belgelerden tespit edilen 206,10 TL harç ve 1.800 TL vekâlet ücretinden oluşan toplam 2.006,10 TL yargılama giderinin başvurucuya ödenmesine karar verilmesi gerekir.

V. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın Beyoğlu 1. İş Mahkemesinde görülen yargılama yönünden süre aşımı nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

B. Makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın İstanbul 10. İş Mahkemesinde görülen yargılama yönünden KABUL EDİLEBİLİR OLDUĞUNA,

C. Anayasa’nın 36. maddesinde güvence altına alınan makul sürede yargılanma hakkının İHLAL EDİLDİĞİNE,

D. Başvuruculara ayrı ayrı net 9.600 TL manevi tazminat ÖDENMESİNE, tazminata ilişkin diğer taleplerin REDDİNE,

E. 206,10 TL harç ve 1.800 TL vekalet ücretinden oluşan toplam 2.006,10 TL yargılama giderinin BAŞVURUCULARA MÜŞTEREKEN ÖDENMESİNE,

F. Ödemelerin, kararın tebliğini takiben başvurucunun Maliye Bakanlığına başvuru tarihinden itibaren dört ay içinde yapılmasına, ödemede gecikme olması hâlinde bu sürenin sona erdiği tarihten ödeme tarihine kadar geçen süre için yasal FAİZ UYGULANMASINA,

G. Kararın bir örneğinin İstanbul 10. İş Mahkemesine (E.2014/643, K.2014/783)GÖNDERİLMESİNE,

H. Kararın bir örneğinin Adalet Bakanlığına GÖNDERİLMESİNE 13/4/2017 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.