GİZLİLİK TALEBİ KABUL

I. BAŞVURUNUN ÖZETİ

1. Başvuru, ziyaret gününün öğrenim gören çocuklarıyla görüşmeyi sağlayacak şekilde belirlenmesi talebinin reddedilmesi nedeniyle aile hayatına saygı hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

2. Hükümlü olarak Silivri 6 Numaralı L Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumunda (Kurum) bulunan başvurucu, iki çocuğunun eğitim durumu nedeniyle hafta içi olarak belirlenen ziyaret gününün hafta sonuna alınması talebiyle Kuruma müracaat etmiştir. Kurum, 12/11/2021 tarihli kararıyla başvurucunun talebini COVID-19 pandemi tedbirleri ve pandemi sürecinde başlayan izole çalışma şekli ve personel durumu, kurum güvenliği ve kapasitesini dikkate aldığını belirterek hafta sonu ziyaret yapılmasının mevcut şartlarda uygun olmayacağı gerekçesiyle reddetmiştir.

3. Başvurucu, anılan kararın hukuka aykırı olduğunu belirterek Silivri 2. İnfaz Hâkimliğine (Hâkimlik) şikâyette bulunmuştur. Hâkimlik 16/12/2021 tarihindeşikâyeti reddetmiştir. Kararda; öğrenim gören çocuğu olan mahpusa hafta sonu ziyaret imkânı tanınması hâlinde benzer durumda olan diğer birçok tutuklu/hükümlünün de hafta sonu görüş yapma talebinde bulunacağı, bu durumda kurumun kısıtlı olan hafta sonunda tüm tutuklu/hükümlülere ziyaret yaptırabilmesinin mümkün olamayacağı, tutuklu/hükümlünün ziyaretlerinin hafta sonuna alınması taleplerine ilişkin olarak kurumda disiplin ve düzenin sağlanması, personel durumu, kurum güvenliği ve kurum kapasitesini gözönünde bulunduran kurum uygulamasının usul ve kanuna uygun olduğu belirtilmiştir.

4. Başvurucu, bu karara karşı Silivri Ağır Ceza Mahkemesine (Mahkeme) itirazda bulunmuş; Mahkeme 13/1/2022 tarihli kararı ile itirazı reddetmiştir. Karar gerekçesinde; Hâkimlikçe verilen kararın usul ve esas yönünden kanuna uygun olduğu ifade edilmiştir.

5. Başvurucu, nihai kararı 15/2/2022 tarihinde tebliğ aldıktan sonra 10/3/2022 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

6. Başvurunun kabul edilebilirlik ve esas incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

II. DEĞERLENDİRME

7. Ödeme gücünden yoksun olduğu anlaşılan başvurucunun adli yardım talebinin kabulüne karar verilmesi gerekir.

8. Başvurucu; çocuklarının örgün eğitime devam etmeleri ve lise giriş sınavına hazırlanmaları nedeniyle hafta içi görüşe gelemediğini, hafta sonu görüş yapılmasına ilişkin talebinin haksız şekilde reddedildiğini belirterek aile hayatına saygı hakkının ihlal edildiğini iddia etmiştir. Başvurucu tutuklu bulunduğu 4 yıl boyunca eğitim görmekte olan çocuklarıyla hafta içi görüşmesi ve Kütahya ilinden ziyaretine hafta içi gelmeleri sebebiyle her ay 3 gün devamsızlık yapmak zorunda kaldıklarını, bu durumun çocuklarının eğitimini aksattığını beyan etmiştir.

9. Adalet Bakanlığı (Bakanlık) tarafından sunulan görüş yazısında; aile hayatına saygı hakkının ihlal edildiği iddiası yönünden yapılacak incelemede Anayasa ve mevzuat hükümleri doğrultusunda somut olayın kendine özgü koşullarının dikkate alınması gerektiği vurgulanmıştır. Başvurucu, Bakanlık görüşüne karşı beyanda bulunmamıştır.

10. Başvuru konusu özü itibarıyla başvurucunun örgün eğitime devam eden çocuklarıyla hafta sonu görüşememesine ilişkin olduğundan iddialar bir bütün olarak aile hayatına saygı hakkı kapsamında incelenmiştir.

11. Açıkça dayanaktan yoksun olmadığı ve kabul edilemezliğine karar verilmesini gerektirecek başka bir neden de bulunmadığı anlaşılan başvurunun kabul edilebilir olduğuna karar verilmesi gerekir.

12. Hükümlü ve tutukluların haftalık telefon görüşme gün ve saatlerinin öğrenim gören çocuklarıyla görüşme sağlayacak şekilde tespit edilmesi gerektiğine ilişkin genel ilkeler Anayasa Mahkemesinin Yeliz Erten ([2. B.], B. No: 2020/99, 11/3/2021, §§ 34-38) kararında açıklanmıştır. Bu bağlamda Anayasa'nın 20. ve 41. maddeleri ebeveynin çocuklarıyla bütünleşmesinin sağlanması amacıyla tedbirler alınmasını isteme hakkını ve kamusal makamların bu tür tedbirleri alma yükümlülüğünü içermektedir. Mahkemeler, idari makamlar ve yasama organı tarafından yapılan ve çocukları ilgilendiren bütün faaliyetlerde çocuğun üstün yararının gözetilmesi ve aile ilişkilerinin sürdürülmesini sağlayacak şekilde hareket edilmesi devletin pozitif yükümlülüklerinin gereğidir. Hükümlü ve tutukluların bazı haklarının sınırlandırılması, tutulmanın kaçınılmaz sonucu olsa da ceza infaz kurumu idaresi hükümlü ve tutukluların ailesiyle temasını sağlayacak tedbirler almak zorundadır. Bu tedbirler alınırken çocuğun yüksek yararı gözetilerek kamu düzeni ve suç işlenmesinin önlenmesi ile aile hayatına saygı hakkı arasında adil bir denge sağlanmalı ve bu konuda ilgili ve yeterli gerekçeler ortaya konmalıdır. Telefonla görüşme hakkı konusunda tespit edilen bu ilkeler, açık ve kapalı görüşlerin çocuk ve ebeveynin aile bağlarını sürdürecek şekilde temas etmesini sağlaması bakımından da geçerlidir (aynı yönde değerlendirmeler için bkz. Kenan Gülbay [2. B.], B. No: 2020/9239, 8/6/2023, § 10; Enes Akelma ve diğerleri [1. B.], B. No: 2020/37466, 8/2/2024, § 10; Tolgahan Yenice [1. B.], B. No: 2020/4375, 28/11/2024, § 12).

13. Başvurucunun çocuklarının örgün eğitime devam etmesi ve ziyaret hakkının hafta içi kullandırılması nedeniyle çocuklarının başvurucuyla eğitimini aksatmaksızın görüşemediği konusunda bir tereddüt bulunmamaktadır.

14. Başvurucunun talebi Kurum tarafından pandemi tedbirleri ve pandemi süreciyle başlayan izole ve vardiyalı çalışma sistemi, personel yetersizliği, güvenlik zaafı gibi nedenlerle reddedilmiş ise de hafta sonu görev yapan personelin sayısı ve görevlerine dair somut bilgilere kararda yer verilmemiş; yaşanacağı belirtilen güvenlik sorunu hakkında genel ifadeler dışında çocuğun üstün yararını da gözeten ilgili ve yeterli bir gerekçe ya da güvenlik riskine ilişkin somut bir veri ortaya konulamamıştır. Ziyaret gününün hafta sonuna denk gelecek şekilde ayarlanmasının Kurumun güvenliğini ne şekilde tehlikeye düşüreceği, ilgili kararlarda somut ve yeterli şekilde açıklanmamıştır.

15. Ayrıca pandemi süreciyle başlayan tedbirler yönünden Kurumun gerekçesine ilişkin olarak belirtmek gerekir ki Anayasa Mahkemesi 11/3/2020 tarihinden sonraki süreçte COVID-19 salgını nedeniyle ceza infaz kurumlarında uygulanan açık ve kapalı görüş hakkına yönelik kısıtlamaların aile hayatına saygı hakkına müdahale oluşturduğunu kabul etmiş (Yunus Bulut [1. B.], B. No: 2020/38826, 20/7/2023, § 42) ve ilgili kanuni düzenlemenin mahpusların ziyaret hakkının ortadan kaldırılması ya da engellenmesi konusunda idari makamlara açık ve genel bir yetki vermediğini, aile hayatına saygı hakkına yapılan bu müdahalenin salt idari makamların kararlarına dayandığını tespit ederek müdahalenin kanuni dayanağının olmadığına karar vermiştir (Yunus Bulut, §§ 55, 57, 58).

16. Yukarıdaki bilgiler ışığında idarenin uygulaması ile yargı kararları birlikte değerlendirildiğinde çocuğun üstün yararı gözetilerek aile ilişkilerinin devamlılığını sağlayacak şekilde hareket edilmediği, başvurucunun talebinin neden karşılanamadığı hususunda söz konusu kararlarda ilgili ve yeterli bir gerekçe sunulmadığı anlaşıldığından aile hayatına saygı hakkı bakımından devletten beklenen pozitif yükümlülüklerin yerine getirilmediği sonucuna ulaşılmıştır.

17. Açıklanan gerekçelerle Anayasa'nın 20. maddesinde güvence altına alınan aile hayatına saygı hakkının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir.

III. GİDERİM

18. Başvurucu; ihlalin tespiti, yeniden yargılama yapılması ve 100.000 TL maddi, 100.000 TL manevi tazminat talebinde bulunmuştur.

19. Başvurucunun 27/2/2025 tarihinde tahliye olduğu anlaşıldığından yeniden yargılama yapılmasında hukuki yarar bulunmamaktadır.

20. Başvurucu, maddi zarara ilişkin olarak bilgi/belge sunmadığından maddi tazminat talebinin reddine karar verilmesi gerekir. Öte yandan ihlalin niteliği dikkate alındığında başvurucuya net 34.000 TL manevi tazminatın ödenmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.

IV. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Adli yardım talebinin KABULÜNE,

B. Kamuya açık belgelerde başvurucunun kimliğinin gizli tutulması talebinin KABULÜNE,

C. Aile hayatına saygı hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın KABUL EDİLEBİLİR OLDUĞUNA,

D. Anayasa'nın 20. maddesinde güvence altına alınan aile hayatına saygı hakkının İHLAL EDİLDİĞİNE,

E. Başvurucuya net34.000 TL manevi tazminat ÖDENMESİNE, tazminata ilişkin diğer taleplerin REDDİNE,

F. Ödemenin kararın tebliğini takiben başvurucunun Hazine ve Maliye Bakanlığına başvuru tarihinden itibaren dört ay içinde yapılmasına, ödemede gecikme olması hâlinde bu sürenin sona erdiği tarihten ödeme tarihine kadar geçen süre için yasal FAİZ UYGULANMASINA,

G. Kararın bir örneğinin bilgi için Silivri 2. İnfaz Hâkimliğine (E.2021/3099, K.2021/3373), Silivri Ağır Ceza Mahkemesine (2022/170 D.İş) ve Adalet Bakanlığına GÖNDERİLMESİNE 11/6/2025 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.