I. BAŞVURUNUN ÖZETİ

1. Başvuru; kamulaştırma bedelinin düşük belirlenmesi nedeniyle mülkiyet hakkının, yargılamanın uzun sürmesi nedeniyle de makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiği iddialarına ilişkindir.

2. Başvurucular, Bilecik'in Bozüyük ilçesi Yeniçepni köyünde bulunan taşınmazların malikleridir. Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları İşletmesi Genel Müdürlüğü (TCDD/İdare) tarafından Bozüyük 2. Asliye Hukuk Mahkemesinde (Mahkeme) kamulaştırma bedeli ve tescil davaları açılmıştır. Mahkemece davaların kabulüne ve dava konusu taşınmazların tapu kaydının iptali ile İdare adına tesciline ayrıca tespit edilen kamulaştırma bedellerinin başvuruculara ödenmesine karar verilmiştir.

3. Taraflarca temyiz edilen Mahkeme kararları Yargıtay 5. Hukuk Dairesinin (Daire) kararlarıyla bozulmuştur. Mahkemece bozma kararlarına uyularak yapılan yargılama sonucunda davaların kabulüne, dava konusu taşınmazların tapu kaydının iptali ile İdare adına tesciline ayrıca yeniden tespit edilen kamulaştırma bedellerinin başvuruculara ödenmesine karar verilmiştir. Başvurucu Temel Kılavuz ve İmdat Kılavuz tarafından temyiz edilen kararlar, Daire tarafından kamulaştırma bedeli için faiz başlangıç tarihleri ve vekâlet ücreti yönünden düzeltilerek onanmıştır.

4. Nihai hükümleri başvurucu Temel Kılavuz ve İmdat Kılavuz 5/12/2019, 7/12/2019 ve 21/1/2020 tarihinde, diğer başvurucular Nihal Kılavuz ve Mikhet Karaduman 27/1/2020 tarihinde öğrendikten sonra 26/2/2020 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

5. Komisyon 2020/7268 ve 2020/7269 numaralı başvuruların 2020/7266 numaralı başvuru ile birleştirilmesine karar vermiştir. Komisyon, başvurucunun makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiği iddiası yönünden başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle kabul edilemez olduğuna, mülkiyet hakkı yönünden kabul edilebilirlik ve esas incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar vermiştir.

II. DEĞERLENDİRME

A. Başvurucu Nihal Kılavuz ve Mihket Karaduman Yönünden

6. Başvurucular, kamulaştırma bedeli ve tescil davasında emsal taşınmazlar için %300 oranında uygulanan objektif değer artışının kendi taşınmazları bakımından %50 olarak uygulanması nedeniyle kamulaştırma bedelinin düşük belirlendiğini belirterek adil yargılanma ve mülkiyet hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüştür.

7. 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’un 45. maddesinin (2) numaralı fıkrası uyarınca bireysel başvuru yoluna başvurabilmek için olağan kanun yollarının tüketilmiş olması gerekir (Ayşe Zıraman ve Cennet Yeşilyurt, B. No: 2012/403, 26/3/2013, § 16). Bireysel başvurunun ikincil niteliğinin bir sonucu olarak olağan kanun yollarında ve mahkemeler önünde ileri sürülmeyen iddialar ile bu mahkemelere sunulmayan bilgi ve belgeler bireysel başvuru konusu edilemez (Bayram Gök, B. No: 2012/946, 26/3/2013, § 20).

8. Somut olayda başvurucuların temyiz formundaki bilgilere göre 20/3/2019, 14/4/2019, 16/4/2019 ve 3/5/2019 tarihlerinde Mahkeme kararlarını tebellüğ etmiş olmalarında rağmen temyiz olağan kanun yoluna başvurmadıkları görülmüştür. Başvurucuların ihlale neden olduğunu ileri sürdüğü iddiayı ilk derece yargılaması ve temyiz incelemesi aşamalarında ileri sürmesi gerekir. Somut olayda başvurucuların, iddialarını ileri sürebileceği temyiz olağan kanun yolunu tüketmeksizin bireysel başvuruda bulunduğu anlaşılmıştır.

9. Açıklanan gerekçelerle başvuruların bu kısmının diğer kabul edilebilirlik şartları yönünden incelenmeksizin başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

B. Başvurucu Temel Kılavuz ve İmdat Kılavuz Yönünden

10. Anayasa Mahkemesi Hüseyin Aşkan (B. No: 2017/15649, 21/7/2020) kararında otuz günlük süre kuralının bireysel başvurunun ön şartlarından biri olduğunu ve bu sürenin başlangıç tarihinin tespitinde kanun hükmü gereği öğrenme tarihinin esas alınacağını belirtmiştir (Hüseyin Aşkan, § 20). Anılan kararda bireysel başvuru süresinin işlemeye başlaması yönünden nihai kararın gerekçesinin tebliğinin öğrenme şekillerden biri olduğu, bununla birlikte başka şekillerde de öğrenmenin söz konusu olabileceği ifade edilmiştir (Hüseyin Aşkan, § 23).

11. Bu doğrultuda Hüseyin Aşkan kararında; kullanıcıların Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP) üzerinden yaptıkları işlemlerin (doküman oluşturma, düzenleme, imzalama, açma, okuma ve yazdırma gibi) kayıt altına alındığı evrak işlem kütüğünün Anayasa Mahkemesi tarafından incelenmesi sonucunda nihai kararın açılarak okunduğuna ilişkin bir işlemin tespiti hâlinde bu işlemi yapan ilgililerin işlem sırasında nihai kararın sonucunu öğrendiklerinin kabul edileceği, böyle bir durumda bireysel başvuru süresinin de bu tarihten itibaren başlatılması gerektiği belirtilmiştir (Hüseyin Aşkan, §§ 26-29).

12. Anayasa Mahkemesi Mehmet Özcan (B. No: 2019/6266, 15/1/2020, § 27) kararındaysa tebligatın elektronik tebliğ yöntemi ile yapıldığı hâllerde, elektronik tebligatın açıldığı tarihte başvurucuların bireysel başvuruya ilişkin gerekçeli nihai karardan haberdar olduğunu kabul etmiş ve bireysel başvuru süresinin bu tarihten başlayacağını belirtmiştir.

13. 2020/7268 ve 2020/7269 numaralı başvurulara konu somut olaylarda nihai karar olan Daire kararlarına ilişkin olarak UYAP evrak işlem kütüğü üzerinde yapılan incelemede, anılan kararların başvurucular vekili tarafından ilk kez sırasıyla 5/12/2019 ve 7/12/2019 tarihinde açılarak okunduğu tespit edilmiştir. Dolayısıyla bireysel başvuru süresinin bu tarihlerden itibaren işlemeye başladığının kabul edilmesi gerekir. Başvuruların ise 26/2/2020 tarihinde yapıldığı anlaşılmıştır.

14. 2020/7266 numaralı başvuruya konu somut olayda ise başvurucular vekilince Dairenin nihai kararı 21/1/2020 tarihinde elektronik tebligatın açılması suretiyle öğrenilmiştir. Başvurunun 26/2/2020 tarihinde yapıldığı anlaşılmıştır.

15. Açıklanan gerekçelerle başvuruların bu kısmının diğer kabul edilebilirlik şartları yönünden incelenmeksizin süre aşımı nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

III. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. 1. Başvurucular Nihal Kılavuz ve Mihket Karaduman yönünden başvuruların başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

2. Başvurucular Temel Kılavuz ve İmdat Kılavuz yönünden başvuruların süre aşımı nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

B. Yargılama giderlerinin başvurucular üzerinde BIRAKILMASINA 18/4/2024 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.