I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvuru, ceza infaz kurumunda tutuklu olarak bulunan başvurucunun oluşturmuş olduğu tutanak niteliğindeki bir belge nedeniyle disiplin cezasıyla cezalandırılmasının ifade özgürlüğünü ihlal ettiği iddiasına ilişkindir.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvuru 26/7/2018 tarihinde yapılmıştır. Komisyonca başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

3. Başvuru belgelerinin bir örneği bilgi için Adalet Bakanlığına (Bakanlık) gönderilmiştir. Bakanlık görüşünü bildirmiştir. Başvurucu, Bakanlık görüşüne karşı beyanda bulunmamıştır.

III. OLAY VE OLGULAR

4. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle olaylar özetle şöyledir:

5. Başvurucu, başvuru tarihinde terörle bağlantılı suçlardan tutuklu olarak Sincan 2 No.lu F Tipi Yüksek Güvenlikli Ceza İnfaz Kurumunda (Ceza İnfaz Kurumu) bulunmaktadır.

6. Başvurucu; sabah sayımlarında görevli personellere verdiği altı ayrı dilekçeye işlem yapılmadığını ve tarafına da bu dilekçelerle ilgili bir bilgi verilmediğini belirten, "Tutanaktır" başlığını taşıyan, herhangi bir tarih içermeyen yazılı belge hazırlamıştır. Söz konusu belgeye başvurucu ile aynı odada kalan diğer iki kişi de şahit olarak imza atmıştır. Başvurucunun diğer iki kişi ile kaldığı odada 27/1/2018 tarihinde bir arama yapılmış ve arama sonucunda söz konusu belge ele geçirilmiştir. Ceza İnfaz Kurumunca belgenin incelenmesi sonrasında başvurucu ve diğer iki kişi hakkında bir disiplin soruşturması başlatılmıştır.

7. Ceza İnfaz Kurumu Disiplin Kurulu Başkanlığı (Disiplin Kurulu) disiplin soruşturması sonucunda "Hükümlü ve tutuklular üzerinde baskı kurarak çıkar sağlamak, özel işleriyle başka işlerde kullanmak, bunlara kalkışmak veya bu amaçları gerçekleştirmek için nüfuz kullanarak grup oluşturmak" eylemini gerçekleştirdiği gerekçesiyle başvurucu hakkında on bir gün hücreye koyma cezası verilmesine karar vermiştir. Disiplin Kurulu belgeye şahit olarak imza atan diğer iki kişinin ise "Olumsuz davranışa yönelik gruplaşmaya neden olmak veya bu amaca yönelik gruba katılmak" eylemini gerçekleştirdiği gerekçesiyle 1 (bir) ay süreyle bazı etkinliklere katılmaktan alıkoyma (sportif ve kültürel faaliyetlerden men) cezası ile cezalandırılmalarına karar vermiştir.

8. Başvurucu, Disiplin Kurulunun kararına karşı Ankara Batı İnfaz Hâkimliğine (Hâkimlik) şikâyette bulunmuştur. Hâkimlik, başvurunun itirazını 20/3/2018 tarihinde reddetmiştir. Hâkimlik; mahpuslar hakkında yapılan uygulamanın ceza infaz kurumu kurallarına uygun olduğunu, mevzuata aykırı bir uygulamanın veya hukuka aykırılığın söz konusu olmadığını kabul etmiştir. Başvurucu, İnfaz Hâkimliği kararına itiraz etmiştir. Ankara Batı 1. Ağır Ceza Mahkemesi (Mahkeme), Hâkimlik kararının usul ve yasaya uygun olduğundan bahisle itirazı 21/5/2018 tarihinde reddetmiştir. Söz konusu nihai karar başvurucuya 1/6/2018 tarihinde tebliğ edilmiştir.

IV. İNCELEME VE GEREKÇE

9. Anayasa Mahkemesinin 18/10/2022 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvuru incelenip gereği düşünüldü:

A. Başvurucunun İddiaları ve Bakanlık Görüşü

10. Başvurucu, Ceza İnfaz Kurumu idaresine iletilmek üzere hazırladığı ve oda arkadaşlarını da şahit olarak tuttuğu bir dilekçe nedeniyle disiplin cezasıyla cezalandırıldığını belirtmiştir. Başvurucu, başvuru konusu dilekçeyi taleplerine cevap verilmemesi nedeniyle hazırladığını ancak taleplerinin karşılanması üzerine dilekçeyi Kurum idaresine vermediğini, bir belge hazırlamasının disiplin cezasına konu edilmesinin hukuka aykırı olduğunu ifade etmiştir.

11. Söz konusu disiplin cezası ile hak arama hürriyetinin ve şikâyet hakkının engellenmeye çalışıldığını belirten başvurucu, Ceza İnfaz Kurumundaki odasında üç kişi kaldıklarını, belgeye imza atan diğer mahpuslar üzerinde herhangi bir baskı veya nüfuz kurmadığını ve bu kişileri kullanarak herhangi bir çıkar sağlamadığını ileri sürmüştür. Son olarak başvurucu, tüm taleplerin dilekçeyle belirtildiği bir kurumda sırf dilekçe yazması ve eksikliklerin giderilmesini istemesi nedeniyle disiplin cezası ile cezalandırılmasının dilekçe hakkını ihlal ettiğini ileri sürmüştür.

12. Bakanlık görüşünde; nihai kararın başvuruya 1/6/2018 tarihinde tebliğ edildiği, disiplin cezasının ise 4/6/2018 tarihinde infaz edilmeye başlandığı, bireysel başvurunun 26/7/2018 tarihinde yapıldığı belirtilmiş ve başvurunun süresinde yapılıp yapılmadığı hususu değerlendirilirken anılan tarihlerin değerlendirilmesi gerektiği ifade edilmiştir. Bakanlık, başvurunun esasına ilişkin ise Anayasa Mahkemesi ile Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin bazı kararlarına ve somut olaya dair bazı hususlara yer vererek inceleme yapılırken bu açıklamaların dikkate alınması gerektiğini ifade etmiştir.

B. Değerlendirme

13. 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun'un "Bireysel başvuru usulü" kenar başlıklı 47. maddesinin (5) numaralı fıkrası şöyledir:

"Bireysel başvurunun, başvuru yollarının tüketildiği tarihten; başvuru yolu öngörülmemişse ihlalin öğrenildiği tarihten itibaren otuz gün içinde yapılması gerekir. Haklı bir mazereti nedeniyle süresi içinde başvuramayanlar, mazeretin kalktığı tarihten itibaren onbeş gün içinde ve mazeretlerini belgeleyen delillerle birlikte başvurabilirler ... "

14. Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün (İçtüzük) "Başvuru süresi ve mazeret" kenar başlıklı 64. maddesinin (1) numaralı fıkrası şöyledir:

"Bireysel başvurunun, başvuru yollarının tüketildiği tarihten, başvuru yolu öngörülmemişse ihlalin öğrenildiği tarihten itibaren otuz gün içinde yapılması gerekir."

15. 6216 sayılı Kanun'un 47. maddesinin (5) numaralı fıkrası ile İçtüzük'ün 64. maddesinin (1) numaralı fıkrası uyarınca bireysel başvuruların başvuru yollarının tüketildiği tarihten, başvuru yolu öngörülmemiş ise ihlalin öğrenildiği tarihten itibaren otuz gün içinde yapılması gerekmektedir (Yasin Yaman, B. No: 2012/1075, 12/2/2013, §§ 18, 19). Bireysel başvurunun kabul edilebilirlik koşullarından olan başvuru süresine riayet edilmesi şartı, bireysel başvuru incelemesinin her aşamasında resen nazara alınması gereken bir başvuru koşuludur (Taner Kurban, B. No: 2013/1582, 7/11/2013, § 19). Ayrıca otuz günlük sürenin başlangıcında kanun hükmü gereği öğrenme tarihi esas alınmalıdır (Mehmet Özcan, B. No: 2019/6266, 15/1/2020, § 20).

16. Bireysel başvuru süresinin işlemeye başlaması yönünden nihai kararın gerekçesinin tebliği, öğrenme şekillerinden biridir (Mehmet Ali Kurtuldu, B. No: 2013/5504, 28/5/2014, § 27). Ancak öğrenme, gerekçeli kararın tebliği ile sınırlı olarak gerçekleşmez; başka şekillerde de öğrenme söz konusu olabilir. Başvurucunun nihai kararın gerekçesini dava dosyasını incelemek suretiyle öğrenmesi mümkündür. Bu doğrultuda dosyadan suret alınması gibi hâllerde başvurucunun gerekçeli kararı öğrendiği kabul edilebilir. Başvurucuların nihai kararın gerekçesini öğrendiklerini beyan ettikleri tarih de bireysel başvuru süresinin başlangıcı olarak ele alınabilir (İlyas Türedi, B. No: 2013/1267, 13/6/2013, §§ 21, 22).

17. Somut olayda nihai olan mahkeme kararının 1/6/2018 tarihinde başvurucuya tebliğ edildiği ancak başvurucunun 26/7/2018 tarihinde bireysel başvuruda bulunduğu anlaşılmıştır. Sonuç olarak bireysel başvuru konusu yargılama sürecine ilişkin nihai karardan 1/6/2018 tarihinde haberdar olduğu anlaşılan başvurucunun otuz günlük bireysel başvurusu süresinden sonra 26/7/2018 tarihinde gerçekleştirdiği bireysel başvurusunun süre aşımı nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

V. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Başvurunun süre aşımı nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

B. Yargılama giderlerinin başvurucu üzerinde BIRAKILMASINA 18/10/2022 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.