TÜRKİYE CUMHURİYETİ
|
ANAYASA MAHKEMESİ
|
|
|
BİRİNCİ BÖLÜM
|
|
KARAR
|
|
NURCAN ÜSTÜNBAŞ VE DİĞERLERİ BAŞVURUSU
|
(Başvuru Numarası: 2014/5569)
|
|
Karar Tarihi: 10/3/2015
|
|
BİRİNCİ BÖLÜM
|
|
KARAR
|
|
Başkan
|
:
|
Serruh
KALELİ
|
Üyeler
|
:
|
Burhan ÜSTÜN
|
|
|
Nuri NECİPOĞLU
|
|
|
Hicabi
DURSUN
|
|
|
Hasan Tahsin GÖKCAN
|
Raportör Yrd.
|
:
|
Yusuf Enes KAYA
|
Başvurucular
|
:
|
Nurcan ÜSTÜNBAŞ
|
|
|
Semahat TOKGÖZ
|
|
|
Sakine Özlem TOKGÖZ
|
|
|
Murat Özkan TOKGÖZ
|
|
|
Coşar AKMAN
|
|
|
Hilal TOPALOĞLU
|
Vekilleri
|
:
|
Av. Caner SAYAR
|
|
|
|
I. BAŞVURUNUN
KONUSU
1. Başvurucular Coşar Akman ve Nurcan Üstünbaş, 2/8/1991
tarihinde Marmaris Kadastro Mahkemesinde açılan kadastro tespitine itiraz
davasının halen devam ettiğini, başvurucular Hilal Topaloğlu, Semahat Tokgöz,
Sakine Özlem Tokgöz ve Murat Özkan Tokgöz ise murislerinin müdahil olarak yer
aldığı davanın 11/8/1992 tarihinden beri devam ettiğini ve yargısal işlemlerin
uzaması nedeniyle taşınmazlarından özgürce faydalanamadıklarını belirterek,
adil yargılanma hakları ile mülkiyet haklarının ihlal edildiğini ileri
sürmüşler ve tazminat talebinde bulunmuşlardır.
II. BAŞVURU
SÜRECİ
2. Başvuru, 14/4/2014 tarihinde Marmaris 1. Asliye Hukuk
Mahkemesi vasıtasıyla yapılmıştır. Dilekçe ve eklerinin idari yönden yapılan ön
incelemesi neticesinde Komisyona sunulmasına engel eksiklik bulunmadığı tespit
edilmiştir.
3. Komisyon tarafından, kabul edilebilirlik
incelemesi Bölüm tarafından yapılmak üzere, dosyaların Bölüme gönderilmesine
karar verilmiştir.
4. Başvurucu Nurcan Üstünbaş tarafından yapılan 2014/5569
sayılı bireysel başvuru dosyası ile Coşar Akman tarafından yapılan 2014/5571
sayılı bireysel başvuru dosyası, Hilal Topaloğlu tarafından yapılan 2014/5573
sayılı bireysel başvuru dosyası, Sakine Özlem Tokgöz tarafından yapılan
2014/5574 sayılı bireysel başvuru dosyası, Murat Özkan Tokgöz tarafından
yapılan 2014/5575 sayılı bireysel başvuru dosyası ve Semahat Tokgöz tarafından
2014/5577 sayılı bireysel başvuru dosyası aralarındaki hukuki ve fiili irtibat
nedeniyle birleştirilmiş, incelemeye 2014/5569 sayılı bireysel başvuru dosyası
üzerinden devam edilmiştir.
5. Bölüm Başkanı tarafından 18/7/2014 tarihinde, kabul
edilebilirlik ve esas incelemesinin birlikte yapılmasına karar verilmiştir
6. Başvuru konusu olay ve olgular ile başvurunun bir örneği
görüş için Adalet Bakanlığına gönderilmiştir. Adalet Bakanlığının 11/8/2014
tarihli yazısında, Anayasa Mahkemesinin önceki kararlarına ve bu kapsamda
sunulan görüşlerine atfen, başvuru hakkında görüş sunulmayacağı bildirilmiştir.
III. OLAY VE
OLGULAR
A. Olaylar
7. Başvuru formu ve ekleri ile başvuruya konu yargılama
dosyası içeriğinden tespit edilen ilgili olaylar özetle şöyledir:
8. Marmaris ilçesi Karaca köyü Söğüt mahallesinde yapılan
kadastro çalışmaları sırasında 453 parsel sayılı taşınmaz, başvurucu Coşar
Akman ve K.C.'nin de aralarında bulunduğu şahıslar
adına tespit edilmiştir.
9. Yapılan kadastro tespitine karşı N.M.Ş. ve M.Ö., Coşar
Akman aleyhine tapu kaydına dayanarak adlarına tescili istemiyle, başvurucu
Nurcan Üstünbaş ve paydaşları ise dava konusu taşınmazın kullandıkları
bölümlerinin ayrı parsel numaraları ile adlarına tescili istemiyle 2/8/1991
tarihinde Marmaris Kadastro Mahkemesinde kadastro tespitine itiraz davası
açmışlardır. Bu dava Marmaris Kadastro Mahkemesinin E.1991/229 sayılı dosyasına
kaydedilmiştir.
10. Açılan davada başvurucu Hilal Topaloğlu’nun murisi Adnan
Olcay ve diğer başvurucular Semahat Tokgöz, Murat Özkan Tokgöz, Sakine Özlem
Tokgöz’ün murisi Mustafa Hilmi Tokgöz 11/8/1992 tarihli dilekçeleriyle dava konusu
taşınmaz üzerinde bulunan konutlardan birini davalı K.C.'den
satın aldıklarını belirterek, müdahale talebinde bulunmuşlar ve 18/11/1992
tarihli duruşmada Mahkemece başvurucuların murislerinin müdahale talebi kabul
edilmiştir.
11. Marmaris Kadastro Mahkemesinin 31/1/2011 tarih ve
E.1991/229, K.2011/45 sayılı kararı ile, asıl davacılar tarafından açılan
davaların reddine, müdahil davacıların davasının kabulüne karar verilmiştir.
12. Kararın temyizi üzerine Yargıtay 7. Hukuk Dairesinin
18/10/2012 tarih ve E.2011/8084, K.2012/7230 sayılı ilâmıyla, taraf teşkili
sağlanmaksızın işin esası hakkında yazılı şekilde hüküm kurulmasının ve bir
kısım asli müdahillerden alınmış vekâletnameler dosya içine konulmaksızın
yargılamaya devam edilip sonuçlandırılmasının isabetsiz olduğu gerekçesiyle
hükmün bozulmasına karar verilmiştir.
13. Bozma kararı sonrası Marmaris Kadastro Mahkemesinin
E.2013/103 sayılı dosyasına kaydedilen davadaki yargılama halen devam
etmektedir.
14. Başvurucular, 14/4/2014 tarihinde bireysel başvuruda
bulunmuşlardır.
B. İlgili Hukuk
15. 12/1/2011 tarih ve 6100
sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 30. maddesi ile 21/6/1987 tarih ve 3402
sayılı Kadastro Kanunu’nun 25. maddesinin birinci fıkrası, 28. maddesinin
birinci fıkrası, 29. maddesinin birinci, üçüncü ve dördüncü fıkraları, 30.
maddesinin birinci ve ikinci fıkraları, 32. maddesinin birinci fıkrası ve 36.
maddesinin birinci fıkrasının son cümlesi (Bkz. B. No: 2012/12, 17/9/2013, §§
16-22).
IV. İNCELEME VE
GEREKÇE
16. Mahkemenin 10/3/2015 tarihinde yapmış olduğu toplantıda,
başvurucuların 14/4/2014 tarih ve 2014/5569 numaralı bireysel başvuruları
incelenip gereği düşünüldü:
A. Başvurucuların İddiaları
17. Başvurucular Coşar Akman ve Nurcan Üstünbaş, 2/8/1991
tarihinde Marmaris Kadastro Mahkemesinde açılan kadastro tespitine itiraz
davasının halen devam ettiğini, başvurucular Hilal Topaloğlu, Semahat Tokgöz,
Sakine Özlem Tokgöz ve Murat Özkan Tokgöz ise murislerinin davada müdahil
davacı olarak yer aldığı 11/8/1992 tarihinden beri davanın devam ettiğini ve
yargısal işlemlerin uzaması nedeniyle taşınmazlarından özgürce
faydalanamadıklarını belirterek, adil yargılanma hakları ile mülkiyet
haklarının ihlal edildiğini ileri sürmüşlerdir.
B. Değerlendirme
1. Kabul Edilebilirlik Yönünden
18. Başvuru formu ve eklerinin incelenmesi sonucunda açıkça
dayanaktan yoksun olmadığı ve kabul edilemezliğine karar verilmesini
gerektirecek başka bir neden de bulunmadığı anlaşılan başvurunun kabul
edilebilir olduğuna karar verilmesi gerekir.
2. Esas Yönünden
19. Başvurucular Coşar Akman ve Nurcan Üstünbaş 2/8/1991
tarihinde Marmaris Kadastro Mahkemesinde açılan kadastro tespitine itiraz
davasının halen devam ettiğini, başvurucular Hilal Topaloğlu, Semahat Tokgöz,
Sakine Özlem Tokgöz ve Murat Özkan Tokgöz ise murislerinin davada müdahil
davacı olarak yer aldığı 11/8/1992 tarihinden beri davanın devam ettiğini ve
yargısal işlemlerin uzaması nedeniyle taşınmazlarından özgürce
faydalanamadıklarını belirterek, adil yargılanma hakları ile mülkiyet
haklarının ihlal edildiğini ileri sürmüşlerdir.
20. Anayasa ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (Sözleşme)
ortak koruma alanı dışında kalan bir hak ihlali iddiasını içeren başvurunun
kabul edilebilir olduğuna karar verilmesi mümkün olmayıp (B. No: 2012/1049, 26/3/2013, § 18), Sözleşme metni
ile Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararlarından ortaya çıkan ve adil
yargılanma hakkının somut görünümleri olan alt ilke ve haklar, Anayasa’nın 36.
maddesinde yer verilen adil yargılanma hakkının da unsurlarıdır. Anayasa
Mahkemesi de Anayasa’nın 36. maddesi uyarınca inceleme yaptığı birçok
kararında, ilgili hükmü Sözleşme’nin 6. maddesi ve AİHM içtihadı ışığında
yorumlamak suretiyle, Sözleşme’nin lafzi içeriğinde yer alan ve AİHM
içtihadıyla adil yargılanma hakkının kapsamına dâhil edilen ilke ve haklara,
Anayasa’nın 36. maddesi kapsamında yer vermektedir. Somut başvurunun dayanağını
oluşturan makul sürede yargılanma hakkı da yukarıda belirtilen ilkeler uyarınca
adil yargılanma hakkının kapsamına dâhil olup, ayrıca davaların en az giderle
ve mümkün olan süratle sonuçlandırılmasının yargının görevi olduğunu belirten
Anayasa’nın 141. maddesinin de Anayasa’nın bütünselliği ilkesi gereği, makul
sürede yargılanma hakkının değerlendirilmesinde göz önünde bulundurulması
gerektiği açıktır (B. No: 2012/13, 2/7/2013, §§ 38–39).
21. Davanın karmaşıklığı, yargılamanın kaç dereceli olduğu,
tarafların ve ilgili makamların yargılama sürecindeki tutumu ve başvurucunun
davanın hızla sonuçlandırılmasındaki menfaatinin niteliği gibi hususlar, bir
davanın süresinin makul olup olmadığının tespitinde göz önünde bulundurulması
gereken kriterlerdir (B. No: 2012/13, 2/7/2013, §§ 41–45).
22. Anayasa’nın 36. maddesi ve Sözleşme’nin
6. maddesi uyarınca, medeni hak ve yükümlülüklere ilişkin uyuşmazlıkların makul
sürede karara bağlanması gerekmektedir. Başvuru konusu olayda taşınmaz
mülkiyeti hakkında Marmaris Kadastro Mahkemesinde açılan kadastro tespitine
itiraz davasında, 3402 sayılı Kadastro Kanunu ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri
Kanunu’nda yer alan usul hükümlerine göre yürütülen somut yargılama
faaliyetinin, medeni hak ve yükümlülükleri konu alan bir yargılama olduğunda
kuşku yoktur (B. No: 2012/13, 2/7/2013, § 49).
23. Medeni hak ve yükümlülüklerle ilgili uyuşmazlıklara ilişkin
makul süre değerlendirmesinde, sürenin başlangıcı kural olarak, uyuşmazlığı
karara bağlayacak yargılama sürecinin işletilmeye başlandığı, başka bir deyişle
davanın ikame edildiği tarih olup, somut başvuru açısından ve başvurucular
Nurcan Üstünbaş ve Coşar Akman yönünden bu tarih 2/8/1991 tarihidir.
24. Bununla birlikte, başvurucular Hilal Topaloğlu, Semahat
Tokgöz, Murat Özkan Tokgöz ve Sakine Özlem Tokgöz’ün murislerinin, verdikleri
11/8/1992 tarihli asli müdahale dilekçesi sonrasında, asli müdahil sıfatıyla
yargılamada yer almaya başladığı anlaşılmaktadır. Bu nedenle, bu başvurucular
açısından makul süre değerlendirmesi bakımından dikkate alınacak sürenin
başlangıç anı, davanın açıldığı tarih değil, usulüne uygun olarak asli müdahale
talebinde bulunulduğu 11/8/1992 tarihidir (B. No. 2012/367, 17/9/2013, § 25).
25. Başvuruya konu dava, başvurucular Hilal Topaloğlu,
Semahat Tokgöz, Murat Özkan Tokgöz ve Sakine Özlem Tokgöz’ün miras
bırakanlarından intikalle takip etmekte oldukları bir uyuşmazlık olup, bu
yönüyle makul süre değerlendirmesi bakımından dikkate alınacak sürenin
başlangıç anı, mirasçıların yargılamaya katıldıkları an değil, somut olayda
muris açısından değerlendirmeye esas alınan sürenin başlangıç anıdır (B. No:
2013/1115, 5/12/2013, § 51).
26. Sürenin bitiş tarihi ise, çoğu zaman icra aşamasını da
kapsayacak şekilde yargılamanın sona erme tarihidir. Ancak devam eden
yargılamalara ilişkin makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiği iddiasını
içeren başvuruların yargılama faaliyetinin devamı sırasında da yapılabilmesi
olanağı bulunduğundan, değerlendirmeye esas alınacak sürenin bitiş anı
başvurunun karara bağlandığı tarihtir (B. No: 2012/13, 2/7/2013, § 52).
27. Başvuruya konu yargılama sürecinin incelenmesinde,
2/8/1991 tarihinde Marmaris Kadastro Mahkemesinde açılan E.1991/229 sayılı
dosyasındaki davada başvurucu Coşar Akman’nın davalı,
Nurcan Üstünbaş’ın davacı olarak yer aldığı, başvurucular Hilal Topaloğlu,
Semahat Tokgöz, Murat Özkan Tokgöz ve Sakine Özlem Tokgöz’ün murislerinin 11/8/1992
tarihinde müdahil olarak davaya katıldığı, Mahkemece uzun süre Marmaris
Kadastro Mahkemesinin E.1996/11 sayılı dava dosyasının akıbetinin beklenildiği,
17/9/2010 tarihinde keşif yapılarak bilirkişi raporu tanzim ettirildiği,
31/1/2011 tarihli duruşmada müdahil davacıların davalarının kabulüne, diğer
davacıların davalarının reddine dair hüküm tesis edildiği, İlk Derece Mahkemesi
kararı temyiz edilmekle, Yargıtay 7. Hukuk Dairesinin 18/10/2012 tarihli
ilâmıyla hükmün bozulduğu, bozma üzerine davanın Marmaris Kadastro Mahkemesinin
E.2013/103 sayılı dosyasına kaydedildiği belirlenmiştir. Yargılamanın halen
Marmaris Kadastro Mahkemesinde devam ettiği anlaşılmıştır.
28. İlgili yargılama evrakının incelenmesinden, başvuruya
konu yargılamanın Kadastro Mahkemesi önünde sürdüğü görülmekle, 3402 sayılı
Kanun’da yer alan özel usul hükümleri ile medeni hak ve yükümlülüklere ilişkin
uyuşmazlıkları konu alan yargılama faaliyetleri için geçerli genel usuli hükümler içeren 6100 sayılı Kanun’a tabi bir
yargılama faaliyetinin söz konusu olduğu ve 3402 sayılı Kanun’da yer alan özel
usul hükümleri ile 6100 sayılı Kanun’un 30. maddesinin, uyuşmazlıkların makul
sürede çözümlenmesi gerekliliğini ortaya koyduğu anlaşılmaktadır (§ 15).
29. Kadastro mahkemesi nezdindeki yargılamaların makul sürede
tamamlanmadığı yönündeki iddialar daha önce bireysel başvuru konusu yapılmış ve
Anayasa Mahkemesi tarafından, özellikle 3402 sayılı Kanun’da yer alan ve
yargılamada sürati temin etmeye hizmet eden özel usul hükümlerinin nazara
alınmadığı göz önünde bulundurularak makul sürede yargılanma hakkının ihlal
edildiği yönünde kararlar verilmiştir (B. No: 2012/13, 2/7/2013, §§ 54-64; B.
No: 2012/12, 17/9/2013, §§ 53-62; B. No: 2013/1115, 5/12/2013, §§ 60-67;
2012/673, 19/12/2013, §§ 37-43).
30. Başvuruya konu davanın taraf sayısı ve mahiyeti nedeniyle
icrası gereken usul işlemlerinin niteliği başvuruya konu yargılamanın karmaşık
niteliğinin bulunduğunu ortaya koymakla birlikte, davaya bütün olarak
bakıldığında, 3402 sayılı Kanun’da yer alan usul hükümlerine tabi bir yargılama
sürecine ilişkin somut başvuru açısından farklı bir karar verilmesini
gerektirecek bir yön bulunmadığı ve başvurucular Hilal Topaloğlu, Semahat
Tokgöz, Murat Özkan Tokgöz, Sakine Özlem Tokgöz açısından yaklaşık yirmi üç
yıldır; başvurucular Coşar Akman ve Nurcan Üstünbaş açısından yaklaşık yirmi
dört yıldır devam eden yargılama sürecinde makul olmayan bir gecikmenin olduğu
sonucuna varılmıştır.
31. Açıklanan nedenlerle, başvurucuların Anayasa’nın 36.
maddesinde güvence altına alınan makul sürede yargılanma haklarının ihlal
edildiğine karar verilmesi gerekir.
32. Başvurucular uzun süren yargılama nedeniyle
taşınmazlarını kullanamadıklarını belirterek, Anayasa’nın 35. maddesinde
tanımlanan mülkiyet haklarının ihlal edildiğini iddia etmiş olup,
başvurucuların makul sürede yargılanma haklarının ihlal edildiği yönünde
yukarıda yer verilen tespitler ışığında, mülkiyet haklarının ihlal edildiği
yönündeki iddialarının ayrıca değerlendirilmesine gerek görülmemiştir.
3. 6216 Sayılı Kanun’un 50. Maddesi Yönünden
33. Başvurucular, maruz kaldıkları zarar karşılığı olarak
ayrı ayrı 25.000,00 TL manevi tazminata hükmedilmesini talep etmişlerdir.
34. 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama
Usulleri Hakkında Kanun'un “Kararlar”
kenar başlıklı 50. maddesinin (2) numaralı fıkrası şöyledir:
“Tespit edilen ihlal bir mahkeme kararından kaynaklanmışsa,
ihlali ve sonuçlarını ortadan kaldırmak için yeniden yargılama yapmak üzere
dosya ilgili mahkemeye gönderilir. Yeniden yargılama yapılmasında hukuki yarar
bulunmayan hâllerde başvurucu lehine tazminata hükmedilebilir veya genel
mahkemelerde dava açılması yolu gösterilebilir. Yeniden yargılama yapmakla
yükümlü mahkeme, Anayasa Mahkemesinin ihlal kararında açıkladığı ihlali ve
sonuçlarını ortadan kaldıracak şekilde mümkünse dosya üzerinden karar verir.”
35. Başvurucular Hilal Topaloğlu, Semahat Tokgöz, Murat Özkan
Tokgöz ve Sakine Özlem Tokgöz açısından yaklaşık yirmi üç yıldır, başvurucular
Coşar Akman ve Nurcan Üstünbaş açısından yaklaşık yirmi dört yıldır devam eden
yargılama süresi nazara alındığında, yargılama faaliyetinin uzunluğu sebebiyle,
yalnızca ihlal tespitiyle giderilemeyecek olan manevi zararları karşılığında
başvurucular Coşar Akman ve Nurcan Üstünbaş’ın her birine net 18.700,00 TL, başvurucular
Hilal Topaloğlu, Semahat Tokgöz, Murat Özkan Tokgöz ve Sakine Özlem Tokgöz’ün
her birine, yargılamayı miras bırakanlarından intikalle takip etmekte oldukları
da nazara alınarak, net 6.250,00 TL manevi tazminat ödenmesine karar verilmesi
gerekir.
36. Başvurucular tarafından ayrı ayrı yapılan ve dosyadaki
belgeler uyarınca tespit edilen 206,10 TL harçtan oluşan yargılama giderinin
başvuruculara ayrı ayrı ödenmesine ve belirtilen başvuruculara 1.500,00 TL
vekâlet ücretinin müştereken ödenmesine karar verilmesi gerekir.
37. Başvuruya konu yargılamanın başvurucular Hilal Topaloğlu,
Semahat Tokgöz, Murat Özkan Tokgöz, Sakine Özlem Tokgöz açısından yaklaşık
yirmi üç yıldır, başvurucular Coşar Akman ve Nurcan Üstünbaş açısından yaklaşık
yirmi dört yıldır devam ettiği ve bu hususun makul sürede yargılanma hakkını
ihlal ettiği gözetilerek, anayasal bir hakkın ihlal edildiği açık olan bir
yargılama dosyasında, hukuka, adalete ve mahkemeye güven ilkesinin gördüğü
zararın devam etmesinin önlenmesi amacıyla, yargılamanın mümkün olan en kısa
sürede sonuçlandırılmasını teminen, kararın bir
örneğinin ilgili Mahkemesine gönderilmesine karar verilmesi gerekir.
V. HÜKÜM
Açıklanan
gerekçelerle;
A. Başvurucuların,
1.
Makul sürede yargılanma haklarının ihlal edildiği yönündeki iddialarının KABUL
EDİLEBİLİR OLDUĞUNA,
2.
Anayasa’nın 36. maddesinde güvence altına alınan makul sürede yargılanma
haklarının İHLAL EDİLDİĞİNE,
B. Başvurucular Coşar Akman ve Nurcan Üstünbaş’ın her birine net
18.700,00 TL, başvurucular Hilal Topaloğlu, Semahat Tokgöz, Murat Özkan Tokgöz
ve Sakine Özlem Tokgöz’ün her birine net 6.250,00 TL manevi TAZMİNAT ÖDENMESİNE
başvurucuların tazminata ilişkin diğer taleplerinin REDDİNE,
C. Başvurucular tarafından ayrı ayrı yapılan 206,10 TL harçtan
oluşan yargılama giderinin ayrı ayrı BAŞVURUCULARA ÖDENMESİNE ve belirtilen
başvuruculara 1.500,00 TL vekâlet ücretinin MÜŞTEREKEN ÖDENMESİNE,
D. Ödemelerin, kararın tebliğini takiben başvurucuların Maliye
Bakanlığına başvuru tarihinden itibaren dört ay içinde yapılmasına; ödemede
gecikme olması halinde, bu sürenin sona erdiği tarihten ödeme tarihine kadar
geçen süre için yasal faiz uygulanmasına,
E. Kararın bir örneğinin Marmaris Kadastro Mahkemesine
gönderilmesine,
10/3/2015
tarihinde OY BİRLİĞİYLE karar
verildi.