TÜRKİYE CUMHURİYETİ
|
ANAYASA MAHKEMESİ
|
|
|
İKİNCİ BÖLÜM
|
|
KARAR
|
|
BAYRAM ALİ DEVECİOĞLU BAŞVURUSU
|
(Başvuru Numarası: 2017/39387)
|
|
Karar Tarihi: 15/9/2020
|
|
İKİNCİ BÖLÜM
|
|
KARAR
|
|
Başkan
|
:
|
Kadir ÖZKAYA
|
Üyeler
|
:
|
Celal Mümtaz AKINCI
|
|
|
M. Emin KUZ
|
|
|
Yıldız SEFERİNOĞLU
|
|
|
Basri BAĞCI
|
Raportör
|
:
|
Tuğba TUNA IŞIK
|
Başvurucu
|
:
|
Bayram Ali DEVECİOĞLU
|
I. BAŞVURUNUN
KONUSU
1. Başvuru, yargılama devam ederken kamu görevinden ihraç
edilme sebebiyle davanın konusunun kalmadığından bahisle uyuşmazlığın esasına
yönelik talebin karara bağlanmasının engellenmesi nedeniyle karar hakkının
ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.
II. BAŞVURU
SÜRECİ
2. Başvuru 11/12/2017 tarihinde yapılmıştır.
3. Başvuru, başvuru formu ve eklerinin idari yönden
yapılan ön incelemesinden sonra Komisyona sunulmuştur.
4. Komisyonca başvurunun kabul edilebilirlik
incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.
5. Bölüm Başkanı tarafından başvurunun kabul
edilebilirlik ve esas incelemesinin birlikte yapılmasına karar verilmiştir.
6. Başvuru belgelerinin bir örneği bilgi için Adalet
Bakanlığına (Bakanlık) gönderilmiştir. Bakanlık görüşünü bildirmiştir.
7. Başvurucu, Bakanlığın görüşüne karşı süresinde beyanda
bulunmuştur.
III. OLAY VE
OLGULAR
8. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle
ilgili olaylar özetle şöyledir.
9. Başvurucu, Kahramanmaraş'ta İstihbarat Şube
Müdürlüğünde polis memuru olarak görev yapmakta iken görev yapmakta olduğu
birime dilekçe yazmış olması sebebiyle hakkında yürütülen disiplin soruşturması
sonucunda 24/6/2016 tarihli işlem ile kınama cezası ile cezalandırılmıştır.
10. Başvurucunun kınama cezasına ilişkin işlemin iptali
talebiyle açtığı dava sonucunda Kahramanmaraş İdare Mahkemesi (Mahkeme)
tarafından 15/2/2016 tarihli ve E.2017/1224, K.2017/1069 sayılı kararıyla iptal
kararı verilmiştir.
11. Mahkeme kararına karşı yapılan istinaf başvurusu
üzerine Gaziantep Bölge İdare Mahkemesi Üçüncü İdari Dava Dairesi tarafından
3/10/2017 tarihli ve E.2017/1224, K.2017/1069 sayılı kararıyla yargılama devam
ederken başvurucunun kanun hükmünde kararname gereğince kamu görevinden ihraç
edildiği ve dava konusunun ortadan kalktığı gerekçesiyle kesin olmak üzere
davanın esası hakkında karar verilmesine yer olmadığı kararı verilmiştir.
12. Nihai karar başvurucuya 16/11/2017 tarihinde tebliğ
edilmiştir.
13. Başvurucu 11/12/2017 tarihinde bireysel başvuruda
bulunmuştur.
IV. İLGİLİ
HUKUK
A. Ulusal Hukuk
1. İlgili Kanun
14. 6/1/1982 tarihli ve 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü
Kanunu'nun 2. maddesinin (a) bendi şöyledir:
"İdarî işlemler hakkında yetki,
şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından
dolayı iptalleri için menfaatleri ihlâl edilenler tarafından açılan iptal
davaları"
15. 2577 sayılı Kanun'un "Dilekçeler üzerine ilk
inceleme" kenar başlıklı 14. maddesinin (3) numaralı fıkrasının ilgili
kısmı şöyledir:
"Dilekçeler,
...
c) Ehliyet,
...
yönlerinden sırasıyla incelenir."
16. 2577 sayılı Kanun'un "İlk inceleme üzerine
verilecek kararlar" kenar başlıklı 15. maddesinin birinci fıkrasının
ilgili kısmı şöyledir:
"Danıştay veya idare ve vergi
mahkemelerince yukarıdaki maddenin 3 üncü fıkrasında yazılı hususlarda kanuna
aykırılık görülürse, 14 üncü maddenin;
...
b) 3/c, 3/d ve 3/e bentlerinde yazılı
hallerde davanın reddine,
...
Karar verilir."
17. 1/2/2018 tarihli ve 7075 sayılı Olağanüstü Hal
İşlemleri İnceleme Komisyonu Kurulması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin
Değiştirilerek Kabul Edilmesine Dair Kanun'un “Komisyonun oluşumu” kenar
başlıklı 1. maddesinin (1) numaralı fıkrası şöyledir:
"Anayasanın 120 nci maddesi
kapsamında ilan edilen ve 21/7/2016 tarihli ve 1116 sayılı Türkiye Büyük Millet
Meclisi Kararıyla onaylanan olağanüstü hal kapsamında, terör örgütlerine veya
Milli Güvenlik Kurulunca Devletin milli güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna
karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyeliği, mensubiyeti, aidiyeti,
iltisakı veya bunlarla irtibatı olduğu gerekçesiyle başka bir idari işlem tesis
edilmeksizin doğrudan kanun hükmünde kararname hükümleri ile tesis edilen
işlemlere ilişkin başvuruları değerlendirmek ve karara bağlamak üzere
Olağanüstü Hal İşlemleri İnceleme Komisyonu kurulmuştur."
18. 7075 sayılı Kanun'un “Komisyonunun görevleri”
kenar başlıklı 2. maddesinin ilgili kısmı şöyledir:
“(1) Komisyon, olağanüstü hal
kapsamında doğrudan kanun hükmünde kararnameler ile tesis edilen aşağıdaki
işlemler hakkındaki başvuruları değerlendirip karar verir.
a) Kamu görevinden, meslekten veya görev
yapılan teşkilattan çıkarma ya da
ilişiğin kesilmesi.
..."
19. 7075 sayılı Kanun'un "Yargı denetimi" kenar
başlıklı 11. maddesinin (1) numaralı fıkrası şöyledir:
"Komisyon kararlarına karşı
Hâkimler ve Savcılar Kurulunca belirlenecek Ankara idare mahkemelerinde
ilgilinin en son görev yaptığı kurum veya kuruluş aleyhine iptal davası açılabilir.
Bu davalarda ayrıca Cumhurbaşkanlığına ve Komisyona husumet yöneltilemez."
2. Danıştay
İçtihadı
20. Danıştay İkinci Dairesinin 3/11/2008 tarihli ve
E.2008/3586, K.2008/4247 sayılı kararının ilgili kısmı şöyledir:
"Dava, davacı tarafından ... Lisesi
Müdürü olarak görev yaptığı dönemde hakkında 70 puanla orta düzeyde düzenlenen
2006 yılı sicil raporunun iptali istemiyle açılmıştır.
İstanbul 5. İdare Mahkemesince davacının yargılama devam ederken
emekliye ayrıldığı, sicil raporunun iptalini isteme konusunda güncel bir
menfaat ilişkisinin kalmadığı gerekçesiyle ... davanın ehliyet yönünden reddine
karar verilmiştir.
...
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü
Kanununun 2. maddesinin 1/a bendinde iptal davaları, "idari işlemler
hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı
olduklarından dolayı iptalleri için menfaatleri ihlal edilenler tarafından
açılan" davalar olarak tanımlanmaktadır.
Maddede öngörülen menfaat ihlali koşulu,
bu tür davaların kabulü ve dinlenilebilmesi için aranılan koşullardan biridir.
Gerek doktrin gerekse yargısal içtihatlarda bu şart, subjektif ehliyet şartı
olarak kabul edilmekte, ancak ne tür bir menfaat ihlalinin gerçek ve tüzel
kişilere iptal davasını açma hakkı sağladığını gösterecek kesin bir ölçü ortaya
konulamamakta ve bu ilişki kural olarak iptal davasına konu olan kararın
niteliğine göre saptanmaktadır.
Genelde kişisel, meşru ve güncel bir
menfaatin varlığı ve bunların ihlali, menfaat ilişkisinin kurulmasında yeterli
sayılmakta ve bu husus davanın niteliğine ve özelliğine göre idari yargı
mercilerince belirlenmekte, davacının idari işlemle ciddi ve makul, maddi ve
manevi bir ilişkisinin bulunduğunun anlaşılması, dava açma ehliyetinin varlığı
için yeterli sayılmaktadır.
...
Bu durumda, 657 sayılı Devlet Memurları
Kanunu'nun emeklilerin yeniden kamu hizmetine alınmasını düzenleyen 93. maddesi
ve Devlet memurlarından 6 yıllık sicil notu ortalaması 90 ve daha yukarı
olanların aylık derecelerinin yükseltilmesinde dikkate alınmak üzere bir kademe
ilerlemesi uygulanacağını hüküm altına alan 64. maddesi uyarınca davacı
hakkında düzenlenen sicil raporu ve sicil notunun önem kazandığı ve davacının
menfaatini doğrudan ilgilendirdiği gibi, sicil amirlerince olumsuz düşüncelerle
orta düzeyde düzenlenen uyuşmazlık konusu sicil raporu ile davacı arasında
manevi ilişkinin de devam etmesi karşısında, uyuşmazlığın esası incelenerek
hüküm kurulması gerekirken, davacının güncel bir menfaat ilişkisinin kalmadığı
gerekçesiyle davanın
[reddi] yolundaki İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, ... kararın ...
bozulmasına..."
21. Danıştay Beşinci Dairesinin 15/12/2014 tarihli ve
E.2012/2143, K.2014/9343 sayılı kararının ilgili kısmı şöyledir:
"Dava, koruma ve güvenlik görevlisi
olarak görev yapmakta iken tutukluluk hali nedeniyle görevden uzaklaştırılan
davacının, memuriyet görevine başlatılması ve 1/3 oranında kesilen maaşının
ödenmesi istemiyle yaptığı başvurunun reddine ilişkin 05.01.2010 tarihli
işlemin iptali istemiyle açılmıştır.
İstanbul 8. İdare Mahkemesince ...
davacının, 03.02.2010 tarihinde hizmetli kadrosunda göreve başlatıldığı,
16.04.2010 tarihinde de malulen emekli olduğu anlaşılmakla, memuriyet görevine
dönmek istemiyle yaptığı başvurunun reddinden kaynaklanan uyuşmazlık yönünden
davanın konusunun kalmadığı; ... davacının memuriyet görevine başlatılmamasına
ilişkin kısmı yönünden davanın konusunun kalmaması nedeniyle uyuşmazlığın bu
kısmı hakkında karar verilmesine yer olmadığına, maaşından yapılan kesintilerin
ödenmesi talebinin reddine dair kısmı yönünden de davanın reddine karar
verilmiştir.
...
İptal davalarında, idari işlemlerin
kuruldukları tarih itibariyle yargısal denetime tabi tutulmaları gerektiği
kuşkusuzdur. İdare Hukukunun genel ilkelerine göre iptal davası açılabilmesi için,
davacı ile dava konusu işlem arasında menfaat ilişkisinin varlığı yeterli olup,
ayrıca bu işlemle menfaat ilişkisinin davanın sonuçlanmasına kadar devam etmesi
aranmamaktadır.
Davacının idari işlemle ilişkisinin
davanın sonuçlanmasına kadar devam etmesini zorunlu tutmak, iptal davalarını
sadece davacılar yönünden ortaya koyduğu sonuçlarla değerlendirmek ve bu
davaların amacını ihmal etmek anlamını taşır. Bunun sonucu olarak, dava
görülmeden önce alınacak yeni idari kararlarla davacının iptali istenilen
işlemle ilişkisini kesmek ve böylece hukuka aykırılığı ileri sürülen işlemi
yargısal denetim dışında bırakmak yolu açılmış olur.
Bu durumda, yargısal denetimden amaç
'hukuka uygunluk' denetimi olduğuna, yargısal denetim işlemin kurulduğu tarih
itibariyle gerçekleştiğine ve yeni işlem tesis edilene kadar hukuki sonuç
doğurduğuna göre, Mahkemece dava konusu işlemin hukuka uygunluğunun
denetlenerek bir karar verilmesi gerekmekte iken dava konusu işlemden sonra
kurulan 16.04.2010 günlü bir başka işlem ile davacının malulen emekli edildiği
ve davanın konusuz kaldığından bahisle karar verilmesine yer olmadığına ilişkin
olarak verilen kararda hukuki isabet görülmemiştir.
...
Açıklanan nedenlerle, ... kararın ... bozulmasına..."
22. Danıştay Onikinci Dairesinin 28/10/2015 tarihli ve
E.2015/1273, K.2015/5657 sayılı kararının ilgili kısmı şöyledir:
"Dava;... İl Özel İdaresi'nde
genel sekreter olarak görev yapmakta iken 12 Haziran 2011 tarihinde yapılacak
olan ... milletvekili genel seçimlerine katılmak için ... tarihinde istifa
ederek görevinden ayrılan davacının, seçimler sonucunda eski görevine atanmak
istemiyle yaptığı başvurusu üzerine İl Özel İdaresinde uzman kadrosuna
atanmasına ilişkin [işlemin] iptali istemiyle açılmıştır.
İdare Mahkemesince, ... davacının,
seçimler sonucunda tekrar görevine dönebilmek amacıyla yapmış olduğu başvurusu
neticesinde genel sekreterlik kadrosunun dolu olması nedeniyle İl Özel
İdaresinde 1. dereceli uzman kadrosuna atanmasına ilişkin dava konusu
işlemlerde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar
verilmiştir.
...
Davalı idarece her ne kadar davacının
... tarihinde emeklilik isteminde bulunduğu ve bu isteği üzerine emekliye ayrıldığı
Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığının ... tarihli yazısından anlaşıldığından, iş
bu davanın davacı yönünden hukuki bir yararının bulunmadığı gibi, davanın
konusuz kaldığı ileri sürülmüş ise de; iptal davası açılabilmesi için davacının
dava konusu işlem nedeniyle menfaatinin ihlal edilmiş olması yeterli olup, bu
işlemle menfaat ilişkisini dava sonuna kadar sürdürmesi gerekmediğinden, davalı
idarenin davacı emekli olduğundan davanın konusuz kaldığı yolundaki iddiasına
da itibar edilmemiştir.
... davacının, görevine dönme talebinde
bulunduğu tarihte durumuna uygun eşdeğer görevlerin bulunup bulunmadığı
hususunda gerekli ve yeterli inceleme yapılarak bir karar verilmesi gerekirken
... davanın reddi yolunda verilen İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet
bulunmamaktadır."
23. Danıştay Beşinci Dairesinin 19/12/2018 tarihli ve
E.2018/3781, K.2018/18569 sayılı kararının ilgili kısmı şöyledir:
"... Kanun Hükmünde
Kararnamelerin eki listesinde isimlerine yer verilmek suretiyle başka bir
işleme gerek kalmaksızın doğrudan kamu görevinden çıkartılan personelin açmış
olduğu davalarda idare mahkemelerince, genellikle anılan Kanun Hükmünde
Kararnamelerde söz konusu kamu görevinden çıkarılma konusunda idareye herhangi
bir değerlendirme yapma ya da başka yönde işlem kurma yetki ve görevi
verilmediği, kanun niteliğini taşıyan hukuki bir düzenleme ile kamu görevinden
çıkarılma işlemi gerçekleştirildiği, dolayısıyla davalı idarece tesis edilmiş,
idari davaya konu olabilecek bir idari işlemin bulunmadığı ve davanın esasının
incelenmesine hukuken olanak bulunmadığı gerekçesiyle "davaların
incelenmeksizin reddi yönünde" kararlar verilmiştir. Buna karşın, Kanun
Hükmünde Kararnamelerde belirlenen usul ve esaslara göre personelin kendi
kurumunda oluşturulan kurullar tarafından tesis edilen kamu görevinden
çıkartılmaya ilişkin işlemlere karşı açılan davalarda, idare mahkemelerince
uyuşmazlığın esasının incelenmesine devam edilmiştir.
Bu arada, personelin kendi kurumunda
oluşturulan kurul tarafından tesis edilen kamu görevinden çıkartılmaya ilişkin
işlemlere karşı açılan davaların incelemesi devam ederken, aynı personelin bu
kez Olağanüstü Hal Kapsamında Kamu personeline İlişkin Alınan Tedbirlere Dair
Kanun Hükmünde Kararnamelerin eki listesinde ismine yer verilmek suretiyle kamu
görevinden çıkarıldığı hallerde, yasa hükmünde olan Kanun Hükmünde Kararname
ile kamu görevinin herhangi bir işleme gerek kalmaksızın doğrudan sonlandırılmış
olması karşısında, idare tarafından oluşturulan Kurulun tesis ettiği kararın
kendiliğinden ortadan kalktığı ve davanın konusuz kaldığı gerekçesiyle kimi
idare mahkemelerince dava hakkında 'karar verilmesine yer olmadığı' yönünde
kararlar verilmiştir.
Bir idari işlem açıkça idare tarafından
geri alınmadığı veya bir başka işlemle yürürlükten kaldırılmadığı ya da idare
mahkemesince iptal edilmediği sürece hukuk aleminde varlığını sürdürecektir. Bu
nedenle, Kanun Hükmünde Kararnamenin eki listelerde ismine yer verilmek
suretiyle hiçbir idari işleme gerek kalmaksızın doğrudan kamu görevinin
sonlandırılmasına karşı açılan davalarda idare mahkemelerince, Kanun Hükmünde
Kararnamelerin kanun niteliği taşıdığı gerekçesiyle 'incelenmeksizin ret'
kararları verildiği de göz önünde bulundurulduğunda, personellerin kendi
kurumunda oluşturulan kurullar tarafından kamu görevinden çıkarılmasına ilişkin
işlemlere karşı açılan davaların (idari işlemden sonra çıkartılan Kanun
Hükmünde Kararnamenin eki listesinde aynı personelin ismine yer verilmek
suretiyle ikinci kez görevine son verilmiş olsa bile idari işlemin hukuken
yürürlükte olması nedeniyle) esastan sonuçlandırılması gerektiği açıktır.
...
Bu nedenle, anılan her iki işleme karşı
açılan davalarda yargı yerlerince verilecek kararların uygulanması aşamasında
ortaya çıkabilecek hukuki sorunların da önlenmesi amacıyla Mahkemece; öncelikle
personelin ilgili Kanun Hükmünde Kararnamenin ekli listesinde isminin yer
alması nedeniyle kamu görevinden çıkartılması işlemine karşı dava açıp
açmadığı, dava açmış ise 7075 sayılı Olağanüstü Hal İşlemleri İnceleme
Komisyonu Kurulması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabul
Edilmesine Dair Kanun hükümleri gereğince dava dosyasının İnceleme Komisyonuna
gönderilip gönderilmediği, Kanun Hükmünde Kararname ile kamu görevinden
çıkarılmasına karşı dava açmamış (ya da dava açmış) olsa bile Komisyona
başvurma hakkını da kullanabileceğinden, personelin Olağanüstü Hal İşlemleri
İnceleme Komisyonuna başvuruda bulunup bulunmadığı ve Komisyonca başvuru
hakkında bir karar verilip verilmediği veya Kanun Hükmünde Kararnamenin eki
listesinde ismine yer verilmek suretiyle kamu görevinden çıkarılmasının iptali
istemiyle açılmış dava nedeniyle 7075 sayılı Olağanüstü Hal İşlemleri İnceleme
Komisyonu Kurulması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabul
Edilmesine Dair Kanun gereğince Komisyona gönderilmesi gereken bir dosyasının
mevcut olup olmadığı (Komisyonca verilecek karar hem personelin hukuki durumunu
hem de davacının çalıştığı kurum bünyesinde oluşturulan Kurul tarafından
verilen kamu görevinden çıkarma işlemine karşı açtığı davada yargı mercilerince
verilecek kararın hukuki sonucunu etkileyeceğinden) araştırılmalı, Komisyona
başvurusu var ise, bu başvurunun sonucu beklenmeli, Komisyon kararına karşı
dava açılmış ise, yukarıda açıklandığı üzere söz konusu iki davada verilecek
kararlar birbirini etkileyeceğinden, öncelikle 2577 sayılı İdari Yargılama
Usulü Kanunu'nun 38 ve devamı maddelerinde yer alan 'bağlantılı davalara
ilişkin hükümler' dikkate alınarak değerlendirme yapılmalı, şayet personelin
herhangi bir davası veya Komisyona başvurusu yok ise Anayasanın 36. maddesiyle
de koruma altına alınan hak arama hürriyetinin engellenmemesi adına, davacının
çalıştığı kurum bünyesinde oluşturulan Kurul kararı ile ihraç edilmesi
işleminin iptaline konu uyuşmazlığın esasının incelenerek bir karar verilmesi
gerekmektedir."
B. Uluslararası
Hukuk
1. Avrupa İnsan
Hakları Sözleşmesi
24. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin (Sözleşme) 6.
maddesinin (1) numaralı fıkrasının ilgili kısmı şöyledir:
"Herkes davasının, medeni hak ve
yükümlülükleriyle ilgili uyuşmazlıklar ... konusunda karar verecek olan,... bir
mahkeme tarafından ... görülmesini isteme hakkına sahiptir..."
2. Avrupa İnsan
Hakları Mahkemesi İçtihadı
25. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine (AİHM) göre
Sözleşme'nin 6. maddesinin medeni hukuk alanına giren konularda
uygulanabilirliği ilk olarak bir uyuşmazlığın varlığına bağlıdır. İkinci olarak
uyuşmazlık en azından savunulabilir bir şekilde iç hukukta tanınmış olduğu
söylenebilecek hak ve yükümlülükler ile ilgili olmalıdır. Son olarak ise bu hak
ve yükümlülükler -her ne kadar bizzat 6. madde bu hak ve yükümlülüklere
Sözleşmeci devletlerin hukuk sistemi içinde belirli bir anlam atfetmese de-
Sözleşme anlamında medeni nitelikte olmalıdır (James ve
diğerleri/Birleşik Krallık [GK], B. No: 8793/79, 21/2/1986, § 81).
26. AİHM; Sözleşme'nin 6. maddesinin Sözleşmeci
devletlerin iç hukukunda geçen bir hak için belirli bir anlam
öngörmediğini, bir hakkın var olup olmadığını karara bağlamada ilke olarak iç
hukuka başvurulacağını, ulusal mahkemelerin bu konudaki değerlendirmelerinden
farklı bir sonuca ulaşılması için de güçlü gerekçelere sahip olunması
gerektiğini, yetkililerin belli bir başvuran tarafından talep edilen tedbirin
kabul edilip edilmemesine karar vermede takdir hakkını kullanıp kullanmadığının
dikkate alınabileceğini hatta bu durumun belirleyici olabileceğini, bununla
birlikte salt bir kanun hükmünün lafzında bir takdir unsurunun bulunmasının bir
hakkın varlığını tek başına hükümsüz kılmayacağını, benzer durumlarda iddia
edilen hakkın yerel mahkemelerce tanınması veya yerel mahkemelerin başvuranın
talebinin esasını incelemesi hususunun da gözönüne alınması gerektiğini
belirtmiştir (Boulois/Lüksemburg [BD], B. No: 37575/04, 3/4/2012, §§
91-94).
27. AİHM; mahkeme hakkının görünümlerinden biri olan
karar hakkı ile ilgili Kutic/Hırvatistan davasında yaptığı
değerlendirmede ise Sözleşme'nin 6. maddesinin (1) numaralı fıkrasının hukuki
uyuşmazlıkların tespiti için mahkemeye erişim hakkını güvence altına aldığını
yinelemekte ancak bu hakkın yalnızca dava açma hakkı ile sınırlı olmadığını,
aynı zamanda mahkemenin uyuşmazlık konusundaki kararını elde etme
hakkını da kapsadığını belirtmektedir. AİHM'e göre bir taraf devletin iç hukuk
sistemi uyarınca, bir birey tarafından açılan davaya ilişkin yürütülen
yargılamalar neticesinde davanın nihai bir karara bağlanacağı garanti edilmeden
bu kişinin bir mahkeme önünde hukuk davası açmasına izin verilmesi yanıltıcı
olur. AİHM, Sözleşme'nin 6. maddesinin (1) numaralı fıkrasının davacılara
tanınan usule ilişkin güvenceleri -adil, aleni ve hızlı yargılama-
uyuşmazlıklarının nihai bir çözüme kavuşturulacağını garanti etmeksizin detaylı
olarak açıklamasının anlamsız olacağına dikkat çekmektedir (Kutic/Hırvatistan,
B. No: 48778/99, 1/3/2002, § 25).
V. İNCELEME VE
GEREKÇE
28. Mahkemenin 15/9/2020 tarihinde yapmış olduğu
toplantıda başvuru incelenip gereği düşünüldü:
A. Adli Yardım
Talebi Yönünden
29. Başvurucu, bireysel başvuru harç ve masraflarını
karşılama imkânının bulunmadığını belirterek adli yardım isteminde bulunmuştur.
30. Anayasa Mahkemesinin Mehmet Şerif Ay (B. No:
2012/1181, 17/9/2013) kararında belirtilen ilkeler dikkate alınarak geçimini
önemli ölçüde güçleştirmeksizin yargılama giderlerini ödeme gücünden yoksun
olduğu anlaşılan başvurucunun açıkça dayanaktan yoksun olmayan adli yardım
talebinin kabulüne karar verilmesi gerekir.
B. Karar
Hakkının İhlal Edildiğine İlişkin İddia
1. Başvurucunun
İddiaları ve Bakanlık Görüşü
31. Başvurucu; dilekçe hakkını kullanması sebebiyle
disiplin işlemi uygulandığı, disiplin işleminin iptali talebiyle açtığı dava
devam etmekteyken kamu görevinden ihraç edilmesi sebebiyle karar verilmesine
yer olmadığı kararının verildiği gerekçeleriyle dilekçe hakkının ihlal
edildiğini ileri sürmüştür.
32. Bakanlık görüşünde; başvurucunun açmış olduğu iptal
davası sırasında bulunan menfaat bağının davanın sonuna kadar bulunması
gerektiği, başvurucunun kamu görevinden ihraç edilmesi ile bu menfaatin ortadan
kalktığı ifade edilmiştir. Bakanlık; bu şartlarda davaya devam edilmesinin
başvurucu açısından davanın manevi haz boyutunda kalacağını, bu sebeple Bölge
İdare Mahkemesi tarafından davanın esasına girilmeksizin verilen kararın
mahkemeye erişim hakkını ihlal etmediğini belirtmiştir.
33. Başvurucu; Bakanlık görüşüne karşı beyanında davanın
devamının sadece manevi hazla açıklanamayacağını, yargılama masraflarının
aleyhine hükmedildiğini, disiplin cezası işlemi ile kamu görevinden ihraç edilme
işlemi arasında illiyet bağının olmadığını, hakkında ceza kovuşturması veya
Olağanüstü Hal İşlemleri İnceleme Komisyonu (OHAL Komisyonu) tarafından
sonuçlanmış olumsuz bir durumun bulunmadığından masumiyet karinesi ve adil
yargılanma haklarının da ihlal edildiğini vurgulamıştır.
2. Değerlendirme
34. Anayasa Mahkemesi, olayların başvurucu tarafından
yapılan hukuki nitelendirmesi ile bağlı olmayıp olay ve olguların hukuki
tavsifini kendisi takdir eder (Tahir Canan, B. No: 2012/969, 18/9/2013,
§ 16). Başvurucunun disiplin cezasının iptali talebiyle açtığı davanın kamu
görevinden ihraç edilmesi gerekçe gösterilerek esasının incelenmeksizin
reddedilmemesi gerektiğine ilişkin iddiasının adil yargılanma hakkının
güvencelerinden biri olan karar hakkı kapsamında incelenmesi gerektiği
değerlendirilmiştir.
a. Uygulanabilirlik
Yönünden
35. Anayasa'nın 148. maddesinin üçüncü fıkrası ve
30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama
Usulleri Hakkında Kanun'un 45. maddesinin (1) numaralı fıkrasına göre Anayasa
Mahkemesine yapılan bir bireysel başvurunun esasının incelenebilmesi için kamu
gücü tarafından müdahale edildiği iddia edilen hakkın Anayasa'da güvence altına
alınmış olmasının yanı sıra Sözleşme ve Türkiye'nin taraf olduğu ek protokollerinin
kapsamına da girmesi gerekir. Bir başka ifadeyle Anayasa ve Sözleşme'nin ortak
koruma alanı dışında kalan bir hak ihlali iddiasını içeren başvurunun kabul
edilebilir olduğuna karar verilmesi mümkün değildir (Onurhan Solmaz, B.
No: 2012/1049, 26/3/2013, § 18).
36. Anayasa'nın 36. maddesinin birinci fıkrasında;
herkesin yargı organlarına davacı ve davalı olarak başvurabilme, bunun doğal
sonucu olarak da iddiada bulunma, savunma ve adil yargılanma hakkı güvence
altına alınmıştır. 3/10/2001 tarihli ve 4709 sayılı Kanun'un Anayasa'nın 36.
maddesinin birinci fıkrasına adil yargılanma ibaresinin eklenmesine ilişkin 14.
maddesinin gerekçesinde "değişiklikle Türkiye Cumhuriyeti'nin taraf olduğu
uluslararası sözleşmelerce de güvence altına alınmış olan adil yargılama hakkı[nın]
metne dahil" edildiği belirtilmiştir. Dolayısıyla Anayasa'nın 36.
maddesine söz konusu ibarenin eklenmesinin amacının Sözleşme'de düzenlenen adil
yargılanma hakkını anayasal güvence altına almak olduğu anlaşılmaktadır (Yaşar
Çoban [GK], B. No: 2014/6673, 25/7/2017, § 54). Bu itibarla Anayasa'da güvence
altına alınan adil yargılanma hakkının kapsam ve içeriği belirlenirken
Sözleşme'nin "Adil yargılanma hakkı" kenar başlıklı 6. maddesinin ve
buna ilişkin AİHM içtihadının da gözönünde bulundurulması gerekir (Onurhan
Solmaz, § 22).
37. Anayasa Mahkemesi; Sözleşme'nin adil yargılanma
hakkını düzenleyen 6. maddesinde adil yargılanmaya ilişkin hak ve ilkelerin medeni
hak ve yükümlülükler ile ilgili uyuşmazlıkların ve bir suç isnadının esasının
karara bağlanması esnasında geçerli olduğunu belirterek hakkın kapsamının bu
konularla sınırlandırıldığını, hak arama hürriyetinin ihlal edildiği
gerekçesiyle bireysel başvuruda bulunabilmek için başvurucunun ya medeni hak ve
yükümlülükleriyle ilgili bir uyuşmazlığın tarafı olması ya da başvurucuya
yönelik bir suç isnadı hakkında karar verilmiş olması gerektiğini belirtmiştir
(Adnan Oktar, B. No: 2012/917, 16/4/2013, § 21).
38. Anayasa Mahkemesi, Sözleşme'nin 6. maddesinin (1)
numaralı fıkrasının medeni hak ve yükümlülüklerin karara bağlanmasıyla ilgili
bir yargılama usulünde uygulanabilmesi için öncelikle ortada bir uyuşmazlığın
bulunması gerektiğini belirterek AİHM ile benzer ilkeleri benimsemiştir (İsmail
Taşpınar, B. No: 2013/3912, 6/2/2014, § 21).
39. Bireysel başvuruya konu olayda, idari işlemin iptali
istemiyle açılan davanın başvurucunun kamu görevinden ihraç edildiğinden
bahisle dava konusunun ortadan kalktığı gerekçesiyle reddedildiği
görülmektedir.
40. 2577 sayılı Kanun hükümlerine göre davanın dava
açmakta menfaati bulunmayan kişi veya kişilerce açılması durumunda davanın
ehliyetsiz kişi/kişilerce açıldığı gerekçesiyle davanın esas incelemesine
geçilmeksizin usulden reddedilmesi öngörülmektedir. Yerleşik idari yargı
içtihadında, iptal davalarının kabulü ve dinlenilebilmesi için aranılan
koşullardan birinin davacının menfaatinin davaya konu işlem ile ihlal edilmiş
olması gerektiği kabul edilmektedir (bkz. § 15). Bu itibarla davacının
menfaatini ihlal etmeyen idari işlemlerin esasen herhangi bir uyuşmazlığa
sebebiyet verme imkân ve kabiliyeti bulunmayan nitelikte işlemler olduğu
söylenebilir.
41. Buradaki asıl meselenin davanın açıldığı sırada var
olan menfaat bağının yargılamanın sonuna kadar bulunmasının gerekip
gerekmediğidir. Hâl böyle olunca somut olayda bir uyuşmazlığın bulunup
bulunmadığının ortaya konulması, Sözleşme'nin 6. maddesinin
uygulanabilirliğinin tespiti bakımından önem arz etmektedir.
42. Bir idari işlemin davacının menfaatini yargılamanın
sonuna kadar ihlal edip etmediğine ilişkin değerlendirmenin bu husustaki kanun
hükmünü uygulayacak olan idari yargı mercii tarafından tespit edileceği
açıktır.
43. Bununla birlikte ilgili kanun hükmünü uygulayan yargı
merciinin idari işlemin dava konusu edilemeyeceği yönünde bir tespit ve
değerlendirmede bulunmuş olması tek başına ve her zaman ortada bir uyuşmazlığın
bulunmadığı sonucuna ulaşılması için yeterli değildir. Bireysel başvuru
kapsamında yapılan incelemelerde Sözleşme'nin 6. maddesinin uygulanabilirliğinin
tespiti için aynı mahiyetteki idari işlemlere ilişkin olarak iç hukukta kabul
görmüş bir uyuşmazlık olgusu bulunup bulunmadığının da değerlendirilmesi
gerekir. Bu değerlendirmenin yapılmasında ise yerel mahkemelerce aynı
mahiyetteki idari işlemlerin dava konusu edilebileceğinin kabul edilmesi ve bu
tip işlemlerden doğan uyuşmazlıkların esasının incelenmesi önemli bir ölçüttür.
Özellikle içtihat mahkemesi olan Danıştayın yorum ve uygulamalarının bu hususta
belirleyici bir role sahip olduğu söylenebilir (Ali Diren, B. No:
2015/13108, 18/4/2018, § 42).
44. Bu bağlamda bir kısım Danıştay içtihadına (bkz. §§
21,22) göre idari işlemlerin kuruldukları tarih itibarıyla yargısal denetime
tabi tutulmaları gerektiği, idare hukukunun genel ilkelerine göre iptal davası
açılabilmesi için davacı ile dava konusu işlem arasında menfaat ilişkisinin
varlığının yeterli olduğu, ayrıca dava konusu işlemle menfaat ilişkisinin
davanın sonuçlanmasına kadar devam etmesinin aranmadığı değerlendirilerek bu
nitelikteki işlemlerden doğan uyuşmazlıkların esasının incelendiği
görülmektedir. Bir kısım Danıştay içtihadında ise (bkz. § 20) menfaat
ilişkisinin davanın niteliği ve özelliğine göre idari yargı mercilerince
belirleneceği ifade edilmiştir.
45. Somut başvuruda başvurucunun kamu görevinden
çıkarılmasına ilişkin işleme karşı yargı yolunun açık olması sebebiyle kamu
görevine dönme ihtimalinin varlığı değerlendirildiğinde iç hukukta en azından
savunulabilir bir biçimde dava konusu edilebilir olduğu ileri sürülebilecek bir
uyuşmazlığın bulunduğu sonucuna varılmıştır. Bu nedenle ihlal iddialarının
konusunun Anayasa ve Sözleşme'nin ortak koruma alanının kapsamında yer
aldığının kabulü gerekir.
b. Kabul
Edilebilirlik Yönünden
46. Açıkça dayanaktan yoksun olmadığı ve kabul edilemezliğine
karar verilmesini gerektirecek başka bir neden de bulunmadığı anlaşılan karar
hakkının ihlal edildiğine ilişkin başvurunun kabul edilebilir olduğuna karar
verilmesi gerekir.
c. Esas
Yönünden
i. Genel
İlkeler
47. Anayasa’nın 36. maddesinin ikinci fıkrasında hiçbir
mahkemenin görev ve yetkisi içindeki davaya bakmaktan kaçınamayacağı
belirtilmiştir. Bu bağlamda Anayasa'nın 36. maddesinde düzenlenen adil
yargılanma hakkı, kişilere davanın görüldüğü mahkemeden uyuşmazlığa ilişkin bir
karar verilmesini isteme güvencesini de sağlar. Öte yandan Sözleşme'yi
yorumlayan AİHM de Sözleşme'nin 6. maddesinin (1) numaralı fıkrasının mahkeme
hakkı şeklinde genel bir hakkı düzenlediğini kabul etmekte ve bu hakkın karar
hakkını da içerdiğini ifade etmektedir (İbrahim Demiroğlu, B. No:
2017/15698, 26/7/2019, § 54).
48. Adil yargılanma hakkının güvencelerinden biri olan
mahkeme hakkı; mahkemeye erişim hakkı, karar hakkı ve kararın icrası haklarını
içerir. Karar hakkı genel itibarıyla mahkeme önüne getirilen uyuşmazlığın
karara bağlanmasını isteme hakkını ifade eder. Zira dava hakkını kullanan
bireyin asıl amacı davanın sonunda, uyuşmazlık konusu ettiği talebinin esasıyla
ilgili olarak bir karar elde edebilmektir. Bir başka ifadeyle dava sonucunda
şayet bir karar elde edilemiyorsa dava açmanın da bir anlamı kalmayacaktır. Öte
yandan karar hakkı bireylerin sadece yargılama sonucunda şeklî anlamda bir
karar elde etmelerini güvence altına almaz. Bu hak aynı zamanda dava konusu
edilen uyuşmazlığa ilişkin esaslı taleplerin yargı merciince bir sonuca
bağlanmasını da gerektirir (İbrahim Demiroğlu, § 55).
49. Kuşkusuz söz konusu dava, yargılama usulü kuralları
gereğince uyuşmazlığın esasının incelenemediği birtakım kararlarla da
neticelenmiş olabilir (düşme/açılmamış sayılma/karar verilmesine yer
olmadığı/süre aşımı vb.). Bu durum kural olarak karar hakkı yönünden bir sorun
teşkil etmez. Zira söz konusu hakkın sağladığı güvence bakımından önemli olan
husus; açıldığı sırada davanın -usule ilişkin sorunlar hariç-
uyuşmazlığın esasını çözüme kavuşturma potansiyeline sahip, bir başka ifadeyle
dava açılmasındaki asıl amacı gerçekleştirmeye elverişli olmasıdır. Ancak bu
nitelikleri taşıyan bir davada yargılamanın henüz devam ettiği bir süreçte
taraflardan birinin aleyhine olacak ve yargı merciinin uyuşmazlık konusu talep
hakkında karar vermesini engelleyecek şekilde davayı ortadan kaldıran ya da
davanın incelenmesini durdurarak karara bağlanmasına mâni olan yasalar
çıkarılması karar hakkının ihlaline yol açabilir (İbrahim Demiroğlu, §
56).
ii. İlkelerin
Olaya Uygulanması
50. Somut olayda başvurucunun hakkında tesis edilen
kınama cezasının iptali talebiyle açtığı davada İdare Mahkemesi tarafından dava
konusu işlemin iptaline karar verilmesine rağmen istinaf incelemesi sonucunda
Bölge İdare Mahkemesi tarafından başvurucunun kamu görevinden ihraç edilmiş
olduğu gerekçisiyle davanın konusunun kalmadığından bahisle davanın esası
incelenmemiştir.
51. Yukarıda yer verilen Danıştay içtihatlarında (bkz. §§
21-23) ortaya konulduğu üzere iptal davalarının ilk inceleme aşamasında kabul
edilebilirlikleri için başka bir deyişle davanın esasının incelenebilmesi için
2577 sayılı Kanun kapsamında aranan menfaat şartının davanın açıldığı sırada
bulunması yeterli olmakta, menfaatin davanın sonuna kadar devam etmesi
aranmamaktadır. Anılan içtihatlardaki yaklaşımın kamu görevlileri hakkında
tesis edilen işlemler hakkında açılan davaların yargılama sırasında kamu
görevlisi statülerinin herhangi bir nedenle sona ermesi durumunda dahi idari
işlemle olan menfaat bağının ortadan kalkmayacağı yönünde olduğu görülmektedir.
Böylece alınacak yeni bir idari kararla davacının iptalini istediği işlemle
ilişkisini kesmek suretiyle dava konusu işlemin yargı denetimi dışına
çıkarılması engellenmiş olacaktır. Buna göre Danıştayın söz konusu
içtihatlarındaki çıkarımın dava şartı olarak kabul edilen menfaat ihlali
yorumundan hareketle dava konusu edilebilirliğinin tespitinde kamu yararı ile
bireyin menfaatleri arasındaki adil dengeyi gözeten, objektif ve hukuken kabul
edilebilir ölçütler içerdiği görülmektedir.
52. Anılan içtihattaki yaklaşımın öz itibarıyla statü
hukukuna göre çalışan kamu görevlilerinin kamu personel hukuku kapsamında
haklarında tesis edilen idari işlemlerin onların aktif meslek yaşamları
haricinde maddi ve manevi varlıkları üzerinde de birtakım etki ve sonuçlar
gösterebilmesi, öte yandan meri mevzuatın emeklilik/istifa/ihraç vb. sebeplerle
kaybedilen kamu görevliliği statüsünün belirli koşullar altında yeniden
kazanılmasına imkân sağlaması karşısında böyle bir durumda idari işlemin kişi
üzerinde etkilerini devam ettirecek olması gibi gerekçelere dayandığı
anlaşılmaktadır (Levent Tütüncü, B. No: 2015/3690, 18/7/2018, § 59).
53. Danıştay içtihadında benimsenen bu yaklaşıma göre
somut olayda başvurucunun OHAL Komisyonuna başvurabileceği, OHAL Komisyonu
kararlarına karşı yargı yolunun açık olduğu tespit edilmiştir. Bu durumda
başvurucunun yeniden kamu görevliliği statüsünü kazanabileceği ihtimalinde dava
konusu kınama cezası işleminin başvurucu üzerinde bir etkisinin bulunmayacağı
söylenemez. Bu itibarla kınama cezasının iptali talebiyle açtığı davanın
yargılaması devam ederken kamu görevinden ihraç edilmesinin davaya konu idari
işlem ile ihlal edilen menfaatinin ortadan kalkmadığı, bu durumda davanın
esasının incelenmesi gerektiği değerlendirilmektedir.
54. Bireysel başvuruya konu Bölge İdare Mahkemesi
kararında ise Danıştay içtihadında belirtilen ölçütler kapsamında herhangi bir
irdelemeye gidilmeksizin salt kamu görevinden ihraç edilme sebebiyle davanın
konusunun ortadan kalktığı yönünde şekilci bir yaklaşımla hareket edilerek
davanın esasının incelenmediği, başka bir deyişle davaya konu idari işlemin
esası hakkında karar verilmediği görülmektedir.
55. Bölge İdare Mahkemesinin somut olayda davanın
esasının incelenebilmesine ilişkin değerlendirmesi konusunda 2577 sayılı
Kanun'da düzenlenen usul kurallarının uygulanmasıyla ilgili bu şekilci
yorumunun başvurucunun hukuksal durumunu etkileyen idari işlemden doğan
uyuşmazlık hakkında karar verilmemesi sebebiyle başvurucuya ağır bir külfet
yüklediği, bu sebeple başvurucunun karar hakkının ihlal edildiği
değerlendirilmiştir.
56. Açıklanan gerekçelerle başvurucunun Anayasa'nın 36.
maddesinde güvence altına alınan adil yargılanma hakkı kapsamındaki karar
hakkının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir.
d. 6216 Sayılı
Kanun'un 50. Maddesi Yönünden
57. 30/11/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa
Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun'un 50. maddesinin
ilgili kısmı şöyledir:
“(1) Esas inceleme sonunda,
başvurucunun hakkının ihlal edildiğine ya da edilmediğine karar verilir. İhlal
kararı verilmesi hâlinde ihlalin ve sonuçlarının ortadan kaldırılması için
yapılması gerekenlere hükmedilir…
(2) Tespit edilen ihlal bir mahkeme
kararından kaynaklanmışsa, ihlali ve sonuçlarını ortadan kaldırmak için yeniden
yargılama yapmak üzere dosya ilgili mahkemeye gönderilir. Yeniden yargılama
yapılmasında hukuki yarar bulunmayan hâllerde başvurucu lehine tazminata
hükmedilebilir veya genel mahkemelerde dava açılması yolu gösterilebilir.
Yeniden yargılama yapmakla yükümlü mahkeme, Anayasa Mahkemesinin ihlal
kararında açıkladığı ihlali ve sonuçlarını ortadan kaldıracak şekilde mümkünse
dosya üzerinden karar verir.”
58. Başvurucu, ihlalin tespit edilmesini istemiş ve
tazminat talebinde bulunmuştur.
59. Anayasa Mahkemesinin Mehmet Doğan kararında
ihlal sonucuna varıldığında ihlalin nasıl ortadan kaldırılacağı hususunda genel
ilkeler belirlenmiştir (B. No: 2014/8875, 7/6/2018, [GK]). Mahkeme diğer bir
kararında ise bu ilkelerle birlikte ihlal kararının yerine getirilmemesinin
sonuçlarına da değinmiş ve bu durumun ihlalin devamı anlamına geleceği gibi
ilgili hakkın ikinci kez ihlal edilmesiyle sonuçlanacağına da işaret etmiştir (Aligül
Alkaya ve diğerleri (2), B.No: 2016/12506, 7/11/2019).
60. Bireysel başvuru kapsamında bir temel hakkın ihlal
edildiğine karar verildiği takdirde ihlalin ve sonuçlarının ortadan
kaldırıldığından söz edilebilmesi için temel kural mümkün olduğunca eski hâle
getirmenin, yani ihlalden önceki duruma dönülmesinin sağlanmasıdır. Bunun için
ise öncelikle ihlalin kaynağı belirlenerek devam eden ihlalin durdurulması,
ihlale neden olan karar veya işlemin ve bunların yol açtığı sonuçların ortadan kaldırılması,
varsa ihlalin sebep olduğu maddi ve manevi zararların giderilmesi, ayrıca bu
bağlamda uygun görülen diğer tedbirlerin alınması gerekmektedir (Mehmet
Doğan, §§ 55, 57).
61. İhlalin mahkeme kararından kaynaklandığı veya
mahkemenin ihlali gideremediği durumlarda Anayasa Mahkemesi, 6216 sayılı
Kanunun 50. maddesinin (2) numaralı fıkrası ile İçtüzük’ün 79. maddesinin (1)
numaralı fıkrasının (a) bendi uyarınca, ihlalin ve sonuçlarının ortadan
kaldırılması için yeniden yargılama yapılmak üzere kararın bir örneğinin ilgili
mahkemeye gönderilmesine hükmeder. Anılan yasal düzenleme, usul hukukundaki
benzer hukuki kurumlardan farklı olarak, ihlali ortadan kaldırmak amacıyla
yeniden yargılama sonucunu doğuran ve bireysel başvuruya özgülenen bir giderim
yolunu öngörmektedir. Bu nedenle Anayasa Mahkemesi tarafından ihlal kararına
bağlı olarak yeniden yargılama kararı verildiğinde, usul hukukundaki
yargılamanın yenilenmesi kurumundan farklı olarak ilgili mahkemenin yeniden
yargılama sebebinin varlığını kabul hususunda herhangi bir takdir yetkisi
bulunmamaktadır. Dolayısıyla böyle bir karar kendisine ulaşan mahkemenin yasal
yükümlülüğü, ilgilinin talebini beklemeksizin Anayasa Mahkemesinin ihlal kararı
nedeniyle yeniden yargılama kararı vererek devam eden ihlalin sonuçlarını
gidermek üzere gereken işlemleri yerine getirmektir (Mehmet Doğan, §§
58-59; Aligül Alkaya ve diğerleri (2), §§ 57-59, 66-67).
62. İncelenen başvuruda başvurucunun açtığı dava hakkında
karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiş olması sebebiyle Anayasa'nın
36. maddesinde güvence altına alınan adil yargılanma hakkı kapsamındaki karar
hakkının ihlal edildiği sonucuna ulaşılmıştır. Dolayısıyla ihlalin mahkeme
kararından kaynaklandığı anlaşılmaktadır.
63. Bu durumda karar hakkının ihlalinin sonuçlarının
ortadan kaldırılması için yeniden yargılama yapılmasında hukuki yarar
bulunmaktadır. Yapılacak yeniden yargılama ise bireysel başvuruya özgü
düzenleme içeren 6216 sayılı Kanun'un 50. maddesinin (2) numaralı fıkrasına
göre ihlalin ve sonuçlarının ortadan kaldırılmasına yöneliktir. Bu kapsamda
yapılması gereken iş yeniden yargılama kararı verilerek Anayasa Mahkemesini
ihlal sonucuna ulaştıran nedenleri gideren, ihlal kararında belirtilen ilkelere
uygun yeni bir karar verilmesinden ibarettir. Bu sebeple kararın bir örneğinin
yeniden yargılama yapılmak üzere Gaziantep Bölge İdare Mahkemesi Üçüncü İdari
Dava Dairesine gönderilmesine karar verilmesi gerekmektedir.
64. İhlalin ve sonuçlarının ortadan kaldırılması için
yeniden yargılamanın yeterli bir giderim sağlayacağı anlaşıldığından tazminat
talebinin reddine karar verilmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.
VI. HÜKÜM
Açıklanan gerekçelerle;
A. Adli yardım talebinin KABULÜNE,
B. Karar hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın KABUL
EDİLEBİLİR OLDUĞUNA,
C. Anayasa’nın 36. maddesinde güvence altına alınan adil
yargılanma hakkı kapsamındaki karar hakkının İHLAL EDİLDİĞİNE,
D. Kararın bir örneğinin karar hakkının ihlalinin
sonuçlarının ortadan kaldırılması için yeniden yargılama yapılması için
Gaziantep Bölge İdare Mahkemesi Üçüncü İdari Dava Dairesine (E.2017/1224,
K.2017/1069) gönderilmek üzere Kahramanmaraş İdare Mahkemesine (E.2016/694,
K.2016/1723) GÖNDERİLMESİNE,
E. Başvurucunun tazminat talebinin REDDİNE,
F. Kararın bir örneğinin Adalet Bakanlığına
GÖNDERİLMESİNE 15/9/2020 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.