I. BAŞVURUNUN ÖZETİ

1. Başvuru; sınır dışı etme kararı verilmesi nedeniyle kötü muamele yasağının, sınır dışı etme davasında bazı usul güvencelerine uyulmaması nedeniyle de adil yargılanma hakkının ihlal edildiği iddialarına ilişkindir.

2. Suriye Arap Cumhuriyeti vatandaşı olan başvurucu hakkında Bursa İl Göç İdaresi Müdürlüğünce 29/12/2022 tarihinde, 4/4/2013 tarihli ve 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu'nun 54. maddesinin (1) numaralı fıkrasının (d) bendi uyarınca sınır dışı etme ve aynı Kanun'un 57. maddesi kapsamında altı ay süreyle idari gözetim kararı alınmıştır. Sınır dışı etme kararında 6458 sayılı Kanun'un 4. maddesi ve 55. maddesinin (1) numaralı fıkrasının (a) bendi uyarınca menşe ülkesine sınır dışı edilmesinde sakınca olduğu tespitine yer verilmiştir. Anılan karara göre başvurucu, güvenli bir üçüncü ülkeye gönderilecek ya da ancak gönüllü olması hâlinde başvurucunun menşe ülkeye çıkışı sağlanacaktır.

3. Başvurucunun anılan kararın iptali talebiyle açtığı dava Bursa 1. İdare Mahkemesi tarafından 29/3/2023 tarihinde kesin olarak reddedilmiştir.

4. Başvurucu, nihai kararı 6/4/2023 tarihinde öğrendikten sonra 5/5/2023 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

5. Göç İdaresi Başkanlığının cevabi yazısı ve eklerinde yer alan bilgilere göre başvurucu 22/9/2023 tarihinde Kilis Öncüpınar Kara Hudut Kapısı'ndan gönüllü geri dönüş kapsamında Türkiye'den çıkış yapmıştır. Gönüllü geri dönüş formu başvurucunun anladığı dilde ve Türkçe olarak düzenlenmiştir. Formda başvurucunun yanı sıra tercüman ve İl İnsan Hakları Kurulu üyesinin de imzası bulunmaktadır.

6. Komisyon, başvurunun kabul edilebilirlik ve esas incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar vermiştir.

II. DEĞERLENDİRME

7. Anayasa Mahkemesi tarafından adli yardım talebinin kabul edilebilmesi için gerekli şartlar Mehmet Şerif Ay ([2. B.], B. No: 2012/1181, 17/9/2013, § 23) kararında, yabancıların adli yardım talepleri konusunda benimsenen ilkeler ise Nadali Aghelı Kohne Shahrı ([1. B.], B. No: 2014/12633, 9/9/2015, §§ 17, 18) kararında yer almaktadır. Anılan ilkelere göre adli yardım için gerekli şartlar mevcutsa karşılıklılık şartı gerçekleşmese bile yabancının adli yardım talebi kabul edilmelidir. Somut başvuruda yargılama giderlerini ödeme gücünden yoksun olduğu anlaşılan başvurucunun adli yardım talebinin kabulüne karar verilmesi gerekir..

8. Başvurucu; ülkesindeki savaş ve terör tehdidinden kaçarak Türkiye'ye sığındığını, sınır dışı edilmesi hâlinde kötü muamele maruz kalma riski nedeniyle kötü muamele yasağının, ayrıca hakkında bir soruşturma dahi yürütülmediği hâlde kamu güvenliği açısından tehdit oluşturduğu gerekçesiyle sınır dışı edilmesinin masumiyet karinesini ihlal ettiğini ileri sürmüştür. Adalet Bakanlığı (Bakanlık) görüşünde başvurucuların iddialarının değerlendirilmesinde Anayasa ve ilgili mevzuat hükümleri ile Anayasa Mahkemesinin benzer başvurularda benimsediği ilkelerin dikkate alınması gerektiği belirtilmiştir. Başvurucu, Bakanlık görüşüne karşı beyanda bulunmamıştır.

9. Başvurucu hakkında verilen sınır dışı etme kararının uygulanmasının olası sonuçlarıyla ilgili iddiaların incelenebilmesi için sınır dışı kararının uygulanması ya da uygulanmasının önünde bir engel bulunmaması gerekir (M.A. [2. B.], B. No: 2021/43562, 26/3/2025, § 16).

10. Başvurucu bireysel başvuru tarihinden sonra gönüllü olarak ülkesine dönmüştür (bkz. § 5). Bu gelişme, başvurucunun başvuru konusu sınır dışı tehdidinden artık etkilenmeyeceğini göstermektedir. Ayrıca başvurunun Anayasa'nın uygulanması ve yorumlanması ya da temel hakların kapsam ve sınırlarının belirlenmesi bakımından önemli bir mesele içermediği ve somut olayda insan haklarına saygının gerektirdiği bir durumun da bulunmadığı değerlendirilmiştir. Bu durumda başvurunun incelenmesinin sürdürülmesini haklı kılan bir neden bulunmamaktadır.

11. Açıklanan gerekçelerle incelenmesinin sürdürülmesini haklı kılan bir neden olmaması nedeniyle başvurunun düşmesine karar verilmesi gerekir.

III. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Adli yardım talebinin KABULÜNE,

B. Kamuya açık belgelerde başvurucunun kimliğinin gizli tutulması talebinin KABULÜNE,

C. Başvurunun incelenmesinin sürdürülmesini haklı kılan bir neden olmaması nedeniyle DÜŞMESİNE,

D. 12/1/2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 339. maddesinin (2) numaralı fıkrası uyarınca tahsil edilmesi mağduriyetine neden olacağından adli yardım talebi kabul edilen başvurucunun yargılama giderlerini ödemekten TAMAMEN MUAF TUTULMASINA 16/7/2025 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.