I. BAŞVURUNUN ÖZETİ

1. Başvuru, ceza infaz kurumunda tutulan başvurucunun sağlık durumuna uygun koşullarda barındırılması talebinin reddi ve ilaca erişiminin engellenmesi nedeniyle kötü muamele yasağının ve kötü muamele yasağıyla bağlantılı olarak eşitlik ilkesinin ihlal edildiği iddialarına ilişkindir.

2. Başvurucu, Fetullahçı Terör Örgütü/Paralel Devlet Yapılanması (FETÖ/PDY) soruşturması kapsamında tutuklanarak 30/8/2016 tarihinde Eskişehir H Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumuna (Ceza İnfaz Kurumu) yerleştirilmiştir.

A. Bireysel Başvuru Süreci

3. Başvurucu; başvuru formunda iki dizi ameliyatlı olarak Ceza İnfaz Kurumuna alındığını, 27 ay müddetince ilaçlarını ve tedavilerini almasına idare tarafından engel olunduğunu, revir doktoru ve Eskişehir Devlet Hastanesi (Hastane) uzman ortopedi doktorları tarafından glukozamin eklem ilacı kullanması, tek katlı koğuşta kalması, spor salonundan faydalanması gerektiği raporlandığı hâlde taleplerinin yerine getirilmediğini, MR (manyetik rezonans) çekilmesi işlemi sonrasında tedavi için Hastaneye gitmesinin engellendiğini, bu süreçte hastalığının ilerlediğini 3/10/2018 tarihinde ortopedi uzmanı tarafından diz protezi ameliyatı yapılmasına karar verildiğini, kaldığı koğuşa özgü olarak yapılan üçüncü gece sayımı sebebiyle zorla aşağı indirildiğini, tuvalet ihtiyacını dahi zor karşılayabildiğini, çektiği acılar sebebiyle psikolojik sağlığının da bozulduğunu, depresyon ve uykusuzluk teşhisi konulduğunu, talep ettiği hâlde doktor raporlarının İdare tarafından kendisine verilmediğini belirterek öncelikle inceleme ve tedbir talepli olarak 8/11/2018 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

4. Başvurucunun tedbir talebinin değerlendirilmesine esas olmak üzere Ceza İnfaz Kurumunda tutulma koşulları ile sağlık hizmetlerine erişiminin tespiti için yazı yazılmıştır. Yazıya verilen 3/12/2018 tarihli cevapta,

i. Başvurucunun 30/8/2016 tarihinde yapılan ilk muayenesinde menüsküs ve çapraz bağlarından dolayı dizinde ameliyat izinin mevcut olduğunun görüldüğü,

ii. Başvurucunun ilk muayenesi sonrasında 20/9/2016 ve 11/11/2016 tarihlerinde Kurum Revirinde muayene edildiği, reçete edilen “Enfexia 500 mg, Tantum Verde Gargara ve Tantum Verde Sprey” ile “Kloroben Sprey” ilaçlarının alınarak kullanmasının sağlandığı,

iii. 29/11/2016 tarihinde revirde muayene edilen başvurucuya reçete edilen “Chondroitin Msm Glucosamine” kreminin devlet bütçesinden karşılanmaması nedeniyle aldırılamadığı, başvurucunun aynı günkü muayenesinde Eskişehir Devlet Hastanesi Ortopedi Polikliniğine acil sevkinin uygun bulunduğu, 2/12/2016 tarihinde ortopedi polikliniğine alınan randevusuna götürüldüğü, sağ diz için MR çekilmesi istendiğinden randevu alındığı, düzenlenen reçetedeki ilaçların alındığı, 09/12/2016 günü Hastaneye götürülerek istenilen MR çekiminin sağlandığı, tetkik ve MR sonuçlarının ilgili hekim tarafından incelendiği ve inceleme sonucunda “menüsküsler normal” değerlendirmesi yapıldığı,

iv. Başvurucunun 13/12/2016 tarihinde revirde muayene edildiği, “Pharmaton” ilacının reçete edildiği, ilaç ücretinin başvurucu tarafından karşılanacak olması ve uzman hekim tarafından reçete edilmiş olmaması nedeniyle idare tarafından alınmadığı, başvurucunun kurum içi Ortopedi Polikliniğine sevkedildiği, 16/12/2016 tarihinde gelen Ortopedi Uzmanının muayenesi sonrasında reçete edilen ilaçların aynı gün alınarak başvurucunun kullanmasının sağlandığı,

v. Başvurucunun 28/2/2017 tarihinde revirde muayene edildiği, “Calcimax-D3 40 EFF” ve “Supradyn” vitamin ilaçlarının reçete edildiği, ilaç bedelinin başvurucu tarafından karşılanarak aldırıldığı, başvurucunun aynı gün Eskişehir Devlet Hastanesi Ortopedi Polikliniğine acil sevkinin uygun bulunduğu, randevu alınarak 3/3/2017 tarihinde yapılan muayenesinde MR çekilmesinin istendiği, MR için randevu alındığı, reçete edilen ilaçların alındığı, 16/3/2017 günü çekilen MR sonuçlarının uzman hekim tarafından incelendiği, acil cerrahi müdahale edilecek patoloji saptanmadığına ilişkin değerlendirmede bulunulduğu,

vi. Başvurucunun 21/3/2017 tarihinde kuruma gelen Ortopedi Uzmanına muayene ettirildiği, reçete edilen ilaçların alındığı,

vii. Başvurucunu 28/3/2017 günü revire çağrılarak Eskişehir Devlet Hastanesinde çekilen MR filmi sonuçları hakkında bilgi verildiği,

viii. 20/6/2017 tarihinde revirde muayene edilen başvurucunun kurum içi Psikiyatri Polikliniğine sevk edildiği, 28/6/2017 tarihinde kuruma gelen Psikiyatri Uzmanına muayene ettirildiği, “Önceden psikolojik hastalık öyküsü yok” teşhisi ile reçete edilen “Duxet 30 mg” ilacının alındığı,

ix. 11/7/2017 tarihinde revirde yapılan muayenesi sonrasında ortopedi polikliniğine sevk edildiği, işlemin acil kaydının olmaması nedeniyle sıraya alınarak 3/10/2017 tarihinde Eskişehir Devlet Hastanesi Ortopedi Polikliniğine götürüldüğü, sağ diz MR çekimi için randevu alındığı, düzenlenen reçetedeki ilaçların alındığı, 10/10/2017 tarihine sağ diz MR'si çekildiği, ilgili hekim tarafından “Ön çapraz bağ sağlam, sol diz için kuvvetlendirme önerilir, spor salonunu kullanması uygundur” yönünde değerlendirmede bulunulduğu,

x. Başvurucunun 26/7/2017 tarihinde kuruma gelen psikiyatri uzmanına muayene ettirildiği, reçete edilen “Duxet 60 mg” ve “Desyrel 100 mg” ilaçlarının alındığı, yine 23/8/2017 tarihinde kuruma gelen psikiyatri uzmanına muayene ettirildiği, reçete edilen “Duxet 60 mg” ve “Desyrel 100 mg” ilaçlarının alındığı, başvurucunun 12/10/2017 tarihinde revirde muayene edildiği, reçete edilen “Duxet 60 mg” ve “Desyrel 100 mg” ilaçlarının alındığı,

xi. Başvurucunun 26/10/2017 tarihinde revirde muayene edildiği, reçete edilen “Magvital 365 Mg” ilacının alındığı, 8/11/2017 tarihinde revirde muayene edildiği, reçete edilen “Duxet 60 mg” ve “Desyrel 100 mg” ilaçlarının alındığı, yine 14/11/2017 tarihinde revirde muayene edildiği, reçete edilen “Duxet 60 mg” ve “Desyrel 100 mg” ilaçlarının alındığı, başvurucunun 7/12/2017 tarihinde revirde muayene edildiği, reçete edilen “Duxet 60 mg” , “Desyrel 100 mg” ve “Aspirin Plus C400” ilaçlarının alındığı, 13/12/2017 tarihinde kurum revirinde muayene edilmiş, yapılan muayene sonrasında revirde muayene edildiği, reçete edilen “Duxet 60 mg” ve “Desyrel 100 mg” ilaçlarının alındığı, yine 15/1/2018 tarihinde revirde muayene edildiği, reçete edilen “Duxet 60 mg” ve “Desyrel 100 mg” ilaçlarının alındığı,

xii. Başvurucunun 1/2/2018 tarihinde revirde yapılan muayenesi sonrasında Eskişehir Devlet Hastanesi Ortopedi Polikliniğine sevk edildiği, 6/2/2018 tarihine randevu alındığı, muayenesi sonrasında “Bilateral diz, ön çapraz bağ ameliyatlısı” yönünde değerlendirmede bulunulduğu, reçete edilen “Etotio 400 mg, Kalidren 50 mg ve Nimes Combo Jel 50 g” ilaçlarının alındığı,

xiii. Başvurucunun 13/2/2018 tarihinde revirde muayene edildiği, reçete edilen “Flagyl 500 mg, Bizmopen 262 mg ve Metpamid 10 mg” ilaçlarının alındığı, yine 15/2/2018 tarihinde revirde muayene edildiği, “Terramycin 14 2 gr Pomad, Kloroben Gargara ve Dencol Jel Sprey” ilaçlarının alındığı, yine 21/2/2018 ve 3/4/2018 tarihlerinde revirde muayene edildiği, reçete edilen “Duxet 60 mg” ve “Desyrel 100 mg” ilaçlarının alındığı, kurum içi Diyetisyene sevk edildiği,

xiv. 7/6/2018 tarihinde revirde muayene edildiği, reçete edilen “Cabral 400 mg, Diclomec sr 75 mg ve Diclomec Plus Jel” ilaçlarının alındığı, yine 5/7/2018tarihinde revirde mueyene edildiği, reçete edilen “Duxet 60 mg” ilacının alındığı, Eskişehir Devlet Hastanesi Ortopedi Polikliniğine acil öncelikli kaydıyla sevkinin uygun görüldüğü, 12/7/2018 tarihinde Eskişehir Devlet Hastanesi Ortopedi Polikliniğindeki muayenesinde “Glikozaminoglikan türü ek besin kullanımın tedaviye yardımcı olarak kullanılabilir, diz çökmek, normal wc, merdiven inip çıkması ağrıları arttırabilir” yönünde değerlendirmede bulunulduğu, reçete edilen ilaçların alındığı,

xv. 2/8/2018 tarihinde revirde muayene edildiği, reçete edilen “Desyrel 100 mg” ilacının alındığı, yine 16/8/2018 tarihinde revirde muayene edildiği, reçete edilen “Muscoflex duo jel 30” ilacının alındığı, ortopedi polikliniği ve kurum içi psikiyatri uzmanına sevkinin uygun bulunduğu, ortopedi yönünden yapılan bu sevk işleminin acil kaydının bulunmaması nedeniyle sıraya alındığı, 24/10/2018 günü için alınan randevuya başvurucunun Eskişehir 2. Ağır Ceza Mahkemesinin yazısı doğrultusunda Emniyet Müdürlüğü Siber Suçlarla Mücadele Şube Müdürlüğüne götürüldüğü için gönderilemediği, 27/11/2018 tarihinde Eskişehir Şehir Hastanesi Ortopedi Polikliniğine götürüldüğü, yapılan muayenesinde “Her iki dizede reçete verildi, tek katlı koğuşta kalması uygun olur” yönünde değerlendirmede bulunulduğu, reçete edilen ilaçların alındığı, değerlendirme Sağlık Kurulu raporu doğrultusunda yapılmadığından ayrıca 1399 kişi kurumda 2182 kişi barındırılması ve mevcut tekli odaların dolu olması nedeniyle başvurucunun tekli odada (tek katlı koğuş) barındırılamadığı,

xvi. Başvurucunun 29/8/2018, 6/9/2018, 20/9/2018 tarihlerinde psikiyatri uzmanına muayene ettirildiği, reçete edilen ilaçlarının alındığı, 18/10/2018 tarihinde revirde muayene edildiği, reçete edilen “Duxet 60 mg, Desyrel 100 mg ve Coldaway-C” ilaçlarının alındığı,

xvii. Başvurucunun 24 kişi kapasiteli bir koğuşta 24 kişi ile birlikte barındırıldığı, koğuşun iki katlı olduğu, üst katın yatakhane, alt katın yemekhane olarak kullanıldığı, tuvaletin koğuşun yemekhane bölümünde bulunduğu bildirilmiştir.

5. Bölüm tarafından 10/12/2018 tarihli Tedbire İlişkin Ara Karar ile başvurucunun sağlık hizmetlerine erişim imkânına sahip olduğu, ceza infaz kurumunda tutulmasının yaşamına ya da maddi veya manevi bütünlüğüne yönelik ciddi bir tehlike oluşturmadığı belirtilerek tedbir talebinin reddine karar verilmiştir.

6. Başvurucu 21/12/2018 tarihinde kendi isteği ile Manisa T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumuna nakledilmiştir.

7. Başvurucu, bireysel başvuru dosyasına sunduğu 1/3/2019 havale tarihli dilekçesiyle tedbir ilişkin ara kararından sonraki beş ayda hastalığının arttığını, 5-10 metre yürüyebildiğini, tuvalete gidemediğini, kişisel ihtiyaçlarını karşılayamadığını, engelli koğuşu bulunmadığı için mağduriyet yaşadığını, devlet hastanelerinde bulunmayan kök hücre tedavisine ulaşabilmesi için tahliye olması gerektiğini belirterek tedbiren tahliye kararı verilmesini talep etmiştir.

8. Tedbir talebinin değerlendirilebilmesi için başvurucunun güncel sağlık durumuna ilişkin olarak Ceza İnfaz Kurumuna yazılan yazıya 4/3/2019 tarihinde verilen cevapta, başvurucunun kurumda sağlık hizmetlerinden faydalandırıldığı, kurumda bulunduğu süre içinde acil sağlık hizmetinden faydalanmadığı, sağlık sorunlarının kurumda kalmasına engel olmadığı, bu hususta resen rapor alınmadığı ve başvurucunun da rapor alınması talebinde bulunmadığı bildirilmiştir.

9. Bölüm tarafından 13/3/2019 tarihli Tedbire İlişkin Ara Karar ile başvurucunun sağlık hizmetlerine erişim imkânına sahip olduğu, 10/12/2018 tarihli tedbire ilişkin ara karardan ayrılmayı gerektirir bilgi veya bulgu bulunmadığı belirtilerek tedbir talebinin reddine karar verilmiştir.

B. İnfaz Hâkimliğine Başvuru Süreci

10. Başvurucu, 9/3/2018 tarihinde Ceza İnfaz Kurumuna Eskişehir 1. İnfaz Hâkimliğine (İnfaz Hâkimliği) gönderilmek üzere dilekçe yazmış ve diğer illerdeki kurumlarda uygulanmamasına rağmen bulunduğu ceza infaz kurumunda FETÖ/PDY soruşturması kapsamında tutuklanan kişilerin tutulduğu koğuşlarda üçüncü gece sayımı yapıldığını belirterek uygulamanın kaldırılmasını talep etmiştir.

11. Başvurucunun dilekçesini değerlendiren İdari ve Gözlem Kurulu tarafından 13/3/2018 tarihinde gece sayımlarının kurumu genelinde yapıldığı ve mevzuata uygun olduğu belirtilerek talebin reddine itiraz yolu açık olmak üzere karar verilmiştir.

12. Başvurucu, İdare ve Gözlem Kurulu kararına gece sayımının sadece FETÖ/PDY soruşturması kapsamında tutuklanan kişilerin tutulduğu koğuşlarda yapıldığını ve sayımın sadece vardiya değişiminde olmak üzere günde iki defa yapılması gerektiğini belirterek 15/3/2018 tarihinde itiraz etmiştir. Başvurucu dilekçesinde ayrıca “Glukozamin” ilacının ücreti hesabından kesilerek alınmasına engel olunduğunu belirterek bu uygulamanın kaldırılmasını talep etmiştir.

13. Başvurucunun itirazını inceleyen İnfaz Hâkimliğince “Açık Ceza İnfaz Kurumlarına Ayrılma Yönetmeliği'nin 8/2-c maddesi uyarınca denetimli serbestlik tedbirini ihlal eden hükümlülerin koşullu salıverme tarihine kadar olan süreyi kapalı ceza infaz kurumunda infaz edeceklerinin belirtildiği” gerekçesiyle 21/3/2018 tarihinde itirazın reddine karar verilmiştir.

14. İnfaz Hâkimliğince dosya resen ele alınarak 22/3/2018 tarihli ek karar ile gece sayımlarının mevzuata uygun olduğu belirtilerek başvurucunun itirazının reddine itiraz yolu açık olarak karar verilmiştir.

15. Başvurucu 2/3/2018 tarihli ek karara sayım uygulamasının eşitlik ilkesine aykırı olduğunu belirterek 28/3/2018 tarihinde itiraz etmiştir.

16. Başvurucunun itirazı Eskişehir 1. Ağır Ceza Mahkemesince 30/3/2018 tarihinde ek kararın usul ve yasaya uygun olduğu belirtilerek reddedilmiştir.

17. Başvurucu, bireysel başvuruya konu ettiği şikâyetine ilişkin olarak, 13/8/2018 tarihinde Ceza İnfaz Kurumuna İnfaz Hâkimliğine gönderilmek üzere dilekçe yazmış ve “Glukozamin” ilacının ücreti hesabından kesilerek alınmasını, merdivensiz tek kat koğuşa geçirilmesini, fizik tedavi için kurumun spor salonundan faydalandırılmasını talep etmiştir.

18. Başvurucunun dilekçesi İdare ve Gözlem Kurulu tarafından değerlendirilmiş olup 12/9/2018 tarihinde başvurucunun talep ettiği ilaçların kullandırılmasında tıbbi zorunluluk bulunup bulunmadığına ilişkin sağlık kurulu raporuna bakıldığı, başvurucuya sözkonusu ilacın reçete edilmediği, ilacın kullanılmasının zorunlu olduğuna ilişkin teşhis konulmadığı, kullanılmasının tedaviye yardımcı olabileceği önerisinde bulunulduğu, sözkonusu ilacın takviye amaçlı bir vitamin olduğu, yine merdivensiz tek kat odada kalma zorunluluğuna ilişkin rapor tanzim edilmediği, sadece merdiven inip çıkmasının ağrılarını arttırabileceği yönünde tavsiyede bulunulmuş olduğu, başvurucunun spor salonundan faydalanma talebi konusunda 14/6/2018 tarihinde 10 kişilik gruplar hâlde spor salonundan faydalanılabileceğine ilişkin karar alındığından bu konuda yeniden karar alınmasına gerek bulunmadığına ilişkin karar verilmiştir.

19. Başvurucu, İdare ve Gözlem Kurulu kararına 20/9/2018 tarihinde İnfaz Hâkimliğine sunduğu dilekçesiyle itiraz etmiş ve taleplerini yinelemiştir. Hâkimlik tarafından 1/10/2018 tarihinde başvurucunun “Glukozamin” ilacının temini ve merdivensiz tek kat koğuşa geçirilmesi talepleri yönünden belgelerin tavsiye ya da rapor niteliğinin değerlendirilmesinin mümkün olmadığı, öncelikle usulüne uygun bir rapor alındıktan sonra Kurul tarafından yeniden karar verilmesi, bu karara itiraz edilmesi halinde evrakların gönderilmesi gerektiği gerekçesiyle karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiştir. Başvurucunun spor salonundan faydalandırılma talebi yönünden ise İdare Gözlem Kurulu tarafından karar verildiği gerekçesiyle itirazın reddine karar verilmiştir. İnfaz Hâkimliği kararının gerekçesinde “Ceza İnfaz Kurumlarında Bulundurulabilecek Eşya ve Maddeler Hakkında Yönetmeliğin 12. maddesinde 'Hükümlüler, koğuş, oda ve eklentilerinde hekim raporuyla belgelendirilmek koşuluyla, sağlıkları için gerekli protez ve benzeri tıbbı araçları ve eşyaları bulundurabilir.' şeklinde düzenleme bulunduğu, bu düzenleme neticesinde tutuklu hakkında öncelikle rapor alınması gerekmekle, tutuklu hakkında verilen belgenin tavsiye niteliğinde veya rapor niteliğinde olup olmadığına ilişkin Hâkimliğimizce bir değerlendirme yapılmasının mümkün olmaması nedeniyle tutuklunun bu taleplerine ilişkin olarak ceza infaz kurumunca öncelikle usulüne uygun bir rapor alındıktan sonra yeniden değerlendirme yapıldıktan sonra karar verilmesi, bu karara itiraz edilmesi halinde ilgili evrakların Hâkimliğimize gönderilmesi hususunda karar veril[diği]” belirtilmiştir.

20. Başvurucunun karara itirazı Eskişehir 1. Ağır Ceza Mahkemesince 9/10/2018 tarihinde itiraz edilen kararın usul ve yasaya uygun olduğu belirtilerek kesin olarak reddedilmiştir.

21. Başvurucu, nihai kararı 12/10/2018 tarihinde öğrendikten sonra 8/11/2018 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

22. Başvurucunun İnfaz Hâkimliği kararı doğrultusunda sağlık raporu alınmak üzere sevkinin yapılıp yapılmadığı ve sağlık raporu alındı ise yeniden İdare ve Gözlem Kurulu kararı alınıp alınmadığı hususunda Ceza İnfaz Kurumuna yazılan yazıya 27/12/2022 tarihinde verilen cevapta, başvurucunun 23/11/2018 tarihinde muayene edilerek Eskişehir Şehir Hastanesi Ortopedi Polikliniğine sevk edildiği, burada 27/11/2018 tarihinde yapılan muayenesinde “Her iki dizde ortez, tek katlı koğuşta kalması uygundur” görüşünün bildirildiği, başvurucunun talebi üzerine 21/12/2018 tarihinde Manisa T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumuna nakledildiği, başvurucu 27/11/2018 tarihli rapora istinaden yeniden İdare ve Gözlem Kurulu kararı alınmasına dair bir talepte bulunmadığından hakkında bir karar alınmadığı bildirilmiştir.

II. DEĞERLENDİRME

23. Ödeme gücünden yoksun olduğu anlaşılan başvurucunun adli yardım talebinin kabulüne karar verilmesi gerekir.

A. Kötü Muamele Yasağının İhlal Edildiğine İlişkin İddia

24. Başvurucu ceza infaz kurumu uygulamaları sebebiyle ilaca ve tedaviye erişiminin engellendiğini, İnfaz Hâkimliğince itirazen incelenen talepleri yönünden revir ve uzman doktor raporlarının yeterli görülmediğini, yürümekte zorlandığı hâlde üçüncü gece sayımı nedeniyle zorla aşağıya indirildiğini, acılarla çok zor yürüyebildiğini, tuvalet ihtiyacını çok zor karşılayabildiğini, rahatsızlıkların etkisiyle depresyon ve uykusuzluk teşhisiyle ilaç kullanmaya başladığını, 3/10/2018 tarihinde uzman hekim tarafından alınan protez ameliyatı kararına ilişkin raporun ve diğer tıbbi belgelerin Ceza İnfaz Kurumu tarafından kendisine verilmediğini, tedavisinin engellendiği hususunun kurum hekimi tarafından da sözlü olarak doğrulandığını belirterek “Glukozamin” ilacının temin edilmemesi, tek katlı koğuşa geçirilmemesi, sayımlardan muaf tutulmaması ve tedavi için yeniden doktora götürülmemesi nedenleriyle kötü muamele yasağının ve sağlık hakkının ihlal edildiğinden şikâyet etmiştir.

25. Bakanlık görüşünde başvurucunun 29/8/2016 tarihinde tutuklanarak Eskişehir H Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumuna kabul edildiği, olay tarihinde bu ceza infaz kurumunda kaldığı, 21/12/2018 tarihinde Manisa T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumuna nakledildiği, başvurucunun dizindeki rahatsızlığı sebebiyle birden çok kere ortopedi polikliniğinde tedavi edildiği, birçok kez MR çekimi yapıldığı, reçete edilen ilaçların Ceza İnfaz Kurumu tarafından alındığı ve başvurucuya kullandırıldığı, 12/7/2018 tarihinde diz rahatsızlığı sebebi ile ortopedi polikliniğinde muayene edildiği ve “Glukozamin” etken maddeli ek gıdanın reçete edildiği, ek gıdanın temin edilerek başvurucunun kullanımına sunulduğu, 27/11/2018 tarihli ortopedi muayenesinde başvurucunun tek katlı koğuşta kalmasının uygun olacağı değerlendirilmesinde bulunulduğu, Ceza İnfaz Kurumunun fiziki yapısı nedeniyle başvurucunun tek katlı odada barındırılmasının mümkün olmadığı belirtilmiştir.

26. Bakanlık görüşünde İnfaz Hâkimliği tarafından başvurucunun taleplerinin Ceza İnfaz Kurumu tarafından yeniden değerlendirilmesine hükmedildiği, başvurucunun bu doğrultuda bir başvurusunun bulunmadığı, ek gıdanın Ceza İnfaz Kurumu tarafından temin edildiği, Ceza İnfaz Kurumunun İnfaz Hâkimliği kararı doğrultusunda yeniden bir değerlendirme yaptığı ve başvurucunun talebi doğrultusunda işlem yaptığı, başvurucunun mağdur sıfatının devam edip etmediği hususunda yapılacak incelemede ve olağan başvuru yollarının usulüne uygun tüketilip tüketilmediğine ilişkin incelemede bu hususun dikkate alınması gerektiği bildirilmiştir.

27. Başvurucu, Bakanlık görüşüne karşı beyanda bulunmamıştır.

28. Başvurucunun İnfaz Hâkimliğine ileri sürmüş olduğu tek katlı koğuşa geçirilme ve reçete edilen ilacın temin edilmediği iddiaları dışında kalan tedavi için yeniden hekime sevkinin yapılmadığı iddiasına yönelik somut bilgi ve belge sunmadığı dikkate alınarak sadece İnfaz Hâkimliğinde ileri sürülen iddialar yönünden inceleme yapılacaktır.

29. Bunun gibi, başvurucunun üçüncü defa yapılan sayıma ilişkin iddiaları yönünden başvuru formunun “Başvuru Yollarının Tüketildiğine İlişkin Bilgiler” kısmında Eskişehir 1. Ağır Ceza Mahkemesinin 30/3/2018 tarihli nihai kararına ilişkin herhangi bir açıklama yer almadığı için bu hususta ayrı bir inceleme yapılmayacaktır. Başvurucunun bireysel başvuru formunda şikâyetlerini Eskişehir H Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu uygulamalarına ilişkin İnfaz Hâkimliği kararı çerçevesinde ileri sürmüş olduğu dikkate alınarak bireysel başvuru dosyasına sunduğu 16/4/2019 havale tarihli dilekçesiyle belirttiği Manisa T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu uygulamalarına ilişkin “3/1/2019, 5/3/2019 ve 20/3/2019 tarihlerinde sağlık kurulu raporu alınması taleplerinin yerine getirilmediği, 21/3/2019 tarihinde sağlık kurulu raporu almak için Manisa Cumhuriyet Başsavcılığına yazdığı dilekçe yönünden işlem yapılmadığı” şikâyetleri ayrıca incelenmeyecektir.

30. Başvurucunun kötü muamele yasağı ve sağlık hakkı çerçevesinde ileri sürdüğü iddiaları kötü muamele yasağı kapsamında incelenmiştir.

31. Herkesin maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkı Anayasa’nın 17. maddesinde güvence altına alınmıştır. Anılan maddenin birinci fıkrasında insan onurunun korunması amaçlanmış; üçüncü fıkrasında da kimseye işkence ve eziyet yapılamayacağı, kimsenin insan haysiyetiyle bağdaşmayan ceza veya muameleye tabi tutulamayacağı hüküm altına alınmıştır (Cezmi Demir ve diğerleri, B. No: 2013/293, 17/7/2014, § 80).

32. Devletin bireyin maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkına saygı gösterme yükümlülüğü, öncelikle kamu otoritelerinin bu hakka müdahale etmemelerini yani anılan maddenin üçüncü fıkrasında belirtilen şekillerde kişilerin fiziksel ve ruhsal zarar görmelerine neden olmamalarını gerektirir. Bu, devletin bireyin vücut ve ruh bütünlüğüne saygı gösterme yükümlülüğünden kaynaklanan negatif ödevidir (Cezmi Demir ve diğerleri, § 81).

33. Bununla birlikte her kötü muamele iddiasının Anayasa'nın 17. maddesinin üçüncü fıkrasının getirdiği korumadan ve Anayasa'nın 5. maddesiyle birlikte devlete yüklediği pozitif yükümlülüklerden yararlanması beklenemez. Bu bağlamda kötü muamele konusundaki iddialar uygun delillerle desteklenmelidir. İddia edilen olayların gerçekliğinin tespit edilebilmesi için soyut iddiaya dayanan şüphe ötesinde makul kanıtların varlığı gerekir. Bu kapsamdaki bir kanıt yeterince ciddi, açık ve tutarlı emarelerden ya da aksi ispat edilmemiş birtakım karinelerden oluşabilir. Bu bağlamda kanıtlar değerlendirilirken ilgililerin süreçteki tutumları da dikkate alınmalıdır (Cezmi Demir ve diğerleri, § 95).

34. Aynı şekilde bir muamelenin Anayasa’nın 17. maddesinin üçüncü fıkrası kapsamında olabilmesi için asgari bir ağırlık derecesine ulaşmış olması gerekir. Bu asgari eşik, göreceli olup her olayın somut koşulları dikkate alınarak değerlendirilmelidir. Bu kapsamda muamelenin süresi, bedensel ve ruhsal etkileri ile mağdurun cinsiyeti, yaşı ve sağlık durumu gibi faktörler önem taşır. Ayrıca muamelenin ardındaki saik ve amaç dikkate alınmalıdır. Muamelenin heyecanın yükseldiği ve duygu yoğunluğunun olduğu bir anda meydana gelip gelmediği de gözönünde bulundurulmalıdır (Cezmi Demir ve diğerleri, § 83).

35. Başvurucu her iki dizindeki ağrılar sebebiyle ceza infaz kurumunda merdiven inip çıkmakta zorlandığını, reçete edilen ilacın temin edilmediğini, MR çekimi sonrasında tedavi için tekrar hekime tekrar götürülmediğini belirterek kötü muamele yasağının ihlal edildiğini ileri sürmüştür.

36. Anayasa Mahkemesi, ceza infaz kurumunda bulunan hükümlü ve tutukluların sağlık nedenleriyle yaptıkları başvurularda, başvurucunun ceza infaz kurumunda tutulma koşullarını, uygulanan tedavilerin kalitesini, başvurucunun ceza infaz kurumunda tutulmasının sağlık durumu üzerindeki etkisini ve bu durumun zamanla gösterdiği değişim gibi konuları inceleyerek Anayasa’nın 17. maddesinde güvence altına alınan hakların ihlal edilip edilmediğini her olayın kendine has özelliklerine göre takdir edecektir (Mete Dursun, B. No: 2012/1195, 18/11/2015, § 91).

37. Başvurucunun şikâyetleri sebebiyle İdare ve Gözlem Kuruluna yaptığı başvuru 12/9/2018 tarihinde şikâyetlere ilişkin olarak reçete ve rapor tanzim edilmediği gerekçesiyle reddedilmiştir. Başvurucunun karara itirazını değerlendiren İnfaz Hâkimliğince belgenin tavsiye niteliğinde veya rapor niteliğinde olup olmadığına ilişkin bir değerlendirme yapılmasının mümkün olmaması nedeniyle taleplere ilişkin olarak ceza infaz kurumunca usulüne uygun bir rapor alındıktan sonra yeniden değerlendirme yapılarak karar verilmesi gerektiği gerekçesi açıklanarak karar verilmesine yer olmadığına dair karar verilmiştir.

38. Somut başvuruda, İnfaz Hâkimliğinin karar verilmesine yer olmadığına dair kararından sonra Ceza İnfaz Kurumu tarafından başvurucunun “Glukozamin” ilacının temini ve merdivensiz tek kat koğuşa geçirilmesi talepleri bakımından karar alındığına ilişkin bilgi ve belge bulunmamaktadır.

39. Başvurucu ceza infaz kurumu uygulamaları nedeniyle rahatsızlığının ilerlediğini, rahatsızlığının yol açtığı acılarının arttığını, doğal olarak özgürlükten yoksun bırakılma nedeniyle ortaya çıkan ızdırap ve acının ötesinde bir ızdırap ve acıya maruz kaldığını iddia etmektedir. Başvurucunun iddialarının uzman hekim görüşünü içeren belgeler de dikkate alınarak savunulabilir olduğu mevcut bilgi ve belgeler ışığında kabul edilebilecektir.

40. Somut olayda başvurucunun bireysel başvuru tarihinden sonra 27/11/2018 tarihinde Eskişehir Şehir Hastanesi Ortopedi Polikliniğinde yapılan muayenesi neticesinde düzenlenen raporda “Her iki dizde ortez, tek katlı koğuşta kalması uygundur” görüşü bulunmaktadır. Diz ortezleri ve destekleri, lokomotor sistem bozukluklarından etkilenen kişilere koruma, destek ve ağrı kesici sunan ortopedik cihazlardır. Bacakların veya dizlerin en iyi şekilde desteklenmesini, stabilize edilmesini, rahatlatılmasını ve hareket ettirilmesini sağlarlar.

41. Somut başvuruda kötü muamele yasağının esası ile ilgili ilk çözümlenmesi gereken mesele, başvurucunun dizindeki rahatsızlığının Ceza İnfaz Kurumuna alındığı günden itibaren merdiven inip çıkmasına engel olup olmadığı, eğer engel oluyor ise bunun ilgili hekim raporları ve diğer belge/bilgiler aracılığıyla Kurumun bilgisi dâhilinde bulunup bulunmadığı hususudur. İkinci mesele ise, başvurucunun bu durumunun belirlenmesi bakımından gerekenlerin zamanında yapılıp yapılmadığı hususudur.

42. İnfaz Hâkimliğinin kararına göre bireysel başvuru öncesinde düzenlenen 12/7/2018 tarihli raporda açıklık bulunmaması sebebiyle mesele tam olarak ortaya konulamamıştır. Raporda tek katlı koğuşta kalınması gerekliliği ile ilgili kesin bir değerlendirme olmamasının raporun düzenlendiği tarihteki bulgulara göre aksinin mümkün olmamasından kaynaklanması da mümkündür. Keza Ceza İnfaz Kurumu idaresinin kesin bir değerlendirme içermeyen bir rapora dayalı olarak başvurucunun tek katlı koğuşta kalmasına karar vermesi gerektiği söylenemez. Daha önemlisi, sadece ağrıların artabileceği ihtimalinin bulunduğu gerekçesine dayanılarak da kötü muamele yasağının ihlal edildiğinin söylenmesi mümkün değildir.

43. Başvurucunun, alınan son hekim raporunda sadece diz ortezi bulunduğu açıklamasından hareketle tek katlı koğuşta kalmasının uygun olduğu açıklanmış ve bu rapora dayalı tespit de bireysel başvurudan sonra ortaya çıkmıştır. Belirtilen bu raporda başvurucunun tek katlı koğuşta kalmasının uygun olacağı değerlendirmesinin hangi tarihten itibaren söz konusu olduğu açıklanmamış olup rapordan önceki tarihleri kapsar nitelikte bir değerlendirme yapılması mümkün değildir.

44. Somut olayda 27/11/2018 tarihli son hekim raporunun düzenlenmesinden önce kişinin sağlık durumunun katlı (merdivenli) koğuşta kalmasına kesinlikle uygun olmadığına ilişkin bir rapor bulunmamaktadır. Başvurucunun, tek katlı koğuşta kalmasının uygun olacağı kanaatini bildiren ve düzenleme tarihi 23/11/2018 tarihinden önceki döneme ilişkin herhangi bir açıklama içermeyen rapordan sonra bir ay dahi bulmayan bir süre içinde talebi üzerine başka bir ceza infaz kurumuna nakli sağlanmıştır. Aradan geçen zaman kısalığı dikkate alınarak idare tarafından bu konuda bir karar verilmemesi kötü muamele yasağı bakımından önemli bir sorun olarak görülemez. Diğer taraftan Bakanlık görüşünde bireysel başvurudan sonra Glukozamin isimli ilacı/takviye gıdayı başvurucunun kullanmasının sağlandığı ifade edilmiştir. Belirtilen bu nedenlerle bireysel başvurudan önce kişinin sağlık durumunun katlı (merdivenli) koğuşta kalmasına kesinlikle uygun olmadığına ilişkin bir rapor bulunmaması, bireysel başvurudan sonra başvurucunun ilaç/takviye gıdanın kullanmasının sağlanmış olması ve başvurucunun tek katlı koğuşta kalmasının uygun olduğuna ilişkin rapordan kısa bir süre sonra kendi isteği başka bir kuruma nakledilmesi dikkate alınarak kötü muamele yasağına ilişkin bir ihlal olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

45. Açıklanan gerekçelerle başvurunun açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

B. Diğer İhlal İddiaları

46. Başvurucunun kötü muamele yasağı ile bağlantılı olarak ileri sürdüğü eşitlik ilkesinin ihlal edildiğine ilişkin iddiasının İbrahim Kaptan (B. No: 2017/30510, 18/7/2018, §§ 69-82) kararı doğrultusunda açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

III. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Adli yardım talebinin KABULÜNE,

B. Kötü muamele yasağının ihlal edildiğine ilişkin iddianın açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

C. Diğer ihlal iddialarının açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

D. 12/1/2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 339. maddesinin (2) numaralı fıkrası uyarınca tahsil edilmesi mağduriyetine neden olacağından adli yardım talebi kabul edilen başvurucunun yargılama giderlerini ödemekten TAMAMEN MUAF TUTULMASINA 2/3/2023 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.