I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvuru, sınır dışı etme kararı verilmesi nedeniyle kötü muamele yasağının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvuru 7/10/2019 tarihinde yapılmıştır. Komisyon, başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar vermiştir.

3. Anayasa Mahkemesinin 16/10/2019 tarihli kararıyla ilgili bilgi ve belgeler toplandıktan sonra yeniden değerlendirilmek üzere başvurucunun ülkesine sınır dışı edilmesine dair işleminin geçici olarak durdurulmasına karar verilmiştir.

III. OLAY VE OLGULAR

4. Başvuru formu ve ekleri ile Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP) aracılığıyla erişilen bilgi ve belgeler doğrultusunda tespit edilen ilgili olaylar özetle şöyledir:

5. Suriye vatandaşı ve 1998 doğumlu olan başvurucunun yasal yollardanTürkiye'ye geldiği ve geçici koruma statüsü aldığı ifade edilmiştir.

6. Bursa Valiliğinin (Valilik) 18/10/2017 tarihli kararıyla 4/4/2013 tarihli ve 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 54. maddesinin (1) numaralı fıkrasının (d) bendi uyarınca kamu düzeni veya kamu güvenliği veya kamu sağlığı açısından tehdit oluşturduğu gerekçesiyle başvurucunun sınır dışı edilmesine karar verilmiştir.

7. Başvurucu, Bursa Barosu Adli Yardım Bürosunun (Adli Yardım Bürosu) görevlendirdiği vekili aracığıyla yaptığı başvuruda anılan sınır dışı etme kararını 1/10/2019 tarihinde öğrendiğini, aynı gün hakkında idari gözetim altına alma kararı verildiğini beyan etmiştir. Başvuru formunda ayrıca başvurucu tarafından verilmiş bir vekâletname bulunmadığı, başvurucunun kardeşinin Adli Yardım Bürosuna ulaşması nedeniyle avukat görevlendirmesi yapıldığı, adına başvuru yapılan başvurucu ile başvuruyu yapan avukatın görüştüğü belirtilmiştir.

8. Başvurucu 7/10/2019 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

9. Tedbir talepli bireysel başvurunun doğrudan yapılması nedeniyle başvuru tarihinden sonra sınır dışı işlemine karşı dava açılıp açılmadığı, başvurucunun rızasıyla ülkeyi terk edip etmediği veya hakkındaki sınır dışı etme kararının devam edip etmediği hususları hakkında başvurucu avukatından bilgi edinilmek istenmiş ise de UYAP'ta başvurucu avukatının mesleği bırakması nedeniyle tebligat çıkarılamayacağına ilişkin uyarı bulunması nedeniyle başvuru formunu düzenleyen avukat S.G.ye ulaşılamamıştır. Aynı şekilde başvurucunun MERNİS (Merkezî Nüfus İdare Sistemi) adresine ihtaratlı tebligat çıkarılmış ise de aradan geçen uzun zamana rağmen tebliğ yapıldığına ilişkin bilgi başvuruya yansımamıştır.

10. Başvurucu hakkındaki gelişmelerle ilgili olarak göç idaresi genel merkezinden bilgi istenmiş ise de inceleme tarihi itibarıyla herhangi bir cevap verilmemiştir.

IV. İNCELEME VE GEREKÇE

11. Anayasa Mahkemesinin 14/4/2022 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvuru incelenip gereği düşünüldü:

A. Adli Yardım Talebi Yönünden

12. Başvurucu, bireysel başvuru harç ve masraflarını karşılama imkânının bulunmadığını belirterek adli yardım talebinde bulunmuştur.

13. Anayasa Mahkemesinin Mehmet Şerif Ay (B. No: 2012/1181, 17/9/2013) kararında belirtilen ilkeler dikkate alınarak, geçimini önemli ölçüde güçleştirmeksizin yargılama giderlerini ödeme gücünden yoksun olduğu anlaşılan başvurucunun açıkça dayanaktan yoksun olmayan adli yardım talebinin kabulüne karar verilmesi gerekir.

B. Kötü Muamele Yasağının İhlal Edildiğine İlişkin İddia

1. Başvurucunun İddiaları

14. Başvurucu, ülkesine geri gönderildiği takdirde hayatının tehlike altında olacağını belirterek anayasal haklarının ihlal edildiğini iddia etmiştir.

2. Değerlendirme

15. Anayasa Mahkemesi, olayların başvurucu tarafından yapılan hukuki nitelendirmesi ile bağlı olmayıp olay ve olguların hukuki tavsifini kendisi takdir eder (Tahir Canan, B. No: 2012/969, 18/9/2013, § 16). Başvurucunun tüm iddiaları kötü muamele yasağı kapsamında değerlendirilmiştir.

16. Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü’nün 80. maddesinin (1) numaralı fıkrasının (b) bendi şöyledir:

 “(1) Bölümler ya da Komisyonlarca yargılamanın her aşamasında aşağıdaki hâllerde düşme kararı verilebilir:

…

b) Başvurucunun davasının takipsiz bıraktığının anlaşılması".

17. Somut olayda başvurunun yapıldığı tarih itibarıyla sınır dışı etme işlemleriyle ilgili kötü muamele iddialarını içeren başvurular Anayasa Mahkemesince doğrudan kabul edilmesine karşın daha sonraki yasal düzenleme nedeniyle öncelikle söz konusu işlemlerle ilgili yargısal mercilerin tüketilmesi gerekliliği bireysel başvurunun ikincillik ilkesi gereğidir.

18. Anayasa Mahkemesi, başvuru tarihinin üzerinden geçen uzun zamanı dikkate alarak hem başvurucunun güncel durumu hem de hakkında tesis edilmiş işlemlerin geçerliliğini koruyup korumadığı ve ihlal iddialarını yetkili yargısal mercilere iletip iletmediği hususunu yapacağı esas incelemesi aşamasında öğrenmek istemiştir. Bu amaçla başvurucuya veya vekâletnamesi bulunmasa dahi başvurucu adına bireysel başvuru yapması amacıyla görevlendirilen avukata ulaşmaya çalışmış ancak sonuç alamamıştır.

19. İhlal iddialarına ilişkin değerlendirme yapılması için zaruri nitelikteki bilgilere erişmek amacıyla başvurucuya veya başvuru yapan avukata ulaşılamadığı, adına bireysel başvuru yapıldığından başvurucunun haberdar olduğuna ilişkin emare bulunmadığı gibi yapılan bireysel başvuruya devam etme iradesi de göstermediği dikkate alındığında Anayasa Mahkemesince işin esası hakkında bir değerlendirme yapılabilmesinin mümkün olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

20. Açıklanan gerekçelerle başvurucunun davasının takipsiz bıraktığının anlaşılması nedeniyle başvurunun düşmesine karar verilmesi gerekir.

V. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Adli yardım talebinin KABULÜNE,

B. Başvurunun takipsiz bırakıldığının anlaşılması nedeniyle DÜŞMESİNE,

C. Başvuru kapsamında verilen tedbirin SONLANDIRILMASINA,

D. 12/1/2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 339. maddesinin (2) numaralı fıkrası uyarınca tahsil edilmesi mağduriyetine neden olacağından başvurucunun yargılama giderlerini ödemekten TAMAMEN MUAF TUTULMASINA,

E. Kararın bir örneğinin bilgi için İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdürlüğüne GÖNDERİLMESİNE 14/4/2022 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.