I. BAŞVURUNUN ÖZETİ

1. Başvuru, ülkeye girişine izin verilmeyen yabancıyı kabul edilemez yolcu salonunda tutmanın hukuki olmaması nedeniyle kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

2. Kongo uyruklu olan başvurucu Kıbrıs (Ercan) Havalimanı tarafından kabul edilemeyince 1/4/2021 tarihinde İstanbul Havalimanı transit bölgeye geri dönmek zorunda kalmıştır. Başvurucunun iddiasına göre başvurucu 2/4/2021 tarihinde uluslararası koruma, 13/4/2021 tarihinde ise avukat ile görüşme talebinde bulunmuş ama başvurucunun talepleri kabul edilmemiştir.

3. Başvurucu 20/4/2021 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

4. Anayasa Mahkemesince başvurucunun tedbir talebiyle ilgili yapılan inceleme kapsamında 6/4/2022 tarihinde talep edilmesi üzerine, başvurucu vekili tarafından 7/4/2022 tarihinde, başvurucuyla en son olarak 10/5/2021 tarihinde görüşme sağlandığı, uluslararası koruma talebinde bulunulduğu ve talebin reddedilmesi üzerine işlemin iptali talebiyle İstanbul 1. İdare Mahkemesi (İdare Mahkemesi) nezdinde dava açıldığı, başvurucunun kabul edilmeyen yolcu salonunda davanın sonucunu beklediği bildirilmiştir.

5. Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP) üzerinden yapılan incelemede, İdare Mahkemesi tarafından 18/4/2023 tarihinde başvurucunun uluslararası koruma talebinin reddine karar verildiği, karara karşı başvurucunun yaptığı istinaf kanun yolu başvurusunun 18/10/2023 tarihinde reddedildiği ve kararın kesinleştiği tespit edilmiştir.

6. İstanbul İl Göç İdaresi Müdürlüğünün (Göç İdaresi Müdürlüğü) 25/2/2022 tarihli yazısına göre başvurucu 15/4/2021 tarihinde, ülkemize giriş vizesinin olmaması nedeniyle kabul edilmeyen yolcu salonuna yerleştirilmiştir. Başvurucu 3/4/2021 ve 4/4/2021 tarihli uluslararası koruma talebi içeren dilekçelerini sunmuş, başvurucunun mülakatı yapıldıktan sonra talebinin reddine karar verilmiş, bunun üzerine başvurucu iptal davası açmıştır. Yazıya göre başvurucu ülkesine veya başka bir ülkeye dönmek istemediğini, davanın sonucunu beklemek istediğini beyan etmiş olup hakkında herhangi bir idari gözetim kararı bulunmayan başvurucunun istediği zaman kendi ülkesine veya şartları sağlaması hâlinde üçüncü bir ülkeye gidebilmesi yahut vize alması hâlinde ülkemize giriş yapması mümkündür. Ayrıca başvurucu 10/5/2021 tarihinde avukatıyla görüşmüştür.

7. Yine Göç İdaresi Müdürlüğünün 18/1/2024 tarihli yazısıyla başvurucunun 19/8/2022 tarihinde ülkesine döndüğü ve bu tarih itibarıyla kabul edilemez yolcu salonunda tutulmadığı bildirilmiştir.

8. Komisyonca başvurucunun adli yardım talebinin kabulüne ve yargılama giderlerini ödemekten geçici olarak muaf tutulmasına, kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiği iddiasının kabul edilebilirlik ve esas incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

II. DEĞERLENDİRME

9. Başvurucu, uluslararası koruma talebiyle avukat ile görüşme talebinin havaalanı görevlileri tarafından kabul edilmemesi nedeniyle kişi hürriyetinin kısıtlandığını belirterek kişi hürriyeti ve güvenliği hakkı ile diğer bazı anayasal haklarının ihlal edildiğini ileri sürmüştür.

10. Başvurucunun havaalanında uygun olmayan şartlarda kaldığına ve sağlık hizmetlerinden faydalanamadığına dair şikâyetlerini uluslararası koruma talebinin görevlilerce kabul edilmemesi meselesiyle bağlantılı olarak ileri sürdüğü, açıkça kötü muamele yasağının ihlal edildiğine dair bir iddiasının bulunmadığı gözetilerek başvurucunun iddiaları kişi hürriyeti ve güvenliği hakkı kapsamında incelenmiştir.

11. Somut başvuruya konu olayda olduğu gibi idari gözetim kararı olmaksızın kabul edilemez yolcu statüsüyle bekletilen yabancılara dair bireysel başvurularda Anayasa Mahkemesince tutma hâli sona eren başvurucuların tam yargı davası yoluna başvurmadıkları gerekçesiyle başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle kabul edilemezlik kararları verilmiştir (birçok karar arasından bkz. Sonia Nasir, B. No: 2016/12585, 20/4/2020; Mohamed Abouel Yazıd Hamada, B. No: 2018/146, 2/2/2022; Mohammad Younes, B. No: 2019/21018, 15/3/2022; Sylvıa Tıfuh, B. No: 2019/8162, 15/3/2022).

12. Öncelikle başvurucu vekili ve Göç İdaresinin bildirdiği üzere başvurucunun avukatıyla görüşme imkânı bulduğu, uluslararası koruma talebinde de bulunabildiği ve talebinin reddi üzerine işlemin iptali için dava açtığı belirtilmelidir. Eldeki tüm veriler ışığında 6/1/1982 tarihli ve 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 2. maddesi dikkate alındığında somut olayda tutma hâli sona eren başvurucunun maddi ve manevi zararlarının karşılanması bakımından başarı şansı sunma, yeterli giderim sağlama kapasitesini haiz ve ulaşılabilir olduğu görülen tam yargı davası yolu tüketilmeden yapılan başvurunun incelenmesinin bireysel başvuru yolunun ikincil niteliği ile bağdaşmadığı sonucuna varılmıştır (benzer yönde bir karar için bkz.W.J.F.N. [GK], B. No: 2019/35114, 14/12/2022, §§ 27, 28).

13. Açıklanan gerekçelerle başvurunun başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

III. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

B. 12/1/2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 339. maddesinin (2) numaralı fıkrası uyarınca tahsil edilmesi mağduriyetine neden olacağından adli yardım talebi kabul edilen başvurucunun yargılama giderlerini ödemekten TAMAMEN MUAF TUTULMASINA 27/2/2024 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.