I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvurucu, Ankara Umum Otomobilciler ve Şoförler Odasının Olağan Genel Kurulunda yapılan organ seçimlerindeki kanuna aykırılıklar nedeniyle anayasal haklarının ihlal edildiğini ileri sürmüştür.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvuru, 13/2/2014 tarihinde başvurucu vekili tarafından Anayasa Mahkemesine doğrudan yapılmıştır. Dilekçe ve eklerinin idari yönden yapılan ön incelemesi neticesinde Komisyona sunulmasına engel bir eksikliğin bulunmadığı tespit edilmiştir.

3. İkinci Bölüm İkinci Komisyonunca 6/3/2014 tarihinde kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına, dosyanın Bölüme gönderilmesine karar verilmiştir.

III. OLAY VE OLGULAR

A. Olaylar

4. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle olaylar özetle şöyledir:

5. Başvurucu, Ankara Umum Otomobilciler ve Şoförler Odasının 12/1/2014 tarihinde yapılan Olağan Genel Kuruluna başkan adayı olarak katılmıştır.

6. Başvurucu, oy verme işlemlerinin tamamlanmasının ardından genel kurul katılımcıları arasında çıkan tartışma ve olaylar sonucunda birtakım usulsüzlüklerin yapıldığı iddiasıyla Çankaya 1. İlçe Seçim Kurulu Başkanlığına itirazda bulunmuştur.

7. Çankaya 1. İlçe Seçim Kurulu Başkanlığının 12/1/2014 tarihli kararı ile seçim sonrası meydana gelen olaylar ile oyların sayım ve dökümüne ilişkin olarak yapılan itirazların seçimlerin iptali ile tekrar edilmesini gerektirecek bir neden bulunmadığı gerekçesi ile itirazı reddetmiştir.

8. Başvurucu, ilk kararının ardından Çankaya 1. İlçe Seçim Kurulu Başkanlığına ikinci kez başvurmuş ve Başkanlık, 14/1/2014 tarihli kararı ile itirazları yine reddetmiştir.

9. Başvurucu bu kez 23/1/2014 tarihli dilekçe ile Çankaya 1. İlçe Seçim Kurulu Başkanlığının itirazın reddi kararlarının kaldırılması için Yüksek Seçim Kuruluna başvurmuştur.

10. Yüksek Seçim Kurulu, 25/1/2014 tarihli kararında itiraz nedenlerinde “tam kanunsuzluk hali bulunmaması” ve Çankaya 1. İlçe Seçim Kurulu Başkanlığının kararlarının kesin olması nedeniyle itirazların reddine karar vermiştir.

B. İlgili Hukuk

11. 7/6/2005 tarih ve 5362 sayılı Esnaf ve Sanatkarlar Meslek Kuruluşları Kanunu’nun 49. maddesi.

IV. İNCELEME VE GEREKÇE

12. Mahkemenin 23/7/2014 tarihinde yapmış olduğu toplantıda, başvurucunun 13/2/2014 tarih ve 2014/1944 numaralı bireysel başvurusu incelenip gereği düşünüldü:

A. Başvurucunun İddiaları

13. Başvurucu, Ankara Umum Otomobilciler ve Şoförler Odasının Olağan Genel Kurulunda yapılan organ seçimlerinde sayımın devam ettiği sırada oy torbalarının çalındığını, kullanılan pusulaların hatalı olduğunu, seçim kurulunun tuttuğu birleştirme tutanaklarının yanlış düzenlendiğini, hesaplamalarda hata yapıldığını belirterek Anayasa’nın 2., 10., 67., 79., ve 135. maddelerinde tanımlanan haklarının ihlal edildiğini ileri sürmüş ve seçimlerin iptali ile tazminat talebinde bulunmuştur.

B. Değerlendirme

14. Başvurucu, Oda seçimlerinin yapılması ve oyların sayım ve tasnifinde açık kanuna aykırılıklar olduğunu, bu sebeple Anayasa’nın 2., 10., 67., 79., ve 135. maddelerinde tanımlanan haklarının ihlal edildiğini ileri sürmüştür.

15. Başvurucu, Yüksek Seçim Kurulunun 25/1/2014 tarihli itiraz nedenlerinde “tam kanunsuzluk hali bulunmaması” kararı ile ve Çankaya 1. İlçe Seçim Kurulu Başkanlığının 12/1/2014 ve 14/1/2014 tarihli kararlarına karşı bireysel başvuruda bulunmuştur.

16. Başvurucu, Oda seçimlerinin yapılması ve oyların sayım ve tasnifinde açık kanuna aykırılıklar olduğu yönündeki şikâyetlerinde bir bütün olarak ve esas itibariyle Anayasa'nın 67. maddesinde yer alan “seçme seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkı”nın ihlal edildiğini ileri sürmüş ve bu doğrultuda açıklamalarda bulunmuştur. Başvurucu, Anayasa’nın 2., 10., 67., 79., ve 135. maddelerinin ihlal edildiğini iddia etmiş ancak başvuru dilekçesinde, bu maddelerde yer alan haklarla ilgili olarak herhangi bir açıklamaya yer vermemiştir.

17. Öte yandan Anayasa Mahkemesi, olayların başvurucular tarafından yapılan hukuki nitelendirmesi ile bağlı olmayıp, olay ve olguların hukuki tavsifini kendisi takdir eder. Bu sebeplerle, başvurucunun şikâyetinin bir bütün olarak Anayasa'nın 67. maddesinde yer alan hakkın ihlal edildiği iddiasına ilişkin olduğu kabul edilerek şikâyetin Anayasa'nın 67. kapsamında değerlendirilmesi gerekir.

18. Anayasa’nın “Seçme, seçilme ve siyasî faaliyette bulunma hakları” başlıklı 67. maddesinin birinci fıkrası şöyledir:

“Vatandaşlar, kanunda gösterilen şartlara uygun olarak, seçme, seçilme ve bağımsız olarak veya bir siyasî parti içinde siyasî faaliyette bulunma ve halkoylamasına katılma hakkına sahiptir.”

19. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne (Sözleşme) Ek Protokol 1’in 3. maddesi şöyledir:

“Yüksek Sözleşmeci Taraflar, yasama organının seçilmesinde halkın kanaatlerinin özgürce açıklanmasını sağlayacak şartlar içinde, makul aralıklarla, gizli oyla serbest şeçimler yapmayı taahhüt ederler.”

20. Anayasa Mahkemesine yapılan bir bireysel başvurunun esasının incelenebilmesi için, kamu gücü tarafından ihlal edildiği iddia edilen hakkın Anayasa’da güvence altına alınmış olmasının yanı sıra Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) ve Türkiye’nin taraf olduğu ek protokollerinin kapsamına da girmesi gerekir. Bir başka ifadeyle, Anayasa ve AİHS’in ortak koruma alanı dışında kalan bir hak ihlali iddiasını içeren başvurunun kabul edilebilir olduğuna karar verilmesi mümkün değildir (B. No: 2012/1049, 26/3/2013, § 18).

21. Anayasa’nın “Siyasi Haklar ve Ödevler” başlıklı dördüncü bölümünde yer alan 67. maddede seçme, seçilme ve bağımsız olarak veya bir siyasi parti içinde siyasî faaliyette bulunma hakkı güvence altına alınmıştır (B. No: 2012/1051, 20/2/2014 § 65). Bir meslek kuruluşunda, yöneticilerin aynı mesleğe mensup kişilerin oluşturduğu organlar tarafından seçilmesi, Anayasa’nın 67. maddesinde düzenlenen ve tipik anlamda siyasi haklardan olan seçilme hakkının kullanımı kapsamında değerlendirilemez.

22. Öte yandan Avrupa kamu düzeninin temel unsuru olan demokrasinin en önemli ilkelerinden biri olarak kabul edilen “serbest seçim hakkı” Sözleşme’ye Ek 1 No.lu Protokol’ün 3. maddesinde düzenlenmiştir. Maddede yasama organının seçimle oluşması, bu seçimin halkın kanaatlerini özgürce yansımasını sağlayacak türden bir seçim olması, seçimin belli aralıklarla yapılacağının düzenlenmiş olması ve gizli oyla serbest seçimler yapılmasına yer verilmiştir. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), maddede yer alan “yasama organının seçilmesi” kavramını ulusal parlamentolar ile sınırlı tutmamış muhtemel seçmenler üzerinde etki doğuran kararlar alan yerel veya Avrupa Birliği Parlamentosu gibi meclislerin seçimine de genişletmiştir (bkz. Matthews/Birleşik Krallık, B. No. 24833/94, 18/2/1999, § 38-42).

23. Başka bir deyişle, Sözleşme’ye Ek 1 No.lu Protokol’ün 3. maddesinde düzenlenmiş olan “serbest seçim hakkı”, ulusal parlamentolar gibi meclislerin seçimlerine ilişkin güvenceler getirmiş olup meslek örgütlerinin seçimleri Sözleşme’ye Ek 1 No.lu Protokol’ün 3. maddesi kapsamında değildir.

24. Açıklanan nedenlerle, başvurucunun ihlal edildiğini ileri sürdüğü Oda seçimlerinde oyların sayım ve dökümündeki hukuka aykırılıklar, Anayasa ile AİHS ve buna ek Türkiye’nin taraf olduğu protokollerin ortak koruma alanına girmediğinden, başvurucunun bu iddiasının, Yüksek Seçim Kurulu kararlarının bireysel başvurunun konusu olup olmadığı yönünden ve diğer kabul edilebilirlik koşulları yönünden incelenmeksizin “konu bakımından yetkisizlik” nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

V. HÜKÜM

Başvurunun, “konu bakımından yetkisizlik” nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA, yargılama giderlerinin başvurucu üzerinde bırakılmasına, 23/7/2014 tarihinde OY BİRLİĞİYLE karar verildi.