I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvuru, makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvuru 2/5/2014 tarihinde yapılmıştır.

3. Başvuru, başvuru formu ve eklerinin idari yönden yapılan ön incelemesinden sonra Komisyona sunulmuştur.

4. Komisyonca başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

5. Bölüm Başkanı tarafından başvurunun kabul edilebilirlik ve esas incelemesinin birlikte yapılmasına karar verilmiştir.

6. Başvuru belgelerinin bir örneği bilgi için Adalet Bakanlığına (Bakanlık) gönderilmiştir. Bakanlık, Anayasa Mahkemesinin önceki kararlarına ve bu kapsamda sunulan görüşlerine atfen başvuru hakkında görüş sunulmayacağını bildirmiştir.

III. OLAY VE OLGULAR

7. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle olaylar özetle şöyledir:

8. Birinci ve ikinci başvurucuların çoçuğu, üçüncü ve dördüncü başvurucuların kardeşi olan, başvurucular murisi küçük A.Ç., İzmir ili Menemen ilçesi 57. Topçu Tugay Komutanlığı askerî lojmanları içinde bulunan basketbol sahasında oynarken basket potasının devrilerek üzerine düşmesi sonucu29/8/2005 tarihinde vefat etmiştir.

9. Başvurucu Fehmi Çoşgun tarafından belirtilen olay nedeniyle 16/11/2005 tarihinde Ankara 3. Asliye Hukuk Mahkemesinde tazminat davası açılmıştır.

10. Ankara 3. Asliye Hukuk Mahkemesinin 31/1/2006 tarihli ve E.2005/412, K.2006/20 sayılı kararıyla davanın görev yönünden reddine karar verilmiştir.

11. Başvurucunun temyizi üzerine Yargıtay Dördüncü Hukuk Dairesinin 19/3/2007 tarihli ve E.2006/5230, K.2007/3460 sayılı kararı ile onama kararı verilmiştir.

12. Başvurucular Fehmi Çoşgun ve Nahide Çoşgun tarafından açılan tazminat davasında da Ankara 15. Asliye Hukuk Mahkemesinin 18/7/2007 tarihli ve E.2006/318, K.2007/230 sayılı kararı ile davanın görev yönünden reddine karar verilmiştir.

13. Ankara 15. Asliye Hukuk Mahkemesinin görevsizlik kararından sonra başvurucular Fehmi Çoşgun ve Nahide Çoşgun tarafından 26/10/2007 tarihinde İzmir 1. İdare Mahkemesinde maddi tazminat istemli tam yargı davası açılmıştır.

14. İzmir 1. İdare Mahkemesinin 30/4/2009 tarihli ve E.2008/29, K.2009/579 sayılı kararı ile davanın kabulüne karar verilmiştir.

15.Davalı idarenin temyizi üzerine Danıştay Onuncu Dairesinin 30/1/2014 tarihli ve E.2009/16175, K.2014/519 sayılı kararı ile İlk Derece Mahkemesi hükmünün onanmasına karar verilmiştir.

16. Davalı idarenin karar düzeltme istemi, aynı Dairenin 17/12/2015 tarihli ve E.2014/4018, K.2015/5991 sayılı kararı ile reddedilmiştir.

17. Ankara 3. Asliye Hukuk Mahkemesinin görevsizlik kararının kesinleşmesinden sonra başvurucular Fehmi Çoşgun, Nahide Çoşgun, Melih Çağlar Çoşgun ve Tuğba Çoşgun Baysal tarafından 25/6/2007 tarihinde, İzmir 4. İdare Mahkemesinde maddi ve manevi tazminat istemli tam yargı davası açılmıştır.

18. İzmir 4. İdare Mahkemesinin 18/2/2009 tarihli ve E.2007/1147, K.2009/149 sayılı kararı ile davanın kısmen kabulüne hükmedilmiştir.

19. Davalı idarenin temyizi üzerine Danıştay Onuncu Dairesinin 30/1/2014 tarihli ve E.2009/9366, K.2014/518 sayılı kararı ile İlk Derece Mahkemesi hükmünün onanmasına karar verilmiştir.

20. Davalı idarenin karar düzeltme istemi, aynı Dairenin 17/12/2015 tarihli ve E.2014/4208, K.2015/5992 sayılı kararı ile reddedilmiştir. Bu karar 3/2/2016 tarihinde başvurucular vekiline tebliğ edilmiştir.

21. Başvurucular 2/5/2014 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuşlardır.

IV. İNCELEME VE GEREKÇE

22. Mahkemenin 19/7/2017 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvuru incelenip gereği düşünüldü:

23. Başvurucular, sadece İzmir 4. İdare Mahkemesinde açtıkları dava yönünden makul sürede yargılanma haklarının ihlal edildiğini ileri sürmüşlerdir.

A. Kabul Edilebilirlik Yönünden

24. Açıkça dayanaktan yoksun olmadığı ve kabul edilemezliğine karar verilmesini gerektirecek başka bir neden de bulunmadığı anlaşılan makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın kabul edilebilir olduğuna karar verilmesi gerekir.

B. Esas Yönünden

25. Medeni hak ve yükümlülüklerle ilgili uyuşmazlıklara ilişkin idari yargılamanın süresi tespit edilirken sürenin başlangıç tarihi olarak davanın ikame edildiği tarih; sürenin sona erdiği tarih olarak -çoğu zaman icra aşamasını da kapsayacak şekilde- yargılamanın sona erdiği, yargılaması devam eden davalar yönünden ise Anayasa Mahkemesinin makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine ilişkin şikâyetle ilgili kararını verdiği tarih esas alınır (Selahattin Akyıl, B. No: 2012/1198, 7/11/2013, §§ 45, 47).

26. Medeni hak ve yükümlülüklerle ilgili uyuşmazlıklara ilişkin idari yargılama süresinin makul olup olmadığı değerlendirilirken yargılamanın karmaşıklığı ve kaç dereceli olduğu, tarafların ve ilgili makamların yargılama sürecindeki tutumu ve başvurucunun yargılamanın süratle sonuçlandırılmasındaki menfaatinin niteliği gibi hususlar dikkate alınır (Selahattin Akyıl, § 41).

27. Anılan ilkeler ve Anayasa Mahkemesinin benzer başvurularda verdiği kararlar, 6/1/1982 tarihli ve 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 9. maddesi kapsamında süresi içinde açılmış bir dava olması hususu birlikte dikkate alındığında somut olayda (16/11/2005 ve 17/12/2015 tarihleri arasında) yaklaşık 10 yıl 1 aylık yargılama süresinin makul olmadığı sonucuna varmak gerekir.

28. Açıklanan gerekçelerle Anayasa’nın 36. maddesinde güvence altına alınan makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir.

C. 6216 Sayılı Kanun'un 50. Maddesi Yönünden

29. 6216 sayılı Kanun’un 50. maddesinin (1) numaralı fıkrası şöyledir:

“Esas inceleme sonunda, başvurucunun hakkının ihlal edildiğine ya da edilmediğine karar verilir. İhlal kararı verilmesi hâlinde ihlalin ve sonuçlarının ortadan kaldırılması için yapılması gerekenlere hükmedilir. …”

30. Başvurucular maddi ve manevi tazminat talebinde bulunmuşlardır.

31. Somut olayda makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiği sonucuna varılmıştır.

32. İhlal tespitiyle giderilemeyecek olan manevi zararları karşılığında;

i. Başvurucular Fehmi Çoşgun, Nahide Çoşgun ve Melih Çağlar Çoşgun'un aynı konutu paylaştığı, ekonomik birliktelik içerisinde olduğu, başvurucuların talep miktarlarıda dikkate alınarak net 12.000 TL manevi tazminatın müştereken ödenmesine,

ii. Başvurucu Tuğba Çoşgun Baysal'ın farklı konutta ikamet ediyor olması, başvurucunun talep miktarı da dikkate alınarak net 5.000 TL manevi tazminatın başvurucuya ayrı ödenmesine karar verilmesi gerekir.

33. Dosyadaki belgelerden tespit edilen 206,10 TL harç ve 1.800 TL vekâlet ücretinden oluşan toplam 2.006,10 TL yargılama giderinin başvuruculara müştereken ödenmesine karar verilmesi gerekir.

V. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın KABUL EDİLEBİLİR OLDUĞUNA,

B. Anayasa’nın 36. maddesinde güvence altına alınan makul sürede yargılanma hakkının İHLAL EDİLDİĞİNE,

C. 1. Başvurucular Fehmi Çoşgun, Nahide Çoşgun ve Melih Çağlar Çoşgun'a net 12.000 TL manevi tazminatın müştereken ÖDENMESİNE,

2. Başvurucu Tuğba Çoşgun Baysal'a net 5.000 TL manevi tazminatın ÖDENMESİNE,

3. Başvurucuların tazminata ilişkin diğer taleplerinin REDDİNE,

D. 206,10 TL harç ve 1.800 TL vekâlet ücretinden oluşan toplam 2.006,10 TL yargılama giderinin BAŞVURUCULARA MÜŞTEREKEN ÖDENMESİNE,

E. Ödemenin, kararın tebliğini takiben başvurucunun Maliye Bakanlığına başvuru tarihinden itibaren dört ay içinde yapılmasına, ödemede gecikme olması hâlinde bu sürenin sona erdiği tarihten ödeme tarihine kadar geçen süre için yasal FAİZ UYGULANMASINA,

F. Kararın bir örneğinin İzmir 4. İdare Mahkemesine (E.2007/1147, K.2009/149) GÖNDERİLMESİNE,

G. Kararın bir örneğinin Adalet Bakanlığına GÖNDERİLMESİNE 19/7/2017 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.