I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvurucular Coşar Akman ve Nurcan Üstünbaş, 2/8/1991 tarihinde Marmaris Kadastro Mahkemesinde açılan kadastro tespitine itiraz davasının halen devam ettiğini, başvurucular Hilal Topaloğlu, Semahat Tokgöz, Sakine Özlem Tokgöz ve Murat Özkan Tokgöz ise murislerinin müdahil olarak yer aldığı davanın 11/8/1992 tarihinden beri devam ettiğini ve yargısal işlemlerin uzaması nedeniyle taşınmazlarından özgürce faydalanamadıklarını belirterek, adil yargılanma hakları ile mülkiyet haklarının ihlal edildiğini ileri sürmüşler ve tazminat talebinde bulunmuşlardır.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvuru, 14/4/2014 tarihinde Marmaris 1. Asliye Hukuk Mahkemesi vasıtasıyla yapılmıştır. Dilekçe ve eklerinin idari yönden yapılan ön incelemesi neticesinde Komisyona sunulmasına engel eksiklik bulunmadığı tespit edilmiştir.

3. Komisyon tarafından, kabul edilebilirlik incelemesi Bölüm tarafından yapılmak üzere, dosyaların Bölüme gönderilmesine karar verilmiştir.

4. Başvurucu Nurcan Üstünbaş tarafından yapılan 2014/5569 sayılı bireysel başvuru dosyası ile Coşar Akman tarafından yapılan 2014/5571 sayılı bireysel başvuru dosyası, Hilal Topaloğlu tarafından yapılan 2014/5573 sayılı bireysel başvuru dosyası, Sakine Özlem Tokgöz tarafından yapılan 2014/5574 sayılı bireysel başvuru dosyası, Murat Özkan Tokgöz tarafından yapılan 2014/5575 sayılı bireysel başvuru dosyası ve Semahat Tokgöz tarafından 2014/5577 sayılı bireysel başvuru dosyası aralarındaki hukuki ve fiili irtibat nedeniyle birleştirilmiş, incelemeye 2014/5569 sayılı bireysel başvuru dosyası üzerinden devam edilmiştir.

5. Bölüm Başkanı tarafından 18/7/2014 tarihinde, kabul edilebilirlik ve esas incelemesinin birlikte yapılmasına karar verilmiştir

6. Başvuru konusu olay ve olgular ile başvurunun bir örneği görüş için Adalet Bakanlığına gönderilmiştir. Adalet Bakanlığının 11/8/2014 tarihli yazısında, Anayasa Mahkemesinin önceki kararlarına ve bu kapsamda sunulan görüşlerine atfen, başvuru hakkında görüş sunulmayacağı bildirilmiştir.

III. OLAY VE OLGULAR

A. Olaylar

7. Başvuru formu ve ekleri ile başvuruya konu yargılama dosyası içeriğinden tespit edilen ilgili olaylar özetle şöyledir:

8. Marmaris ilçesi Karaca köyü Söğüt mahallesinde yapılan kadastro çalışmaları sırasında 453 parsel sayılı taşınmaz, başvurucu Coşar Akman ve K.C.'nin de aralarında bulunduğu şahıslar adına tespit edilmiştir.

9. Yapılan kadastro tespitine karşı N.M.Ş. ve M.Ö., Coşar Akman aleyhine tapu kaydına dayanarak adlarına tescili istemiyle, başvurucu Nurcan Üstünbaş ve paydaşları ise dava konusu taşınmazın kullandıkları bölümlerinin ayrı parsel numaraları ile adlarına tescili istemiyle 2/8/1991 tarihinde Marmaris Kadastro Mahkemesinde kadastro tespitine itiraz davası açmışlardır. Bu dava Marmaris Kadastro Mahkemesinin E.1991/229 sayılı dosyasına kaydedilmiştir.

10. Açılan davada başvurucu Hilal Topaloğlu’nun murisi Adnan Olcay ve diğer başvurucular Semahat Tokgöz, Murat Özkan Tokgöz, Sakine Özlem Tokgöz’ün murisi Mustafa Hilmi Tokgöz 11/8/1992 tarihli dilekçeleriyle dava konusu taşınmaz üzerinde bulunan konutlardan birini davalı K.C.'den satın aldıklarını belirterek, müdahale talebinde bulunmuşlar ve 18/11/1992 tarihli duruşmada Mahkemece başvurucuların murislerinin müdahale talebi kabul edilmiştir.

11. Marmaris Kadastro Mahkemesinin 31/1/2011 tarih ve E.1991/229, K.2011/45 sayılı kararı ile, asıl davacılar tarafından açılan davaların reddine, müdahil davacıların davasının kabulüne karar verilmiştir.

12. Kararın temyizi üzerine Yargıtay 7. Hukuk Dairesinin 18/10/2012 tarih ve E.2011/8084, K.2012/7230 sayılı ilâmıyla, taraf teşkili sağlanmaksızın işin esası hakkında yazılı şekilde hüküm kurulmasının ve bir kısım asli müdahillerden alınmış vekâletnameler dosya içine konulmaksızın yargılamaya devam edilip sonuçlandırılmasının isabetsiz olduğu gerekçesiyle hükmün bozulmasına karar verilmiştir.

13. Bozma kararı sonrası Marmaris Kadastro Mahkemesinin E.2013/103 sayılı dosyasına kaydedilen davadaki yargılama halen devam etmektedir.

14. Başvurucular, 14/4/2014 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuşlardır.

B. İlgili Hukuk

15. 12/1/2011 tarih ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 30. maddesi ile 21/6/1987 tarih ve 3402 sayılı Kadastro Kanunu’nun 25. maddesinin birinci fıkrası, 28. maddesinin birinci fıkrası, 29. maddesinin birinci, üçüncü ve dördüncü fıkraları, 30. maddesinin birinci ve ikinci fıkraları, 32. maddesinin birinci fıkrası ve 36. maddesinin birinci fıkrasının son cümlesi (Bkz. B. No: 2012/12, 17/9/2013, §§ 16-22).

IV. İNCELEME VE GEREKÇE

16. Mahkemenin 10/3/2015 tarihinde yapmış olduğu toplantıda, başvurucuların 14/4/2014 tarih ve 2014/5569 numaralı bireysel başvuruları incelenip gereği düşünüldü:

A. Başvurucuların İddiaları

17. Başvurucular Coşar Akman ve Nurcan Üstünbaş, 2/8/1991 tarihinde Marmaris Kadastro Mahkemesinde açılan kadastro tespitine itiraz davasının halen devam ettiğini, başvurucular Hilal Topaloğlu, Semahat Tokgöz, Sakine Özlem Tokgöz ve Murat Özkan Tokgöz ise murislerinin davada müdahil davacı olarak yer aldığı 11/8/1992 tarihinden beri davanın devam ettiğini ve yargısal işlemlerin uzaması nedeniyle taşınmazlarından özgürce faydalanamadıklarını belirterek, adil yargılanma hakları ile mülkiyet haklarının ihlal edildiğini ileri sürmüşlerdir.

B. Değerlendirme

1. Kabul Edilebilirlik Yönünden

18. Başvuru formu ve eklerinin incelenmesi sonucunda açıkça dayanaktan yoksun olmadığı ve kabul edilemezliğine karar verilmesini gerektirecek başka bir neden de bulunmadığı anlaşılan başvurunun kabul edilebilir olduğuna karar verilmesi gerekir.

2. Esas Yönünden

19. Başvurucular Coşar Akman ve Nurcan Üstünbaş 2/8/1991 tarihinde Marmaris Kadastro Mahkemesinde açılan kadastro tespitine itiraz davasının halen devam ettiğini, başvurucular Hilal Topaloğlu, Semahat Tokgöz, Sakine Özlem Tokgöz ve Murat Özkan Tokgöz ise murislerinin davada müdahil davacı olarak yer aldığı 11/8/1992 tarihinden beri davanın devam ettiğini ve yargısal işlemlerin uzaması nedeniyle taşınmazlarından özgürce faydalanamadıklarını belirterek, adil yargılanma hakları ile mülkiyet haklarının ihlal edildiğini ileri sürmüşlerdir.

20. Anayasa ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (Sözleşme) ortak koruma alanı dışında kalan bir hak ihlali iddiasını içeren başvurunun kabul edilebilir olduğuna karar verilmesi mümkün olmayıp (B. No: 2012/1049, 26/3/2013, § 18), Sözleşme metni ile Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararlarından ortaya çıkan ve adil yargılanma hakkının somut görünümleri olan alt ilke ve haklar, Anayasa’nın 36. maddesinde yer verilen adil yargılanma hakkının da unsurlarıdır. Anayasa Mahkemesi de Anayasa’nın 36. maddesi uyarınca inceleme yaptığı birçok kararında, ilgili hükmü Sözleşme’nin 6. maddesi ve AİHM içtihadı ışığında yorumlamak suretiyle, Sözleşme’nin lafzi içeriğinde yer alan ve AİHM içtihadıyla adil yargılanma hakkının kapsamına dâhil edilen ilke ve haklara, Anayasa’nın 36. maddesi kapsamında yer vermektedir. Somut başvurunun dayanağını oluşturan makul sürede yargılanma hakkı da yukarıda belirtilen ilkeler uyarınca adil yargılanma hakkının kapsamına dâhil olup, ayrıca davaların en az giderle ve mümkün olan süratle sonuçlandırılmasının yargının görevi olduğunu belirten Anayasa’nın 141. maddesinin de Anayasa’nın bütünselliği ilkesi gereği, makul sürede yargılanma hakkının değerlendirilmesinde göz önünde bulundurulması gerektiği açıktır (B. No: 2012/13, 2/7/2013, §§ 38–39).

21. Davanın karmaşıklığı, yargılamanın kaç dereceli olduğu, tarafların ve ilgili makamların yargılama sürecindeki tutumu ve başvurucunun davanın hızla sonuçlandırılmasındaki menfaatinin niteliği gibi hususlar, bir davanın süresinin makul olup olmadığının tespitinde göz önünde bulundurulması gereken kriterlerdir (B. No: 2012/13, 2/7/2013, §§ 41–45).

22. Anayasa’nın 36. maddesi ve Sözleşme’nin 6. maddesi uyarınca, medeni hak ve yükümlülüklere ilişkin uyuşmazlıkların makul sürede karara bağlanması gerekmektedir. Başvuru konusu olayda taşınmaz mülkiyeti hakkında Marmaris Kadastro Mahkemesinde açılan kadastro tespitine itiraz davasında, 3402 sayılı Kadastro Kanunu ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda yer alan usul hükümlerine göre yürütülen somut yargılama faaliyetinin, medeni hak ve yükümlülükleri konu alan bir yargılama olduğunda kuşku yoktur (B. No: 2012/13, 2/7/2013, § 49).

23. Medeni hak ve yükümlülüklerle ilgili uyuşmazlıklara ilişkin makul süre değerlendirmesinde, sürenin başlangıcı kural olarak, uyuşmazlığı karara bağlayacak yargılama sürecinin işletilmeye başlandığı, başka bir deyişle davanın ikame edildiği tarih olup, somut başvuru açısından ve başvurucular Nurcan Üstünbaş ve Coşar Akman yönünden bu tarih 2/8/1991 tarihidir.

24. Bununla birlikte, başvurucular Hilal Topaloğlu, Semahat Tokgöz, Murat Özkan Tokgöz ve Sakine Özlem Tokgöz’ün murislerinin, verdikleri 11/8/1992 tarihli asli müdahale dilekçesi sonrasında, asli müdahil sıfatıyla yargılamada yer almaya başladığı anlaşılmaktadır. Bu nedenle, bu başvurucular açısından makul süre değerlendirmesi bakımından dikkate alınacak sürenin başlangıç anı, davanın açıldığı tarih değil, usulüne uygun olarak asli müdahale talebinde bulunulduğu 11/8/1992 tarihidir (B. No. 2012/367, 17/9/2013, § 25).

25. Başvuruya konu dava, başvurucular Hilal Topaloğlu, Semahat Tokgöz, Murat Özkan Tokgöz ve Sakine Özlem Tokgöz’ün miras bırakanlarından intikalle takip etmekte oldukları bir uyuşmazlık olup, bu yönüyle makul süre değerlendirmesi bakımından dikkate alınacak sürenin başlangıç anı, mirasçıların yargılamaya katıldıkları an değil, somut olayda muris açısından değerlendirmeye esas alınan sürenin başlangıç anıdır (B. No: 2013/1115, 5/12/2013, § 51).

26. Sürenin bitiş tarihi ise, çoğu zaman icra aşamasını da kapsayacak şekilde yargılamanın sona erme tarihidir. Ancak devam eden yargılamalara ilişkin makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiği iddiasını içeren başvuruların yargılama faaliyetinin devamı sırasında da yapılabilmesi olanağı bulunduğundan, değerlendirmeye esas alınacak sürenin bitiş anı başvurunun karara bağlandığı tarihtir (B. No: 2012/13, 2/7/2013, § 52).

27. Başvuruya konu yargılama sürecinin incelenmesinde, 2/8/1991 tarihinde Marmaris Kadastro Mahkemesinde açılan E.1991/229 sayılı dosyasındaki davada başvurucu Coşar Akman’nın davalı, Nurcan Üstünbaş’ın davacı olarak yer aldığı, başvurucular Hilal Topaloğlu, Semahat Tokgöz, Murat Özkan Tokgöz ve Sakine Özlem Tokgöz’ün murislerinin 11/8/1992 tarihinde müdahil olarak davaya katıldığı, Mahkemece uzun süre Marmaris Kadastro Mahkemesinin E.1996/11 sayılı dava dosyasının akıbetinin beklenildiği, 17/9/2010 tarihinde keşif yapılarak bilirkişi raporu tanzim ettirildiği, 31/1/2011 tarihli duruşmada müdahil davacıların davalarının kabulüne, diğer davacıların davalarının reddine dair hüküm tesis edildiği, İlk Derece Mahkemesi kararı temyiz edilmekle, Yargıtay 7. Hukuk Dairesinin 18/10/2012 tarihli ilâmıyla hükmün bozulduğu, bozma üzerine davanın Marmaris Kadastro Mahkemesinin E.2013/103 sayılı dosyasına kaydedildiği belirlenmiştir. Yargılamanın halen Marmaris Kadastro Mahkemesinde devam ettiği anlaşılmıştır.

28. İlgili yargılama evrakının incelenmesinden, başvuruya konu yargılamanın Kadastro Mahkemesi önünde sürdüğü görülmekle, 3402 sayılı Kanun’da yer alan özel usul hükümleri ile medeni hak ve yükümlülüklere ilişkin uyuşmazlıkları konu alan yargılama faaliyetleri için geçerli genel usuli hükümler içeren 6100 sayılı Kanun’a tabi bir yargılama faaliyetinin söz konusu olduğu ve 3402 sayılı Kanun’da yer alan özel usul hükümleri ile 6100 sayılı Kanun’un 30. maddesinin, uyuşmazlıkların makul sürede çözümlenmesi gerekliliğini ortaya koyduğu anlaşılmaktadır (§ 15).

29. Kadastro mahkemesi nezdindeki yargılamaların makul sürede tamamlanmadığı yönündeki iddialar daha önce bireysel başvuru konusu yapılmış ve Anayasa Mahkemesi tarafından, özellikle 3402 sayılı Kanun’da yer alan ve yargılamada sürati temin etmeye hizmet eden özel usul hükümlerinin nazara alınmadığı göz önünde bulundurularak makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiği yönünde kararlar verilmiştir (B. No: 2012/13, 2/7/2013, §§ 54-64; B. No: 2012/12, 17/9/2013, §§ 53-62; B. No: 2013/1115, 5/12/2013, §§ 60-67; 2012/673, 19/12/2013, §§ 37-43).

30. Başvuruya konu davanın taraf sayısı ve mahiyeti nedeniyle icrası gereken usul işlemlerinin niteliği başvuruya konu yargılamanın karmaşık niteliğinin bulunduğunu ortaya koymakla birlikte, davaya bütün olarak bakıldığında, 3402 sayılı Kanun’da yer alan usul hükümlerine tabi bir yargılama sürecine ilişkin somut başvuru açısından farklı bir karar verilmesini gerektirecek bir yön bulunmadığı ve başvurucular Hilal Topaloğlu, Semahat Tokgöz, Murat Özkan Tokgöz, Sakine Özlem Tokgöz açısından yaklaşık yirmi üç yıldır; başvurucular Coşar Akman ve Nurcan Üstünbaş açısından yaklaşık yirmi dört yıldır devam eden yargılama sürecinde makul olmayan bir gecikmenin olduğu sonucuna varılmıştır.

31. Açıklanan nedenlerle, başvurucuların Anayasa’nın 36. maddesinde güvence altına alınan makul sürede yargılanma haklarının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir.

32. Başvurucular uzun süren yargılama nedeniyle taşınmazlarını kullanamadıklarını belirterek, Anayasa’nın 35. maddesinde tanımlanan mülkiyet haklarının ihlal edildiğini iddia etmiş olup, başvurucuların makul sürede yargılanma haklarının ihlal edildiği yönünde yukarıda yer verilen tespitler ışığında, mülkiyet haklarının ihlal edildiği yönündeki iddialarının ayrıca değerlendirilmesine gerek görülmemiştir.

3. 6216 Sayılı Kanun’un 50. Maddesi Yönünden

33. Başvurucular, maruz kaldıkları zarar karşılığı olarak ayrı ayrı 25.000,00 TL manevi tazminata hükmedilmesini talep etmişlerdir.

34. 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun'un “Kararlar” kenar başlıklı 50. maddesinin (2) numaralı fıkrası şöyledir:

“Tespit edilen ihlal bir mahkeme kararından kaynaklanmışsa, ihlali ve sonuçlarını ortadan kaldırmak için yeniden yargılama yapmak üzere dosya ilgili mahkemeye gönderilir. Yeniden yargılama yapılmasında hukuki yarar bulunmayan hâllerde başvurucu lehine tazminata hükmedilebilir veya genel mahkemelerde dava açılması yolu gösterilebilir. Yeniden yargılama yapmakla yükümlü mahkeme, Anayasa Mahkemesinin ihlal kararında açıkladığı ihlali ve sonuçlarını ortadan kaldıracak şekilde mümkünse dosya üzerinden karar verir.”

35. Başvurucular Hilal Topaloğlu, Semahat Tokgöz, Murat Özkan Tokgöz ve Sakine Özlem Tokgöz açısından yaklaşık yirmi üç yıldır, başvurucular Coşar Akman ve Nurcan Üstünbaş açısından yaklaşık yirmi dört yıldır devam eden yargılama süresi nazara alındığında, yargılama faaliyetinin uzunluğu sebebiyle, yalnızca ihlal tespitiyle giderilemeyecek olan manevi zararları karşılığında başvurucular Coşar Akman ve Nurcan Üstünbaş’ın her birine net 18.700,00 TL, başvurucular Hilal Topaloğlu, Semahat Tokgöz, Murat Özkan Tokgöz ve Sakine Özlem Tokgöz’ün her birine, yargılamayı miras bırakanlarından intikalle takip etmekte oldukları da nazara alınarak, net 6.250,00 TL manevi tazminat ödenmesine karar verilmesi gerekir.

36. Başvurucular tarafından ayrı ayrı yapılan ve dosyadaki belgeler uyarınca tespit edilen 206,10 TL harçtan oluşan yargılama giderinin başvuruculara ayrı ayrı ödenmesine ve belirtilen başvuruculara 1.500,00 TL vekâlet ücretinin müştereken ödenmesine karar verilmesi gerekir.

37. Başvuruya konu yargılamanın başvurucular Hilal Topaloğlu, Semahat Tokgöz, Murat Özkan Tokgöz, Sakine Özlem Tokgöz açısından yaklaşık yirmi üç yıldır, başvurucular Coşar Akman ve Nurcan Üstünbaş açısından yaklaşık yirmi dört yıldır devam ettiği ve bu hususun makul sürede yargılanma hakkını ihlal ettiği gözetilerek, anayasal bir hakkın ihlal edildiği açık olan bir yargılama dosyasında, hukuka, adalete ve mahkemeye güven ilkesinin gördüğü zararın devam etmesinin önlenmesi amacıyla, yargılamanın mümkün olan en kısa sürede sonuçlandırılmasını teminen, kararın bir örneğinin ilgili Mahkemesine gönderilmesine karar verilmesi gerekir.

V. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Başvurucuların,

1. Makul sürede yargılanma haklarının ihlal edildiği yönündeki iddialarının KABUL EDİLEBİLİR OLDUĞUNA,

2. Anayasa’nın 36. maddesinde güvence altına alınan makul sürede yargılanma haklarının İHLAL EDİLDİĞİNE,

B. Başvurucular Coşar Akman ve Nurcan Üstünbaş’ın her birine net 18.700,00 TL, başvurucular Hilal Topaloğlu, Semahat Tokgöz, Murat Özkan Tokgöz ve Sakine Özlem Tokgöz’ün her birine net 6.250,00 TL manevi TAZMİNAT ÖDENMESİNE başvurucuların tazminata ilişkin diğer taleplerinin REDDİNE,

C. Başvurucular tarafından ayrı ayrı yapılan 206,10 TL harçtan oluşan yargılama giderinin ayrı ayrı BAŞVURUCULARA ÖDENMESİNE ve belirtilen başvuruculara 1.500,00 TL vekâlet ücretinin MÜŞTEREKEN ÖDENMESİNE,

D. Ödemelerin, kararın tebliğini takiben başvurucuların Maliye Bakanlığına başvuru tarihinden itibaren dört ay içinde yapılmasına; ödemede gecikme olması halinde, bu sürenin sona erdiği tarihten ödeme tarihine kadar geçen süre için yasal faiz uygulanmasına,

E. Kararın bir örneğinin Marmaris Kadastro Mahkemesine gönderilmesine,

10/3/2015 tarihinde OY BİRLİĞİYLE karar verildi.