I. BAŞVURUNUN ÖZETİ

1. Başvuru, tutuklama tedbirinin hukuki olmaması nedeniyle kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

A. İdari Süreç

2. 2014-2019 yılları arasında Avcılar ilçesi belediye başkanlığı görevini yürüten başvurucu hakkında görevde olduğu dönemdeki birtakım ihalelerde usulsüzlükler yapıldığı iddiasıyla soruşturma başlatılmıştır.

3. İçişleri Bakanlığı 15/12/2016 tarihinde başvurucunun da aralarında bulunduğu kişiler hakkında bir kısım ihale yönünden soruşturma izni verilmesine karar vermiştir.

4. Danıştay Birinci Dairesi tarafından soruşturma izni verilmesine ilişkin karara yönelik itiraz 8/6/2017 tarihinde başvurucu yönünden oyçokluğu, diğer kişiler yönünden ise oybirliği ile reddedilmiştir.

B. Bireysel Başvuruya İlişkin Süreç

5. 28/12/2017 tarihinde Küçükçekmece Cumhuriyet Başsavcılığınca başvurucunun ifadesi alınmıştır.

6. Yürütülen soruşturma kapsamında alınan 8/3/2022 tarihli bilirkişi raporuna göre soruşturma izni verilen ihalelerde başvurucunun sorumluluğu değerlendirme konusu yapılmış, ihale ve alımlarda kamu zararı oluşacak şekilde hareket edilerek kamu zararına neden olunduğu tespit edilmiştir.

7. 31/3/2022 tarihinde Küçükçekmece Cumhuriyet Başsavcılığınca Cumhuriyet Başsavcılıklarına yazılan yazıya göre başvurucunun da aralarında bulunduğu kişilerin belirtilen adreslerinde yakalanmalarına yönelik arama yapılması, ele geçirilecek eşyalara elkoyma kararı verilmesi ve inceleme kararı alınması için karar aldırılması istenmiştir.

8. Marmaraereğlisi Sulh Ceza Hâkimliğince aynı gün, suç işlemek amacıyla kurulan suç örgütüne üye olma, örgüte üye olmamakla birlikte örgüt adına faaliyet yürütme, ihaleye fesat karıştırma, nitelikli dolandırıcılık ve resmî belgede sahtecilik suçlarına yönelik olarak başvurucunun yakalanması amacıyla belirtilen adresine arama yapılması, ele geçirilecek eşyalara el konulması ve inceleme yapılması kararı verilmiştir.

9. Marmaraereğlisi Cumhuriyet Başsavcılığınca başvurucunun yakalanması hâlinde dört gün süreyle gözaltına alınmasına karar verilmiştir.

10. 1/4/2022 tarihinde gözaltına alınan başvurucunun 3/4/2022 tarihinde ifadesi alınmıştır.

11. Başvurucu 4/4/2022 tarihinde, ihaleye fesat karıştırmak ve kamu kurum veya kuruluşlarının ihalesine fesat karıştırmak isnadıyla Küçükçekmece 1. Sulh Ceza Hâkimliği tarafından tutuklanmıştır. Kararın ilgili kısmı şu şekildedir:

"... Şüphelilerin üzerine atılı suçun vasıf ve mahiyeti, dosya içerisinde bulunan deliller itibariyle (şüphelilerin ifadesi, 08/03/2022 tarihli bilirkişi kurulu raporu , dosyada bulunan tüm bilgi ve belgeler) şüphelilerin atılı suçu işlediği hususunda somut delillere dayanan kuvvetli suç şüphesinin bulunması, atılı suçun CMK 100/3 md. Sayılı suçlardan oluşu, atılı suçun işleniş şekli, şüphelilerin dosyaya yansıyan kişilik özellikleri, yakalanış şekli, atılı suç için kanunda öngörülen ceza miktarı göz önüne alındığında şüphelilerin kaçacağı ve saklanacağı hususunda Hakimliğimizde oluşan şüphe de dikkate alındığında bu aşamada adli kontrol tedbirlerinin yeterli hukuki denetimi sağlamayacağı, atılı suç için kanunda öngörülen ceza miktarı göz önüne alındığında tutuklama tedbirinin ölçülü olduğu değerlendirilerek CMK 100 ve devamı maddeleri gereğince Şüphelilerin AYRI AYRI SUÇLARDAN TUTUKLANMALARINA... [karar verildi.]"

12. 10/4/2022 tarihinde söz konusu tutuklama kararına itiraz edilmiştir. İtiraz dilekçesinde özetle benzerlik içeren diğer dosyalarda başvurucu hakkında İçişleri Bakanlığınca soruşturma izni dahi verilmediği, kuvvetli suç şüphesi bulunmaksızın ve yetersiz gerekçeyle ölçüsüz şekilde verilen tutuklama kararının hukuka aykırı olduğu belirtilmiştir.

13. Küçükçekmece 20. Asliye Ceza Mahkemesi 14/4/2022 tarihinde tutuklama kararına yönelik itirazı kesin olarak reddetmiştir. Kararın ilgili kısmı şu şekildedir:

"...Suçun vasıf ve mahiyetine, mevcut delil durumu itibariyle Küçükçekmece 1. Sulh Ceza Hakimliğinin 2022/292 sorgu sayılı kararında usul ve yasaya aykırı herhangi bir yön bulunmadığı ve şüpheliler müdafiilerinin itirazının reddinden sonra dosyada lehine herhangi bir yeni değişiklik bulunmaması bu aşamada kararın ölçülü olduğu kanaatine varıldığından şüpheliler müdafiilerinin İTİRAZLARININ REDDİNE... [karar verildi.]"

14. Başvuru formuna göre aynı gün nihai kararı öğrenen başvurucu 18/5/2022 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

15. Başvurucu 5/9/2023 tarihinde tahliye edilmiş olup yargılama hâlen Ağır Ceza Mahkemesi nezdinde devam etmektedir.

16. Başvurunun kabul edilebilirlik ve esas incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

II. DEĞERLENDİRME

17. Başvurucu; kamu görevlilerinin görevleri sırasında ve görevleriyle ilgili olarak işledikleri suçlardan dolayı yargılanabilmeleri için 2/12/1999 tarihli ve 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun uyarınca usulüne uygun olarak bir soruşturma izni alınması gerektiğini, söz konusu soruşturma izni kendisine tebliğ edilmediği için yargısal denetimin gerçekleştirilemediğini, buna rağmen görevi sırasında ve görevi nedeniyle işlendiği iddia edilen suçlar nedeniyle tutuklandığını ve tutukluluğa itirazlarının gerekçesiz şekilde reddedildiğini ifade ederek adil yargılanma hakkı, seçme, seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkı ile kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüştür.

18. 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun'un 47. maddesinin (5) numaralı fıkrası ile Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün 64. maddesinin (1) numaralı fıkrası uyarınca bireysel başvuruların başvuru yollarının tüketildiği tarihten, başvuru yolu öngörülmemiş ise ihlalin öğrenildiği tarihten itibaren otuz gün içinde yapılması gerekmektedir (Yasin Yaman [1. B.], B. No: 2012/1075, 12/2/2013, §§ 18, 19). Bireysel başvurunun kabul edilebilirlik koşullarından olan başvuru süresine riayet edilmesi, bireysel başvuru incelemesinin her aşamasında resen nazara alınmalıdır (Taner Kurban [2. B.], B. No: 2013/1582, 7/11/2013, § 19). Ayrıca otuz günlük sürenin başlangıcında kanun hükmü gereği öğrenme tarihi esas alınır (Mehmet Özcan [1. B.], B. No: 2019/6266, 15/1/2020, § 20).

19. Bireysel başvuru süresinin işlemeye başlaması yönünden nihai kararın gerekçesinin tebliği, öğrenme şekillerinden biridir (Mehmet Ali Kurtuldu [2. B.], B. No: 2013/5504, 28/5/2014, § 27). Ancak öğrenme, gerekçeli kararın tebliği ile sınırlı olarak gerçekleşmez; başka şekillerde de öğrenme söz konusu olabilir. Başvurucunun nihai kararın gerekçesini dava dosyasını incelemek suretiyle öğrenmesi mümkündür. Bu doğrultuda dosyadan suret alınması gibi hâllerde başvurucunun gerekçeli kararı öğrendiği kabul edilebilir. Başvurucuların nihai kararın gerekçesini öğrendiklerini beyan ettikleri tarih de bireysel başvuru süresinin başlangıcı olarak ele alınabilir (İlyas Türedi [1. B.], B. No: 2013/1267, 13/6/2013, §§ 21, 22).

20. Başvurucu, vekili vasıtası ile sunduğu bireysel başvuru formunda Küçükçekmece 20. Asliye Ceza Mahkemesinin 14/4/2022 tarihli kesin kararını aynı gün öğrendiğini belirtmiştir. 14/4/2022 tarihinde verilen kesin karardan aynı gün haberdar olduğunu belirten başvurucunun otuz günlük bireysel başvuru süresi 16/5/2022 tarihinde dolmuş, buna rağmen eldeki başvuru 18/5/2022 tarihinde gerçekleştirilmiştir. Başvurucunun söz konusu geç başvurusunun kabul edilmesini gerektirir herhangi bir mazeret de bildirmediği görülmekle bireysel başvurunun süre aşımı nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

III. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Başvurunun süre aşımı nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

B. Yargılama giderlerinin başvurucu üzerinde BIRAKILMASINA 30/7/2025 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.