I. BAŞVURUNUN ÖZETİ

1. Başvuru, ceza infaz kurumunda bulunan başvurucunun ziyaretçi listesinde değişiklik yapma talebinin reddedilmesi nedeniyle özel hayata saygı hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

2. Silahlı terör örgütüne üye olma suçundan hükümlü olarak Karabük T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumunda (İnfaz Kurumu) bulunan başvurucu 22/10/2019 tarihli dilekçesiyle İnfaz Kurumuna müracaatta bulunarak daha önce sunduğu üç kişilik ziyaretçi listesinde yer alan S.İ.nin ziyaretine hiç gelmemiş olması nedeniyle listeden çıkarılmasını, yerine H.D.nin eklenmesini talep etmiştir.

3. İnfaz Kurumu, başvurucunun talebini 6/11/2019 tarihli kararıyla reddetmiştir. Kararın gerekçesinde; 17/6/2005 tarihli ve 25848 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Hükümlü ve Tutukluların Ziyaret Edilmeleri Hakkında Yönetmelik (Ziyaret Yönetmeliği) hükümlerine göre ziyaretle ilgili hususların hükümlülere tebliğinden itibaren altmış gün içinde ziyaretçi listesinin İnfaz Kurumuna verilmesi gerektiği belirtilerek İnfaz Kurumu tarafından bahsi geçen durumun 26/10/2018 tarihinde tebliğ edildiği, başvurucunun ziyaretçi listesinde değişiklik yapma talebini altmış günlük süre geçtikten sonra verdiği ifade edilmiştir.

4. Başvurucu, ret kararına Karabük İnfaz Hâkimliği (İnfaz Hâkimliği) nezdinde şikâyette bulunmuştur. İnfaz Hâkimliği 15/11/2019 tarihinde şikâyetin reddine karar vermiştir. Kararın gerekçesinde; başvurucunun ziyaretçi listesinde değişiklik talebini altmış günlük süre geçtikten sonra verdiği, Ziyaretçi Yönetmeliği'nin 5. maddesinin (g) bendinde öngörülen ölüm, ağır hastalık, doğal afet ve yerleşim yeri değişikliği gibi değişiklik için zorunlu bir hâlin de somut olayda bulunmadığı belirtilmiştir. Başvurucunun anılan karara itirazı ise kararın usul ve yasaya uygun olduğu gerekçesiyle Karabük Ağır Ceza Mahkemesinin 3/1/2020 tarihli kesin nitelikte kararıyla reddedilmiştir.

5. Nihai karar başvurucuya 15/1/2020 tarihinde tebliğ edilmiş, başvurucu 20/1/2020 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

6. Komisyonca kabul edilebilirlik ve esas incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

II. DEĞERLENDİRME

7. Ödeme gücünden yoksun olduğu anlaşılan başvurucunun adli yardım talebinin kabulüne karar verilmesi gerekir.

8. Başvurucu, akrabası S.İ.nin ailevi ve ekonomik nedenlerle ziyaretine gelemeyeceğini beyan ettiğini, sonradan ortaya çıkan durumların dikkate alınması gerektiğini ileri sürmüştür. Ziyaretçi listesinde değişiklik yapma imkânının hak düşürücü süreyle ve belirli durumlarla sınırlı olmasının tamamen şekli bir uygulama olduğunu, özel hayata saygı hakkını ihlal ettiğini ifade etmiştir. Adalet Bakanlığı görüşünde; bireysel başvurudan sonra, 14/9/2021 tarihli ve 31598 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Hükümlü ve Tutukluların Ziyaret Edilmeleri Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik'in 1. maddesi uyarınca hükümlü ve tutuklulara zorunlu hâllerde veya ziyaretçinin en son ziyarette bulunduğu tarihten itibaren altı ay içinde ziyarete gelmemesi hâlinde ziyaretçi listesini değiştirme imkânı getirildiği, ayrıca ziyaretçinin altmış gün içerisinde bildirilmesi zorunluluğunun kaldırıldığı, bu kapsamda başvurucunun mağdur sıfatının olup olmadığı hususunun değerlendirilmesi gerektiği beyan edilmiştir. Başvurucu, Bakanlık görüşüne karşı beyanda bulunmamıştır.

9. Başvuru, özel hayata saygı hakkı kapsamında incelenmiştir.

10. Açıkça dayanaktan yoksun olmadığı ve kabul edilemezliğine karar verilmesini gerektirecek başka bir neden de bulunmadığı anlaşılan başvuruda özel hayata saygı hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın kabul edilebilir olduğuna karar verilmesi gerekir.

11. Ceza infaz kurumlarında bulunan mahpusların ziyaretçi listesinde değişiklik yapma ve ziyaretçi listesi oluşturma taleplerinin reddedilmesi suretiyle özel hayata saygı hakkına yönelik müdahalelerin kanuniliği, meşru amacı, demokratik toplum düzeninin gereklerine uygunluğu ve ölçülülüğünün denetiminde gözetilmesi gereken genel ilkeler Anayasa Mahkemesince birçok kararda ayrıntılı olarak açıklanmıştır (benzer yöndeki kararlar için bkz. Mehmet Zahit Şahin, B. No: 2013/4708, 20/4/2016, §§ 33-37; Mehmet Sevik, B. No: 2017/24068, 18/7/2019, §§ 31-34).

12. Somut olayda başvurucunun ziyaretçi listesinde değişiklik yapılmasına ilişkin talebinin reddedilmesi suretiyle ortaya çıkan müdahalenin dayanağı olan 13/12/2004 tarihli ve 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun'un 83. maddesinin kanunilik ölçütünü karşıladığı ve infaz kurumunun güvenliğinin ve disiplinin sağlanmasına yönelik meşru amacın bulunduğu açıktır. Bu belirlemenin ardından müdahalenin demokratik toplum düzeninin gereklerine uygun olup olmadığı yönünden inceleme yapılacaktır.

13. Anayasa Mahkemesi üç kişilik ziyaretçi listesi oluşturma talebinin reddedilmesi suretiyle özel hayata saygı hakkına yapılan müdahalenin ilgili ve yeterli gerekçelere dayandırılmamasının demokratik toplum düzeninde gerekli bir müdahale olmadığını Mehmet Zahit Şahin ve Mehmet Sevik kararlarında kabul etmiştir. Kararlarda Ziyaret Yönetmeliği'nde belirtilen sürenin hak düşürücü değil düzenleyici süre olarak yorumlanabileceği ve ziyaret hakkına getirilen kısıtlamanın hükümlü ve tutukluların dış dünyayla iletişim kurması ve sosyalleşmesi suretiyle iyileştirilmesi ilkelerine uygun düşmeyeceği vurgulanmıştır. Ayrıca Anayasa Mahkemesi, gerekli görülmesi hâlinde bildirilen ziyaretçilere yönelik ziyarette bulunmalarında sakınca bulunup bulunmadığı hakkında kolluk aracılığıyla araştırma yaptırılabileceğini ve bu konuda kamu makamlarının takdir yetkisinin olduğunu da belirtmiştir. Bu gerekçelerle Mahkeme, üç kişilik ziyaretçi listesi oluşturma talebinin reddedilmesi suretiyle özel hayata saygı hakkına yapılan müdahalenin ilgili ve yeterli gerekçelere dayandırılmadığı, müdahalenin demokratik toplum düzeninde gerekli bir müdahale olmadığı sonucuna ulaşarak ihlal kararı vermiştir (Mehmet Zahit Şahin, §§ 65-68; Mehmet Sevik, §§ 36, 37). Başvurucunun ziyaretçi listesinde değişiklik yapma talebinin altmış günlük süre içinde sunulmadığı gerekçesiyle reddedildiği somut olayda da anılan ilkelerden ayrılmayı gerektirir bir durum bulunmamaktadır.

14. Açıklanan gerekçelerle başvurucunun Anayasa'nın 20. maddesinde güvence altına alınan özel hayata saygı hakkının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir.

III. GİDERİM

15. Başvurucu; ihlalin tespit edilerek yeniden yargılama yapılması ve 10.000 TL manevi tazminat ödenmesine karar verilmesi talebinde bulunmuştur.

16. Başvurucunun 26/10/2021 tarihinde Bafra T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumuna nakil olduğu, bununla birlikte 14/9/2021 tarihli ve 31598 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Hükümlü ve Tutukluların Ziyaret Edilmeleri Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik'in 1. maddesi uyarınca hükümlü ve tutuklulara altı ay içinde ziyarete gelmeyen ziyaretçisini değiştirebilme ve süresiz olarak ziyaretçi listesi verebilme imkânının getirildiği anlaşılmakla tespit edilen hak ihlalinin sonuçlarının ortadan kaldırılması için yeniden yargılama yapılmasında hukuki bir yarar bulunmamaktadır.

17. Öte yandan eski hâle getirme kuralı çerçevesinde ihlalin bütün sonuçlarıyla giderilebilmesi için başvurucuya net 10.000 TL manevi tazminat ödenmesine karar verilmesi gerekir.

IV. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Adli yardım talebinin KABULÜNE,

B. Özel hayata saygı hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın KABUL EDİLEBİLİR OLDUĞUNA,

C. Anayasa’nın 20. maddesinde güvence altına alınan özel hayata saygı hakkının İHLAL EDİLDİĞİNE,

D. Başvurucuya net 10.000 TL manevi tazminat ÖDENMESİNE,

E. Ödemenin kararın tebliğini takiben başvurucunun Hazine ve Maliye Bakanlığına başvuru tarihinden itibaren dört ay içinde yapılmasına, ödemede gecikme olması hâlinde bu sürenin sona erdiği tarihten ödeme tarihine kadar geçen süre için yasal FAİZ UYGULANMASINA,

F. Kararın bir örneğinin bilgi için Karabük İnfaz Hâkimliği (E.2019/1580, K.2019/1573) ile Adalet Bakanlığına GÖNDERİLMESİNE 1/11/2023 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.