I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvuru, aleyhe açılan itirazın iptali davasında yargılamanın uzun sürmesi ve mahkemece delillerin eksik ve hatalı değerlendirilmesi ile "resmî belgede sahtecilik ve dolandırıcılık" suçlarını işledikleri iddiasıyla şüpheliler hakkında yapılan şikâyetin dikkate alınmaması nedenleriyle adil yargılanma hakkının ihlal edildiği iddialarına ilişkindir.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvuru 6/5/2014 tarihinde yapılmıştır.

3. Başvuru, başvuru formu ve eklerinin idari yönden yapılan ön incelemesinden sonra Komisyona sunulmuştur.

4. Komisyonca başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

5. Bölüm Başkanı tarafından başvurunun kabul edilebilirlik ve esas incelemesinin birlikte yapılmasına karar verilmiştir.

6. Başvuru belgelerinin bir örneği bilgi için Adalet Bakanlığına gönderilmiştir.

III. OLAY VE OLGULAR

7. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle olaylar özetle şöyledir:

8. Başvurucu aleyhine 6/11/2008 tarihinde itirazın iptali davası açılmıştır. İzmir 2. Asliye Ticaret Mahkemesi 22/1/2009 tarihli kararı ile davanın reddine karar vermiştir. Karar, Yargıtay 19. Hukuk Dairesinin 3/5/2010 tarihli ilamı ile bozulmuştur. Bozma üzerine İzmir 8. Asliye Ticaret Mahkemesinin E.2012/164 sayılı dosyasına kaydedilen davada, Mahkemece taraf vekillerinin bulunduğu 27/2/2013 tarihli duruşmada, gerekçeli kararın tebliğinden itibaren iki hafta içerisinde temyiz yolu açık olmak üzere davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir. Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP) üzerinden yapılan incelemede anılan kararın taraflara tebliğ edilmediği tespit edilmiştir.

9. Başvurucu, "resmî belgede sahtecilik ve dolandırıcılık" suçlarını işledikleri iddiasıyla şüpheliler hakkında suç duyurusunda bulunmuştur. Karşıyaka Cumhuriyet Başsavcılığı 7/12/2010 tarihinde kovuşturmaya yer olmadığına karar vermiştir. Başvurucunun itirazı üzerine İzmir 6. Ağır Ceza Mahkemesi 12/7/2011 tarihli kararı ile itirazın reddine karar vermiştir. Başvurucunun, ret kararına yönelik olarak kanun yararına bozma yoluna gidilmesi talebiyle yaptığı başvuru ise Adalet Bakanlığı Ceza İşleri Genel Müdürlüğünce kabul edilmemiş, bu konudaki karar 8/4/2014 tarihinde başvurucuya tebliğ edilmiştir.

IV. İNCELEME VE GEREKÇE

10. Mahkemenin 23/3/2017 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvuru incelenip gereği düşünüldü:

A. İtirazın İptali Davasına İlişkin Şikâyetler Yönünden

1. Makul Sürede Yargılanma Hakkının İhlal Edildiğine İlişkin İddia

11. Başvurucu 6/11/2008 tarihinde aleyhine açılan itirazın iptali davasında yargılamanın uzun sürdüğünü belirterek makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüştür.

a. Kabul Edilebilirlik Yönünden

12. Açıkça dayanaktan yoksun olmadığı ve kabul edilemezliğine karar verilmesini gerektirecek başka bir neden de bulunmadığı anlaşılan makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın kabul edilebilir olduğuna karar verilmesi gerekir.

b. Esas Yönünden

13. Medeni hak ve yükümlülüklerle ilgili uyuşmazlıklara ilişkin yargılamanın süresi tespit edilirken sürenin başlangıç tarihi olarak davanın ikame edildiği tarih; sürenin sona erdiği tarih olarak -çoğu zaman icra aşamasını da kapsayacak şekilde- yargılamanın sona erdiği, yargılaması devam eden davalar yönünden ise Anayasa Mahkemesinin makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine ilişkin şikâyetle ilgili kararını verdiği tarih esas alınır (Güher Ergun ve diğerleri, B. No: 2012/13, 2/7/2013, §§ 50, 52).

14. Medeni hak ve yükümlülüklerle ilgili uyuşmazlıklara ilişkin yargılama süresinin makul olup olmadığı değerlendirilirken yargılamanın karmaşıklığı ve kaç dereceli olduğu, tarafların ve ilgili makamların yargılama sürecindeki tutumu ve başvurucunun yargılamanın süratle sonuçlandırılmasındaki menfaatinin niteliği gibi hususlar dikkate alınır (Güher Ergun ve diğerleri, §§ 41-45).

15. Anılan ilkeler doğrultusunda Anayasa Mahkemesinin benzer başvurularda verdiği kararlar dikkate alındığında somut olayda 8 yıl 4 aydır devam eden yargılamanın süresinin makul olmadığı sonucuna varmak gerekir.

16. Açıklanan gerekçelerle Anayasa’nın 36. maddesinde güvence altına alınan makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir.

2. Adil Yargılanma Hakkının İhlal Edildiğine İlişkin İddia

17. Başvurucu 6/11/2008 tarihinde aleyhine açılan itirazın iptali davasında İzmir 8. Asliye Ticaret Mahkemesince delillerin eksik ve hatalı değerlendirilerek hakkaniyete aykırı karar verildiğini belirtmiş, eşitlik ilkesi ile adil yargılanma hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüştür. Anayasa Mahkemesi, olayların başvurucular tarafından yapılan hukuki nitelendirmesi ile bağlı olmayıp olay ve olguların hukuki tavsifini kendisi takdir eder (Tahir Canan, B. No: 2012/969, 18/9/2013, § 16). Başvurucunun anılan şikâyeti adil yargılanma hakkı kapsamında değerlendirilmiştir.

18. 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun'un 45. maddesinin (2) numaralı fıkrası uyarınca bireysel başvuru yoluna başvurabilmek için olağan kanun yollarının tüketilmiş olması gerekir (Ayşe Zıraman ve Cennet Yeşilyurt, B. No: 2012/403, 26/3/2013, § 16).

19. Somut olayda başvurucu aleyhine 6/11/2008 tarihinde açılan itirazın iptali davasında İzmir 8. Asliye Ticaret Mahkemesince, taraf vekillerinin bulunduğu 27/2/2013 tarihli duruşmada, gerekçeli kararın tebliğinden itibaren iki hafta içerisinde temyiz yolu açık olmak üzere davanın kısmen kabulüne karar verildiği; UYAP üzerinden yapılan incelemede anılan karar henüz taraflara tebliğ edilmeden, başvurucunun iddialarını ileri sürebileceği temyiz olağan kanun yolunu tüketmeksizin bireysel başvuruda bulunduğu anlaşılmıştır.

20. Açıklanan nedenlerle başvurunun bu kısmının, diğer kabul edilebilirlik koşulları yönünden incelenmeksizin başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

B. Karşıyaka Cumhuriyet Başsavcılığının Kararına İlişkin Şikâyetler Yönünden

21. Başvurucu; "resmî belgede sahtecilik ve dolandırıcılık" suçlarını işledikleri iddiasıyla Karşıyaka Cumhuriyet Başsavcılığına şüpheliler hakkında suç duyurusunda bulunduğunu, Başsavcılıkça şikâyetleri dikkate alınmayarak 7/12/2010 tarihinde kovuşturmaya yer olmadığına karar verildiğini, itiraz üzerine İzmir 6. Ağır Ceza Mahkemesinin 12/7/2011 tarihli kararı ile itirazın reddine karar verdiğini, ret kararına yönelik olarak kanun yararına bozma yoluna gidilmesi talebinin ise Adalet Bakanlığı Ceza İşleri Genel Müdürlüğünce kabul edilmediğini belirterek adil yargılanma ve etkili başvuru haklarının ihlal edildiğini ileri sürmüştür. Başvurucunun anılan şikâyeti adil yargılanma hakkının ihlali iddiası kapsamında değerlendirilmiştir.

22. 6216 sayılı Kanun’un geçici 1. maddesinin (8) numaralı fıkrası uyarınca Anayasa Mahkemesinin zaman bakımından yetkisinin başlangıcı 23/9/2012 tarihi olup bu tarihten sonra kesinleşen nihai işlem ve kararlar aleyhine yapılan bireysel başvurular incelenebilir (Zafer Öztürk, B. No: 2012/51, 25/12/2012, § 17).

23. Ceza yargılamasında tüketilmesi gereken son başvuru yolu temyiz olup 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 309. maddesine göre hâkim veya mahkeme tarafından verilen ve istinaf veya temyiz incelemesinden geçmeksizin kesinleşen kararların Yargıtayca bozulmasını isteme hakkı yalnızca Adalet Bakanlığına tanınmıştır. Dolayısıyla başvurucunun kanun yararına bozma yoluna gidilmesi istemi, sadece anılan mercinin takdirini harekete geçirmeye yöneliktir. Bu kapsamda yapılan taleplerin bireysel başvuru süresi üzerinde herhangi bir etkisi bulunmamaktadır (Menduh Ataç, B. No: 2013/1751, 13/6/2013, §§ 16, 17).

24. Somut olayda, İzmir 6. Ağır Ceza Mahkemesinin 12/7/2011 tarihli ret kararıyla olağan başvuru yolları tüketilmiştir. Bu tarih 23/9/2012 öncesi olduğundan başvurunun bu kısmının, diğer kabul edilebilirlik koşulları yönünden incelenmeksizin zaman bakımından yetkisizlik nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

C. 6216 Sayılı Kanun'un 50. Maddesi Yönünden

25. 6216 sayılı Kanun’un 50. maddesinin (1) numaralı fıkrası şöyledir:

“Esas inceleme sonunda, başvurucunun hakkının ihlal edildiğine ya da edilmediğine karar verilir. İhlal kararı verilmesi hâlinde ihlalin ve sonuçlarının ortadan kaldırılması için yapılması gerekenlere hükmedilir…”

26. Başvurucu manevi tazminat talebinde bulunmamıştır.

27. Somut olayda aleyhe açılan itirazın iptali davasında başvurucunun makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiği sonucuna varılmıştır.

28. Dosyadaki belgelerden tespit edilen 206,10 TL harçtan oluşan yargılama giderinin başvurucuya ödenmesine karar verilmesi gerekir.

V. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A.  1. Makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın KABUL EDİLEBİLİR OLDUĞUNA,

 2. İtirazın iptali davasına yönelik adil yargılanma hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

 3. Karşıyaka Cumhuriyet Başsavcılığının kararına yönelik adil yargılanma hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın zaman bakımından yetkisizlik nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

B. Anayasa’nın 36. maddesinde güvence altına alınan makul sürede yargılanma hakkının İHLAL EDİLDİĞİNE,

C. 206,10 TL harçtan oluşan yargılama giderinin BAŞVURUCUYA ÖDENMESİNE,

D. Ödemelerin, kararın tebliğini takiben başvurucunun Maliye Bakanlığına başvuru tarihinden itibaren dört ay içinde yapılmasına, ödemede gecikme olması hâlinde bu sürenin sona erdiği tarihten ödeme tarihine kadar geçen süre için yasal FAİZ UYGULANMASINA,

E. Kararın bir örneğinin kapatılan İzmir 8. Asliye Ticaret Mahkemesi (E.2012/164, K.2013/99) yerine bakan İzmir 5. Asliye Ticaret Mahkemesine GÖNDERİLMESİNE,

F. Kararın bir örneğinin Adalet Bakanlığına GÖNDERİLMESİNE 23/3/2017 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.