GİZLİLİK TALEBİ KABUL

I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvuru, sınır dışı edilme işleminin iptali istemiyle açılan davanın makul sürede sonuçlandırılmaması nedeniyle adil yargılanma hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvuru 8/8/2014 tarihinde yapılmıştır.

3. Başvuru, başvuru formu ve eklerinin idari yönden yapılan ön incelemesinden sonra Komisyona sunulmuştur.

4. Komisyonca başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

5. Bölüm Başkanı tarafından, başvurunun kabul edilebilirlik ve esas incelemesinin birlikte yapılmasına karar verilmiştir.

6. Başvuru belgelerinin bir örneği bilgi için Adalet Bakanlığına (Bakanlık) gönderilmiştir. Bakanlık, daha önce sunulan görüşler ve Anayasa Mahkemesi tarafından ortaya konulan ilkeler çerçevesinde yeni bir görüş sunulmasına gerek bulunmadığını belirterek görüş sunmamıştır.

III. OLAY VE OLGULAR

8. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle ilgili olaylar özetle şöyledir:

9. Rusya Federasyonu vatandaşı olan ve 4/9/2000 tarihlerinde Türkiye’ye giriş yapan Çeçen asıllı başvurucuya, muhtelif tarihli emirlerle en son 2/8/2001 tarihine kadar geçerli oturma izni verilmiştir.

10. Başvurucu 23/6/2004 tarihinde bir grup kişiyle birlikte gözaltına alınmış ve 25/6/2004 tarihinde Yabancılar Şube Müdürlüğüne teslim edilmiştir.

11. İçişleri Bakanlığı 19/7/2004 tarihli işlemiyle başvurucunun pasaport ve vize temin etmesi hâlinde üçüncü bir ülkeye çıkışının yapılması, aksi hâlde Türkiye'ye geldiği ülkeye çıkışının sağlanması yönünde karar vermiştir.

12. Başvurucu, bu işleme karşı 17/8/2004 tarihinde dava açmıştır. Ankara 1. İdare Mahkemesinin 23/8/2004 tarihli kararıyla dilekçenin yenilenmesine karar vermesi üzerine başvurucu tarafından yeniden dava açılmıştır. Başvurucu, söz konusu dava sürerken 25/9/2004 tarihinde serbest bırakılmıştır.

13. Yenilenen davaya bakan Ankara 9. İdare Mahkemesi, 17/11/2005 tarihli kararıyla davayı reddetmiştir. Danıştay Onuncu Dairesi 20/7/2010 tarihli kararı ile herhangi bir terör örgütü ile bağlantısı tespit edilemeyen başvurucunun ülkesine iade edilmesi hâlinde baskı ve zulüm görme tehlikesi altında bulunması nedeniyle üçüncü bir ülke tarafından sığınma talebi kabul edilene kadar ikamet izni verilmesi gerekirken sınır dışı edilmesine ilişkin işlemde ve aksi yönde verilen kararda hukuka uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle kararı bozmuştur. Karar düzeltme istemi de 28/3/2012 tarihli kararla reddedilmiştir.

14. Ankara 9. İdare Mahkemesi, bozmaya uymuş ve 6/6/2012 tarihli kararıyla dava konusu işlemin iptaline karar vermiştir. Bu karar, Danıştay Onuncu Dairesinin 28/3/2013 tarihli kararıyla onanmış ve 13/5/2014 tarihli kararla karar düzeltme istemi reddedilerek kesinleşmiştir. Bu karar 10/7/2014 tarihinde tebliğ edilmiştir. Başvuru 8/8/2014 tarihinde yapılmıştır.

15. Öte yandan başvurucu, İstanbul Emniyet Müdürlüğü Yabancılar Şubesinde doksan bir gün geçirmesine dair hususlarla ilgili olarak 21/3/2005 tarihinde, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine (AİHM) başvurmuş (B. No: 10424/05, 19/10/2010); AİHM, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin (Sözleşme) 3. ve 5. maddelerinin ihlal edildiği sonucuna varmıştır.

IV. İNCELEME VE GEREKÇE

16. Mahkemenin 22/2/2017 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvuru incelenip gereği düşünüldü:

A. Başvurucunun İddiaları

17. Başvurucu, sınır dışı edilme işlemine karşı açtığı davanın yaklaşık on yıl sürmesi nedeniyle adil yargılanma hakkı kapsamında makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüş ve manevi tazminata hükmedilmesini istemiştir.

B. Değerlendirme

18. Anayasa’nın 148. maddesinin üçüncü fıkrası şöyledir:

“Herkes, Anayasada güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından, ihlal edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesine başvurabilir…”

19. Anayasa'nın 148. maddesinin üçüncü fıkrasında, herkesin Anayasa'da güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden Sözleşme kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından ihlal edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesine başvurabileceği belirtilmiştir. Buna göre Anayasa ile Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda sadece Anayasa ve Sözleşme'nin ortak koruma alanı içinde olan temel hak ve özgürlüklerin ihlal edildiğine ilişkin iddiaları inceleme görevi verilmiştir.

20. Anayasa Mahkemesi, Anayasa'nın 36. maddesini Anayasa'nın yargılamaya ilişkin diğer hükümleri ile Sözleşme'nin 6. maddesi ve Sözleşme'yi yorumlayan AİHM içtihadı ışığında yorumlamaktadır (Güher Ergun ve diğerleri, B. No: 2012/13, 2/7/2013, § 38; Onurhan Solmaz, B. No: 2012/1049, 26/3/2013, § 22; Adnan Oktar, B. No: 2012/917, 16/4/2013, § 21).

21. Bu çerçevede bireysel başvuruya konu olan, sınır dışı edilme işlemine karşı açılan davada makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine ilişkin şikâyetin de ancak ortak koruma alanında olan ve Anayasa'nın 36. maddesinde güvence altına alınan adil yargılanma hakkı kapsamında ve Sözleşme'nin 6. maddesi ile buna ilişkin AİHM içtihadı gözönünde bulundurularak incelenmesi gerekmektedir.

22. AİHM; yabancıların ülkeye girişleri, ikametleri ve sınır dışı edilmeleri ile ilgili işlem ve yargılama süreçlerinin, Sözleşme’nin 6. maddesinin (1) numaralı fıkrası anlamında bir “medeni hak ve yükümlülük” veya bir “suç isnadının” esasının karara bağlanması ile ilgili olmadığını kabul ederek anılan Sözleşme hükmünün belirtilen yargılama süreçleri bakımından uygulanabilir olmadığına karar vermiştir (Maaouia/Fransa [BD], B. No: 39652/98, 5/1/2000, §§ 33-40; Z.M. ve I.M., B. No: 2015/2037, 6/1/2016, § 62).

23. Anayasa Mahkemesi içtihadında da sınır dışı edilme kararlarına ilişkin uyuşmazlıkları konu alan yargılama süreçlerine ilişkin şikâyetlerin medeni hak niteliğinde olmaması nedeniyle adil yargılanma hakkı kapsamında bireysel başvuruya konu edilemeyeceği belirlenmiştir (Z.M. ve I.M.). Bakılmakta olan bu başvuruda da anılan içtihattan ayrılmayı gerektiren bir durum olmadığı anlaşılamaktadır.

25. Açıklanan nedenlerle başvurunun diğer kabul edilebilirlik koşulları yönünden incelenmeksizin konu bakımından yetkisizlik nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

V. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Başvurucunun kamuya açık belgelerde kimliğinin gizli tutulması talebinin KABULÜNE,

B. Başvurunun konu bakımından yetkisizlik nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

C. Yargılama giderlerinin başvurucu üzerinde BIRAKILMASINA 22/2/2017 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.