I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvuru, havalimanında transit (uluslararası) bölgede tutulduğu sırada uluslararası koruma başvurusunun reddedilmesi nedeniyle kötü muamele yasağı ile kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvuru 15/3/2019 tarihinde yapılmıştır. Komisyon, başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar vermiştir.

3. Anayasa Mahkemesinin 15/3/2019 tarihli kararıyla başvurucunun ülkesine sınır dışı edilmesine dair işleminin geçici olarak durdurulmasına karar verilmiştir.

III. OLAY VE OLGULAR

4. Başvuru formu ve ekleri, ilgili kurumlardan ve Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi’nden (UYAP) elde edilen bilgi ve belgelere göre olaylar özetle şöyledir:

A. Genel Olarak

5. 1982 doğumlu Kamerun vatandaşı olan başvurucu, Kamerun’da devam eden iç savaştan kaçarak 14/2/2019 tarihinde İstanbul Atatürk Havalimanı’na gelmiş, başvurucunun Türkiye’ye girişine izin verilmemiştir.

6. Başvurucu, transit alanda tutulduğu sırada uluslararası koruma başvurusunda bulunmuştur. İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdürlüğünün (GİGM) 11/3/2019 tarihli kararıyla uluslararası koruma başvurusu reddedilmiştir.

7. Başvurucu; transit alanda bulunduğu için Türkiye’ye giriş yapamadığını, uluslararası koruma başvurusunun reddi kararına karşı idare mahkemesinde dava açmak için hukuki yardım alması gerektiğini ancak transit alanda avukatıyla görüşmesine yetkililerin izin vermediğini, avukatıyla görüşememesi hâlinde ülkesine geri gönderileceğini belirterek avukatıyla görüşme yapmasına izin verilmesi için 17/3/2019 tarihinde Anayasa Mahkemesinden ek tedbir talebinde bulunmuştur. Anayasa Mahkemesi 20/3/2019 tarihinde başvurucunun avukatıyla görüşmesi ve vekâlet ilişkisi kurması yönünde ek tedbir kararı vererek kararı Atatürk Havalimanı Mülki İdare Amirliğine göndermiştir.

8. Bireysel başvuru yapıldıktan sonra uluslararası koruma başvurusunun reddi kararına karşı Ankara 1. İdare Mahkemesinde iptal davası açılmıştır. İdare Mahkemesi 31/10/2019 tarihinde işlemin iptaline karar vermiştir.

9. GİGM'nin 20/3/2019 tarihli yazısında başvurucunun kabul edilemez yolcu statüsünde bulunduğu için transit alanda bekletildiği, henüz Türkiye’ye giriş yapmadığı için sınır dışı kararı verilmediği, başvurucunun Anayasa Mahkemesine yaptığı mükerrer bir başvurusunun bulunduğu bildirilmiştir.

B. Daha Önce Yapılan 2019/7585 No.lu Bireysel Başvuru

10. Başvurucu 11/3/2019 tarihinde aynı konuda Anayasa Mahkemesine müracaat etmiş, geri gönderilmesi hâlinde kötü muameleye maruz kalacağını belirterek kötü muamele yasağının ihlal edildiğini öne sürmüştür. Başvurucu ayrıca avukatıyla görüşme yapması ve sınır dışı edilmemesi yönünde tedbir kararı verilmesini talep etmiştir.

11. Anayasa Mahkemesi Birinci Bölüm İkinci Komisyonu 9/4/2019 tarihinde henüz verilmiş bir sınır dışı kararı bulunmadığından başvurunun kişi bakımından yetkisizlik nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar vermiştir.

IV. İNCELEME VE GEREKÇE

12. Anayasa Mahkemesinin 15/3/2022 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvuru incelenip gereği düşünüldü:

A. Adli Yardım Talebi Yönünden

13. Anayasa Mahkemesinin Mehmet Şerif Ay (B. No: 2012/1181, 17/9/2013) kararında belirtilen ilkeler dikkate alınarak geçimini önemli ölçüde güçleştirmeksizin yargılama giderlerini ödeme gücünden yoksun olduğu anlaşılan başvurucunun açıkça dayanaktan yoksun olmayan adli yardım talebinin kabulüne karar verilmesi gerekir.

B. Kötü Muamele Yasağının İhlal Edildiğine İlişkin İddia

14. Başvurucu; ülkesinde iç savaş olduğunu, ülkesine iadesi hâlinde iç savaş nedeniyle öldürülme veya işkence ya da kötü muameleye maruz kalma riski bulunduğunu, idari gözetim kararı olmadan transit bölgede tutulduğunu belirterek kötü muamele yasağının ihlal edildiğini öne sürmüştür.

15. "Olay ve Olgular" kısmında açıklandığı üzere başvurucunun aynı konuya ilişkin olarak Anayasa Mahkemesine 2019/7585 başvuru numarası ile kayda alınan bireysel bir başvuru yaptığı, bu başvurunun Anayasa Mahkemesince karara bağlandığı, her iki başvurunun talep ve konu itibarıyla aynı olduğu anlaşılmıştır.

16. Açıklanan gerekçelerle başvurunun bu kısmının mükerrer başvuru niteliğinde olması nedeniyle reddine karar verilmesi gerekir.

C. Kişi Hürriyeti ve Güvenliği Hakkının İhlal Edildiğine İlişkin İddia

17. Başvurucu, idari gözetim kararı olmadan transit bölgede tutulduğunu belirterek kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüştür.

18. Anayasa Mahkemesi A.A. (B. No: 2014/18827, 20/12/2017, § 37) başvurusunda idari gözetimin sona erdiği durumlarda tam yargı davası açmak üzere idari yargıya müracaat edilebileceğini ifade etmiştir. Başvurucunun Anayasa Mahkemesinin tedbir kararından sonra Türkiye’ye giriş yaptığı ve transit bölgede bekletilmesinin sona erdiği anlaşıldığından tam yargı davası açmasının önünde bir engel bulunmamaktadır.

19. Açıklanan gerekçelerle başvurunun bu kısmının diğer kabul edilebilirlik koşulları yönünden incelenmeksizin başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

V. HÜKÜM

A. Adli yardım talebinin KABULÜNE,

B. 1. Kötü muamele yasağının ihlal edildiğine ilişkin iddianın mükerrer başvuru olması nedeniyle REDDİNE,

2. Kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

C. Sınır dışı etme işlemine ilişkin tedbir kararının SONLANDIRILMASINA,

D. 12/1/2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 339. maddesinin (2) numaralı fıkrası uyarınca tahsil edilmesi mağduriyetine neden olacağından adli yardım talebi kabul edilen başvurucunun yargılama giderlerini ödemekten TAMAMEN MUAF TUTULMASINA,

E. Kararın bir örneğinin gereği için İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdürlüğüne GÖNDERİLMESİNE 15/3/2022 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.