TÜRKİYE CUMHURİYETİ
ANAYASA MAHKEMESİ
BİRİNCİ BÖLÜM
KARAR
AYNUR TUNÇ VE DİĞERLERİ BAŞVURUSU
(Başvuru Numarası: 2014/9843)
Karar Tarihi: 22/3/2017
Başkan
:
Burhan ÜSTÜN
Üyeler
Serruh KALELİ
Hicabi DURSUN
Hasan Tahsin GÖKCAN
Yusuf Şevki HAKYEMEZ
Raportör Yrd.
Leyla Nur ODUNCU
Başvurucular
1. Aynur TUNÇ
2. Tekoşin TUNÇ
3. Zınarin TUNÇ
4. Azize KAPLAN
5. Hüseyin KAPLAN
6. Muzaffer KAPLAN
7. Serdar KAPLAN
8. Sultan KAPLAN
9. Mustafa KAPLAN
10. Nejla ÖZHAN
11. Halise ÖZHAN
12. Kadriye ÖZHAN
13. Ferhat ÖZHAN
14. Neriman ÖZHAN
15. Hülya BOZAN
16. Sakine YARICI
17. Davut YARICI
18. Sultane YARICI
19. Şehmus YARICI
20. Hayat YARICI
21. Hasan YARICI
22. Seyithan YARICI
23. İbrahim ÇAKIR
24. Hadice ÇAKIR
25. Abdulaziz ÇAKIR
26. Maşallah ÇAKIR
27. Nurten DENİZ
28. Cemil MUTLU
29. Zero MUTLU
30. Zinet TURAN
31. Abdulaziz ADIYEKE
32. Fatma ARSLAN
33. Ramazan ADIYEKE
34. Şerif ADIYEKE
35. Behiye ASLAN
36. Sami ASLAN
37. Selman ASLAN
38. Abdulbaki TÜRK
39. Fatma AVCİ
40. Hacire BİLGİÇ
41. Hanife GÜMÜŞ
42. Abdurrahim GÜMÜŞ
43. Halime GÜMÜŞ
44. Bahar BİLGE
45. Libya DEMİR
46. Sadettin BİLGE
47. Ramazan BİLGE
48. Mehmet BİLGE
49. Hasan BİLGE
50. Mahmut BİLGE
51. Zine OĞUR
52. Remziye OĞUR
53. Türkan ENGİN
54. Kadri DİRİ
55. Kader AKTAY
56. Dicle ALPKAYA
57. Türkan ALPKAYA
58. İdris KAYA
59. Salih SAĞLAM
60. Atiye SAĞLAM
61. Emine YAĞIZ
62. Bilal YAĞIZ
Vekilleri
Av. Ayşe ALKANDEMİR
Av. Cüneyt ALKANDEMİR
I. BAŞVURUNUN KONUSU
1. Başvurular 17/7/2004 tarihli ve 5233 sayılı Terör ve Terörle Mücadeleden Doğan Zararların Karşılanması Hakkında Kanun kapsamında yapılan başvurulara ilişkin yargılama işlemlerinin makul sürede sonuçlandırılmaması nedeniyle adil yargılanma haklarının ihlal edildiği iddialarına ilişkindir.
II. BAŞVURU SÜRECİ
2. Başvurular, muhtelif tarihlerde Anayasa Mahkemesine doğrudan yapılmıştır. Başvuru formları ve eklerinin idari yönden yapılan ön incelemesi neticesinde başvuruların Komisyona sunulmasına engel teşkil edecek bir eksikliğin bulunmadığı tespit edilmiştir.
3. Birinci Bölüm ve İkinci Bölüm Komisyonlarınca muhtelif tarihlerde başvuruların kabul edilebilirlik incelemelerinin Bölümler tarafından yapılmasına karar verilmiştir.
4. Bölüm Başkanları tarafından muhtelif tarihlerde, başvuruların kabul edilebilirlik ve esas incelemesinin birlikte yapılmasına karar verilmiştir.
5. Anayasa Mahkemesi tarafından muhtelif tarihlerde konu yönünden hukuki irtibat nedeniyle 2014/13143 başvuru numaralı bireysel başvuru dosyasının 2014/9843 başvuru numaralı bireysel başvuru dosyası ile; 2014/9858, 2014/9886, 2014/13134, 2014/13135, 2014/13137 başvuru numaralı bireysel başvuru dosyalarının 2014/9844 başvuru numaralı bireysel başvuru dosyası ile; 2014/13145 başvuru numaralı bireysel başvuru dosyasının 2014/9845 başvuru numaralı bireysel başvuru dosyası ile; 2014/13141 başvuru numaralı bireysel başvuru dosyasının 2014/9859 başvuru numaralı bireysel başvuru dosyası ile; 2014/13129 başvuru numaralı bireysel başvuru dosyasının 2014/9860 başvuru numaralı bireysel başvuru dosyası ile; 2014/13126 başvuru numaralı bireysel başvuru dosyasının 2014/9865 başvuru numaralı bireysel başvuru dosyası ile birleştirilmesine; 2014/9858, 2014/9886, 2014/13126, 2014/13129, 2014/13134, 2014/13135, 2014/13137, 2014/13141, 2014/13143 ve 2014/13145 numaralı bireysel başvuru dosyalarının kapatılmasına, incelemenin 2014/9843, 2014/9844, 2014/9845, 2014/9859, 2014/9860 ve 2014/9865 başvuru numaralı bireysel başvuru dosyaları üzerinden yürütülmesine karar verilmiştir.
6. Anayasa Mahkemesi tarafından ekli tablonun A satırında başvuru numaraları belirtilen dosyaların konu yönünden hukuki irtibatı nedeniyle 2014/9843 başvuru numaralı dosya ile birleştirilmesine, incelemenin 2014/9843 başvuru numaralı dosya üzerinden yürütülmesine ve diğer bireysel başvuru dosyalarının kapatılmasına karar verilmiştir.
III. OLAY VE OLGULAR
A. Olaylar
7. Başvuru formları ve eklerinde ifade edildiği şekliyle ilgili olaylar özetle şöyledir:
8. Başvurucular;
i. Aynur Tunç, Tekoşin Tunç ve Zınarin Tunç'un murisleri F.T.nin 24/1/1994 tarihinde öldürülmesinin,
ii. Azize Kaplan, Hüseyin Kaplan, Muzaffer Kaplan, Serdar Kaplan, Sultan Kaplan ve Mustafa Kaplan; murisleri Ş.K.nin 10/7/1994 tarihinde öldürülmesinin,
iii. Nejla Özhan, Halise Özhan, Kadriye Özhan, Ferhat Özhan, Neriman Özhan ve Hülya Bozan; murisleri A.Ö.nün 5/3/1993 tarihinde öldürülmesinin,
iv. Sakine Yarıcı, Davut Yarıcı, Sultane Yarıcı, Şehmus Yarıcı, Hayat Yarıcı, Hasan Yarıcı ve Seyithan Yarıcı; murisleri N.Y.nin 6/2/1992 tarihinde öldürülmesinin,
v. İbrahim Çakır, Hadice Çakır, Abdulaziz Çakır ve Maşallah Çakır; murisleri S.Ç.nin 31/5/1992 tarihinde öldürülmesinin,
vi. Nurten Deniz, murisi B.D.nin 1/11/1994 tarihinde öldürülmesinin,
vii. Cemil Mutlu ve Zero Mutlu, murisleri E.M.nin 12/1/1994 tarihinde öldürülmesinin,
viii. Zinet Turan, murisi A.T.nin 21/3/1991 tarihinde öldürülmesinin,
ix. Abdulaziz Adıyeke, Fatma Arslan, Ramazan Adıyeke ve Şerif Adıyeke; murisleri M.A.nın 30/4/1992 tarihinde öldürülmesinin,
x. Behiye Aslan, Sami Aslan ve Selman Aslan; murisleri A.A.nın 10/12/1995 tarihinde öldürülmesinin,
xi. Abdulbaki Türk 21/1/1994 tarihinde kendisinin yaralanmasının,
xii. Fatma Avci, Hacire Bilgiç, Hanifi Gümüş, Abdurrahim Gümüş ve Halime Gümüş; murisleri H.G.nin 26/2/1994 tarihinde öldürülmesinin,
xiii. Bahar Bilge, Libya Demir, Sadettin Bilge, Ramazan Bilge, Mehmet Bilge, Hasan Bilge ve Mahmut Bilge; murisleri A.B.nin 8/8/1994 tarihinde öldürülmesinin,
xiv. Zine Oğur ve Remziye Oğur, murisleri S.O.nun 8/4/1992 tarihinde öldürülmesinin,
xv. Türkan Engin, murisi M.E.E.nin 23/5/1997 tarihinde öldürülmesinin,
xvi. Kadri Diri 22/3/1992 tarihinde kendisinin yaralanmasının,
xvii. Kader Aktay, murisi C.A.nın 14/1/1994 tarihinde öldürülmesinin,
xviii. Dicle Alpkaya ve Türkan Alpkaya, murisleri H.A.nın 9/2/1994 tarihinde öldürülmesinin,
xix. İdris Kaya, murisi A.K.nın 22/3/1992 tarihinde öldürülmesinin,
xx. Salih Sağlam ve Atiye Sağlam, murisleri M.S.S.nin 6/5/1992 tarihinde öldürülmesinin,
xxi. Emine Yağız ve Bilal Yağız, murisleri E.Y.nin 25/12/1993 tarihinde öldürülmesinin terör eylemlerinden veya terörle mücadele kapsamında yürütülen faaliyetlerden kaynaklandığını ve bu olaylar nedeniyle zarara uğradıklarını iddia etmişlerdir.
9. Başvurucular, ekli tablonun C satırında belirtilen tarihlerde 5233 sayılı Kanun kapsamına giren zararlarının karşılanması talebiyle Mardin Valiliği Zarar Tespit Komisyonuna (Komisyon) başvurmuşlardır.
10. Ekli tablonun D satırında tarih ve sayıları belirtilen Komisyon kararlarında başvurucuların taleplerinin reddine karar verilmiştir.
11. Belirtilen ret işlemleri aleyhine başvurucular tarafından açılan davalarda, ekli tablonun E satırında tarihleri gösterilen Mardin İdare Mahkemesi kararları ile davaların reddine, bazı başvurucular yönünden davanın açılmamış sayılmasına yahut dava konusu işlemlerin iptaline, başvurucuların maddi tazminat taleplerinin kısmen kabulüne, hükmedilen tazminat miktarlarının yasal faizi ile birlikte miras payları oranlarında başvuruculara ödenmesine şeklinde hükümler kurulmuştur.
12. İlk Derece Mahkemesi kararlarının temyiz edilmesi üzerine ekli tablonun F satırında gösterilen tarihlerde Danıştay Onuncu Dairesi veya Danıştay Onbeşinci Dairesi ilamları ile kararların bozulmasına ya da onanmasına hükmedilmiştir.
13. Başvuruculardan bir kısmı karar düzeltme talebinde bulunmuş, ekli tablonun G satırında belirtilen tarihlerde karar düzeltme talepleri Danıştay Onbeşinci Dairesinin ilamları ile reddedilmiştir.
14. Başvurulardan bir kısmı hakkında verilen Danıştay ilgili Dairesinin bozma kararı üzerine ekli tablonun E.2. satırında tarihleri gösterilen Mardin İdare Mahkemesi kararı ile yeniden hüküm kurulmuştur.
15. Bozma ilamı sonrası verilen İlk Derece Mahkemesi kararının temyiz edilmesi üzerine ekli tablonun F2 satırında gösterilen tarihte Danıştay Onbeşinci Dairesi ilamı ile kararın onanmasına hükmedilmiştir
16. Başvurucular, açtıkları davalar temyiz incelemesinde derdest iken muhtelif tarihlerde bireysel başvuruda bulunmuşlardır.
B. İlgili Hukuk
17. 5233 sayılı Kanun’un 1., 2., 4., 6., 7., 8., 9., geçici 1., geçici 3., geçici 4. maddeleri; 24/6/2013 tarihli ve 2013/5034 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ek kararın 1. maddesi.
IV. İNCELEME VE GEREKÇE
18. Mahkemenin 22/3/2017 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvuru incelenip gereği düşünüldü:
A. Başvurucuların İddiaları
19. Başvurucular; ölüm, yaralanma veya mallarının hasara uğraması nedenleriyle uğradıkları zararların karşılanması istemiyle 5233 sayılı Kanun kapsamında yapılan taleplerinin incelenmesi sürecinde kendilerine isnat edilebilecek herhangi bir kusur bulunmamasına rağmen bireysel başvuru tarihi itibarıyla dosyalarının uzun zamandır temyiz aşamasında derdest olduğunu, dolayısıyla yaptıkları başvurular hakkında yürütülen işlemlerin makul sürede sonuçlandırılmadığını belirterek Anayasa’nın 36. maddesinde güvence altına alınan adil yargılanma hakkı kapsamında makul sürede yargılanma haklarının ihlal edildiğini iddia etmişlerdir.
B. Değerlendirme
1. Kabul Edilebilirlik Yönünden
a. Başvurucu Şerif Adıyeke’nin Makul Sürede Yargılanma Hakkının İhlal Edildiğine İlişkin İddia
20. Başvurucu, 5233 sayılı Kanun kapsamında yaptığı başvurunun ve akabinde açtığı davanın makul sürede sonuçlandırılmaması nedeniyle Anayasa’nın 36. maddesinde tanımlanan makul sürede yargılanma haklarının ihlal edildiğini iddia etmiştir.
21. Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün (İçtüzük) 83. maddesi ile 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun'un 51. maddesi gereği başvurucunun istismar edici, yanıltıcı ve benzeri nitelikteki davranışlarıyla bireysel başvuru hakkını açıkça kötüye kullandığının tespit edilmesi hâlinde başvuru reddedilir ve yargılama giderleri dışında ilgilinin 2.000 Türk lirasından fazla olmamak üzere disiplin para cezasıyla cezalandırılmasına karar verilir.
22. İlgili düzenlemeler vasıtasıyla genel hukuk teorisinde bir kamu düzeni kuralı olarak ele alınan ve genel olarak bir hakkın açıkça öngörüldüğü amaç dışında ve başkalarını zarara sokacak şekilde kullanılmasının hukuk düzenince himaye edilmeyeceğini ifade eden hakkın kötüye kullanılmasının bireysel başvuru alanında özel olarak ele alındığı görülmektedir. Bu bağlamda bireysel başvuru usulünün amacına açıkça aykırı olan ve mahkemenin başvuruyu gereği gibi değerlendirmesini engelleyen davranışların başvuru hakkının kötüye kullanılması olarak değerlendirilmesi mümkündür (S.Ö., B. No: 2013/7087, 18/9/2014, § 28).
23. Bu kapsamda özellikle Anayasa Mahkemesini yanıltmak amacıyla gerçek olmayan maddi vakıalara dayanılması veya bu nitelikte bilgi ve belge sunulması, başvurunun değerlendirilmesi noktasında esaslı olan bir unsur hakkında bilgi verilmemesi, başvurunun değerlendirilmesi sürecinde vuku bulan ve söz konusu değerlendirmeyi etkileyecek nitelikte yeni ve önemli gelişmeler hakkında Mahkemenin bilgilendirilmemesi suretiyle başvuru hakkında doğru bir kanaat oluşturulmasının engellenmesi, medeni ve meşru eleştiri sınırları saklı kalmak kaydıyla bireysel başvuru amacıyla bağdaşmayacak surette hakaret, tehdit veya tahrik edici bir üslup kullanılması ile söz konusu başvuru yolu kapsamında ihlalin tespiti ile ihlal ve sonuçlarının ortadan kaldırılmasına ilişkin amaçla bağdaşmayacak surette içeriksiz bir başvuruda bulunulması durumunda başvuru hakkının kötüye kullanıldığı kabul edilebilecektir (S.Ö., § 29; Mehmet Güven Ulusoy [GK], B. No: 2013/1013, 2/7/2015; Osman Sandıkçı, B. No: 2013/6297, 10/3/2016; Selman Kapan ve diğerleri, B. No: 2013/7302, 20/4/2016).
24.22/11/2001 tarihli ve 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 28. maddesine göre gerçek kişiler hakkında sağ doğmakla başlayan kişilik ölümle sona ermekte olup ölüm ile kişiliği sona erenler için artık hak ve fiil ehliyetine sahip olduklarından söz etmeye olanak bulunmamaktadır. 11/1/2011 tarihli ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 43. maddesinde ve 513. maddesinin birinci fıkrasında yer alan hükümlerinden anlaşıldığı üzere ise hukuki işlemden doğan vekâlet veren ile vekil arasında temsil yetkisine dair sözleşme, aksi kararlaştırılmadıkça veya işin niteliğinden aksi anlaşılmadıkça taraflardan birinin ölümü, ehliyetini kaybetmesi veya iflası ile hiçbir işleme gerek kalmaksızın kendiliğinden son bulacaktır (Abdurrehman Uray, B. No: 2013/6140, 5/11/2014, § 28). Bu bakımdan müvekkilin ölümü ile davaya vekâlet son bulduğundan müvekkilin sağlığında düzenlediği vekâletname ile yetkili kıldığı vekili (avukatı), müvekkilin ölümünden sonra onun adına dava açamaz (Abdulhalim Özdemir ve diğerleri, B. No: 2014/9850, 16/11/2016, § 28).
25. Başvuru konusu olayda, Mardin İdare Mahkemesinde açılan davanın temyiz incelemesi sırasında 11/5/2010 tarihinde başvurucu vefat etmiş; başvuru tarihi itibarıyla temyiz incelemesinde derdest olan dosya hakkında anılan yargılamada başvurucunun Anayasa’nın 36. maddesinde tanımlanan makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiği iddiasıyla 23/6/2014 tarihinde avukat tarafından bireysel başvuru yapılmıştır.
26. Bu durumda başvuru tarihinden önce vefat eden başvurucu adına aksi bir kanıya varılacak durum bulunmadığından vekâlet ilişkisi sona ermiş olan avukat tarafından yapılan bireysel başvuruda, başvurucunun güncel bir hakkının ihlal edildiği iddiasının değerlendirilmesi söz konusu olamayacaktır.
27. Başvuru konusu olayda başvurucu Şerif Adıyeke 20/6/2005 tarihinde Avukat Cüneyt Alkandemir’e vekâlet vermiştir. Başvurucu, nüfus kayıtlarına göre 11/5/2010 tarihinde vefat etmiştir. Başvurucu vekili tarafından 23/6/2014 tarihinde başvurucunun makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiği iddiasıyla bireysel başvuru yapılmış, başvuru formunda başvurucunun öldüğü konusunda bir bilgiye yer verilmediği gibi başvuru sonuçlanana kadar da bir bildirimde bulunulmayarak Mahkemeyi yanıltıcı bir davranışın ortaya konulduğu anlaşılmaktadır.
28. Açıklanan nedenlerle başvuru tarihinden önce vefat etmiş başvurucu adına vekâlet ilişkisi sona ermiş olan avukat tarafından yapılan bireysel başvurunun başvuru hakkının kötüye kullanımı nedeniyle reddine karar verilmesi gerekir.
29. Bu durumda Avukat Cüneyt Alkandemir aleyhine Anayasa Mahkemesini yanıltıcı nitelikte başvuru yapması nedeniyle 6216 sayılı Kanun’un 51. maddesi ve İçtüzük’ün 83. maddesi uyarınca takdiren 2.000 TL disiplin para cezasına hükmedilmesi gerekir.
b. Başvurucular Sultane Yarıcı, Şehmus Yarıcı, Hayat Yarıcı ve Hasan Yarıcı’nın Makul Sürede Yargılanma Hakkının İhlal Edildiğine İlişkin İddia
30. Başvurucular 5233 sayılı Kanun kapsamında yaptığı başvurunun ve akabinde açtıkları davanın makul sürede sonuçlandırılmaması nedeniyle Anayasa’nın 36. maddesinde tanımlanan makul sürede yargılanma haklarının ihlal edildiğini iddia etmiştir.
31. 5233 sayılı Kanun kapsamında yapılan müracaatlarda idari yargı makamları nezdindeki yargılamaların makul sürede tamamlanmadığı yönündeki iddialar daha önce bireysel başvuru konusu yapılmış ve Anayasa Mahkemesinin bu konuda verdiği kararlarında, komisyon ve yargılama aşamalarında geçen süreler ile davanın tüm koşulları, karara bağlanan başvuru sayısı ve yargılama sürecinde komisyon ve yargılama makamlarınca yapılan işlemler dikkate alınarak uyuşmazlığın karara bağlanması konusunda kamu otoritelerine ve özellikle yargılama organlarına atfedilebilecek bir gecikmenin olmadığı ve toplamda sekiz yılın altında gerçekleşen başvuruların karara bağlanma süresinin makul sürede yargılanma hakkının ihlaline yol açmadığı sonucuna ulaşılmıştır (Sabri Çetin, B. No: 2013/3007, 6/2/2014, §§ 61-69; Mahmut Can Arslan, B. No: 2013/3008, 6/2/2014, §§ 60-68; Mehmet Gürgen, B. No: 2013/3202, 6/2/2014, §§ 58-66; Celal Demir, B. No: 2013/3309, 6/2/2014, §§ 58-66). Başvurunun kesin olarak karara bağlanmasının daha uzun bir sürede gerçekleştiği ve bu durumun başvuruculara atfedilebilecek bir kusurdan kaynaklanmadığı durumlarda ise makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiği sonucuna varılmıştır (İsmet Kaya, B. No: 2013/2294, 8/5/2014, §§ 46-70).
32. 6216 sayılı Kanun’un 48. maddesinin (2) numaralı fıkrasının ilgili bölümü şöyledir:
“Mahkeme, … açıkça dayanaktan yoksun başvuruların kabul edilemezliğine karar verebilir.”
33. Somut başvurular bakımından başvurucular tarafından 26/7/2005 tarihinde Komisyona yapılan müracaat sonrasında 24/8/2007 tarihinde talebin reddedildiği, belirtilen karar aleyhine başlatılan yargılama sürecinde ise adı geçen başvuruculara ihtaratlı bildirimde bulunulmasına karşın verilen süre içinde vekâletname sunulmadığı gibi yapılan işlemlerin Sultane Yarıcı, Şehmus Yarıcı, Hayat Yarıcı ve Hasan Yarıcı tarafından kabul edildiğinin İlk Derece Mahkemesine bildirilmediği gerekçesi ile 19/3/2009 tarihi Mardin İdare Mahkemesi kararı ile adı geçen davacılar yönünden davanın açılmamış sayılmasına hükmedilmiştir. Davalı idarenin temyizi üzerine Danıştay Onbeşinci Dairesinin 22/10/2015 tarihli ilamı ile İlk Derece Mahkemesi hükmünün onanmasına karar verilmiştir. Bu bakımdan başvurucuların iddiaları hakkında inceleme yapılırken sürenin sona erdiği tarih olarak başvurucuların ihtaratlı bildirime rağmen eylemsiz kalmaları sonucu İlk Derece Mahkemesince davanın açılmamış sayılmasına karar verildiği tarih olan 19/3/2009 tarihinin esas alınması gerekmektedir.
34. Somut başvuru açısından 3 yıl 7 aylık yargılama süresinde uyuşmazlığın karara bağlanması konusunda kamu otoritelerine ve özellikle yargılama organlarına atfedilebilecek bir gecikmenin olduğu tespit edilemediğinden ve başvurular açısından farklı karar verilmesini gerektiren bir yön de bulunmadığından yargılama sürelerinin makul olduğu sonucuna varılmıştır.
35. Açıklanan nedenlerle başvurucuların makul sürede yargılanma haklarına yönelik bir müdahalenin bulunmadığının açık olduğu anlaşıldığından başvurunun bu kısmının diğer kabul edilebilirlik koşulları yönünden incelenmeksizin açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.
c. Diğer Başvurucuların Makul Sürede Yargılanma Hakkının İhlal Edildiğine İlişkin İddia
36. Başvuru formu ile eklerinin incelenmesi sonucunda açıkça dayanaktan yoksun olmadığı ve kabul edilemezliğine karar verilmesini gerektirecek başka bir neden de bulunmadığı anlaşılan başvurunun bu kısmının kabul edilebilir olduğuna karar verilmesi gerekir.
2. Esas Yönünden
37. Başvurucular, 5233 sayılı Kanun kapsamında ileri sürdükleri giderim talebinin değerlendirilmesi hususundaki yargılama süreçlerinin, dava dosyalarının karmaşık bir yapıda olmamasına ve başvuruculara isnat edilebilecek herhangi bir kusur bulunmamasına rağmen makul sürede sonuçlandırılmaması nedeniyle Anayasa’nın 36. maddesinde tanımlanan makul sürede yargılanma haklarının ihlal edildiğini iddia etmişlerdir.
38. Yukarıda belirtilen ilkeler kapsamında (bkz. § 41) somut davalara bir bütün olarak bakıldığında Komisyona başvuru tarihleri (ekli tablonun C satırı)ile nihai karar tarihleri (ekli tablonun F ve G satırları) arasında geçen ve ekli tablonun H satırında her bir başvuru için ayrı ayrı toplam süreleri belirtilen yargılama süreçlerinde makul olmayan bir gecikmenin olduğu sonucuna varılmıştır.
39. Açıklanan nedenlerle başvurucuların Anayasa’nın 36. maddesinde güvence altına alınan makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir.
3. 6216 Sayılı Kanun’un 50. Maddesi Yönünden
40. 6216 sayılı Kanun’un 50. maddesinin (1) ve (2) numaralı fıkraları şöyledir:
“(1) Esas inceleme sonunda, başvurucunun hakkının ihlal edildiğine ya da edilmediğine karar verilir. İhlal kararı verilmesi hâlinde ihlalin ve sonuçlarının ortadan kaldırılması için yapılması gerekenlere hükmedilir…
(2) Tespit edilen ihlal bir mahkeme kararından kaynaklanmışsa, ihlali ve sonuçlarını ortadan kaldırmak için yeniden yargılama yapmak üzere dosya ilgili mahkemeye gönderilir. Yeniden yargılama yapılmasında hukuki yarar bulunmayan hâllerde başvurucu lehine tazminata hükmedilebilir veya genel mahkemelerde dava açılması yolu gösterilebilir. Yeniden yargılama yapmakla yükümlü mahkeme, Anayasa Mahkemesinin ihlal kararında açıkladığı ihlali ve sonuçlarını ortadan kaldıracak şekilde mümkünse dosya üzerinden karar verir.”
41. Başvurucular, manevi tazminat talebinde bulunmuşlardır.
42. Mevcut başvuruda Anayasa’nın 36. maddesinde güvence altına alınan makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiği tespit edilmiş olması nedeniyle yalnızca ihlal tespitiyle giderilemeyecek olan manevi zararları karşılığında başvuruculara ekli tablonun I satırında gösterilen net manevi tazminat miktarlarının ödenmesine karar verilmesi gerekir.
43. Dosyadaki belgelerden tespit edilen 206.10 TL başvurucu harcından ibaret yargılama giderinin;
i. Başvurucu Aynur Tunç’a münferiden,
ii. Başvurucular Tekoşin Tunç ve Zınarin Tunç’a müştereken,
iii. Başvurucular Azize Kaplan, Hüseyin Kaplan ve Muzaffer Kaplan’a müştereken,
iv. Başvurucular Serdar Kaplan, Sultan Kaplan ve Mustafa Kaplan’a müştereken,
v. Başvurucular Nejla Özhan, Halise Özhan ve Kadriye Özhan’a müştereken,
vi. Başvurucular Ferhat Özhan, Neriman Özhan ve Hülya Bozan’a müştereken,
vii. Başvurucular Sakine Yarıcı ve Davut Yarıcı’ya müştereken,
viii. Başvurucu Seyithan Yarıcı’ya münferiden,
ix. Başvurucular İbrahim Çakır ve Hadice Çakır’a müştereken,
x. Başvurucular Abdulaziz Çakır ve Maşallah Çakır’a müştereken,
xi. Başvurucu Nurten Deniz’e münferiden,
xii. Başvurucular Cemil Mutlu ve Zero Mutlu’a müştereken,
xiii. Başvurucu Zinet Turan’a münferiden,
xiv. Başvurucular Abdulaziz Adıyeke, Fatma Arslan ve Ramazan Adıyeke’ye müştereken,
xv. Başvurucular Behiye Aslan, Sami Aslan ve Selman Aslan’a müştereken,
xvi. Başvurucu Abdulbaki Türk’e münferiden,
xvii. Başvurucular Fatma Avci, Hacire Bilgiç ve Hanifi Gümüş’e müştereken,
xviii. Başvurucular Abdurrahim Gümüş ve Halime Gümüş’e müştereken,
xix. Başvurucular Bahar Bilge, Libya Demir ve Sadettin Bilge’e müştereken,
xx. Başvurucular Ramazan Bilge, Mehmet Bilge, Hasan Bilge ve Mahmut Bilge’ye müştereken,
xxi. Başvurucu Zine Oğur’a münferiden,
xxii. Başvurucu Remziye Oğur’a münferiden,
xxiii. Başvurucu Türkan Engin’e münferiden,
xxiv. Başvurucu Kadri Diri’ye münferiden,
xxv. Başvurucu Kader Aktay’a münferiden,
xxvi. Başvurucular Dicle Alpkaya ve Türkan Alpkaya’ya müştereken,
xxvii. Başvurucu İdris Kaya’ya münferiden,
xxviii. Başvurucular Salih Sağlam ve Atiye Sağlam’a müştereken,
xxix. Başvurucular Emine Yağız ve Bilal Yağız’a müştereken iadesine karar verilmesi gerekir.
44. 3.600 TL vekâlet ücretinden oluşan yargılama giderinin başvurucular Şerif Adıyeke, Sultane Yarıcı, Şehmus Yarıcı, Hayat Yarıcı ve Hasan Yarıcı hariç olmak üzere diğer başvuruculara müştereken ödenmesine karar verilmesi gerekir.
V. HÜKÜM
Açıklanan gerekçelerle;
A. 1. Başvurucular Sultane Yarıcı, Şehmus Yarıcı, Hayat Yarıcı ve Hasan Yarıcı’nın makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,
2. Diğer başvurucuların makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın KABUL EDİLEBİLİR OLDUĞUNA,
B. Başvurucu Şerif Adıyeke yönünden yapılan başvurunun başvuru hakkının kötüye kullanılması nedeniyle REDDİNE,
C. Anayasa’nın 36. maddesinde güvence altına alınan makul sürede yargılanma hakkının başvurucular Şerif Adıyeke, Sultane Yarıcı, Şehmus Yarıcı, Hayat Yarıcı ve Hasan Yarıcı dışında diğer başvurucular açısından İHLAL EDİLDİĞİNE,
D. Başvurucular Şerif Adıyeke, Sultane Yarıcı, Şehmus Yarıcı, Hayat Yarıcı ve Hasan Yarıcı dışında diğer başvuruculara ekli tablonun I satırında gösterilen miktarlarda net manevi tazminat ÖDENMESİNE, başvurucuların tazminata ilişkin diğer taleplerinin REDDİNE,
E. Başvurucular Şerif Adıyeke, Sultane Yarıcı, Şehmus Yarıcı, Hayat Yarıcı ve Hasan Yarıcı adına yapılan yargılama giderlerinin başvurucular üzerinde BIRAKILMASINA,
F. Başvurucular tarafından yapılan ve dosyadaki belgeler uyarınca tespit edilen;
i. 206,10 TL harçtan oluşan yargılama giderinin başvurucu Aynur Tunç’a MÜNFERİDEN ÖDENMESİNE,
ii. 206,10 TL harçtan oluşan yargılama giderinin başvurucular Tekoşin Tunç ve Zınarin Tunç’a MÜŞTEREKEN ÖDENMESİNE,
iii. 206,10 TL harçtan oluşan yargılama giderinin başvurucular Azize Kaplan, Hüseyin Kaplan ve Muzaffer Kaplan’a MÜŞTEREKEN ÖDENMESİNE,
iv. 206,10 TL harçtan oluşan yargılama giderinin başvurucular Serdar Kaplan, Sultan Kaplan ve Mustafa Kaplan’a MÜŞTEREKEN ÖDENMESİNE,
v. 206,10 TL harçtan oluşan yargılama giderinin başvurucular Nejla Özhan, Halise Özhan ve Kadriye Özhan’a MÜŞTEREKEN ÖDENMESİNE,
vi. 206,10 TL harçtan oluşan yargılama giderinin başvurucular Ferhat Özhan, Neriman Özhan ve Hülya Bozan’a MÜŞTEREKEN ÖDENMESİNE,
vii. 206,10 TL harçtan oluşan yargılama giderinin başvurucular Sakine Yarıcı ve Davut Yarıcı’ya MÜŞTEREKEN ÖDENMESİNE,
viii. 206,10 TL harçtan oluşan yargılama giderinin başvurucu Seyithan Yarıcı’ya münferiden,
ix. 206,10 TL harçtan oluşan yargılama giderinin başvurucular İbrahim Çakır ve Hadice Çakır’a MÜŞTEREKEN ÖDENMESİNE,
x. 206,10 TL harçtan oluşan yargılama giderinin başvurucular Abdulaziz Çakır ve Maşallah Çakır’a MÜŞTEREKEN ÖDENMESİNE,
xi. 206,10 TL harçtan oluşan yargılama giderinin başvurucu Nurten Deniz’e münferiden,
xii. 206,10 TL harçtan oluşan yargılama giderinin başvurucular Cemil Mutlu ve Zero Mutlu’ya MÜŞTEREKEN ÖDENMESİNE,
xiii. 206,10 TL harçtan oluşan yargılama giderinin başvurucu Zinet Turan’a MÜNFERİDEN ÖDENMESİNE,
xiv. 206,10 TL harçtan oluşan yargılama giderinin başvurucular Abdulaziz Adıyeke, Fatma Arslan ve Ramazan Adıyeke’ye MÜŞTEREKEN ÖDENMESİNE,
xv. 206,10 TL harçtan oluşan yargılama giderinin başvurucular Behiye Aslan, Sami Aslan ve Selman Aslan’a MÜŞTEREKEN ÖDENMESİNE,
xvi. 206,10 TL harçtan oluşan yargılama giderinin başvurucu Abdulbaki Türk’e MÜNFERİDEN ÖDENMESİNE,
xvii. 206,10 TL harçtan oluşan yargılama giderinin başvurucular Fatma Avci, Hacire Bilgiç ve Hanifi Gümüş’e MÜŞTEREKEN ÖDENMESİNE,
xviii. 206,10 TL harçtan oluşan yargılama giderinin başvurucular Abdurrahim Gümüş ve Halime Gümüş’e MÜŞTEREKEN ÖDENMESİNE,
xix. 206,10 TL harçtan oluşan yargılama giderinin başvurucular Bahar Bilge, Libya Demir ve Sadettin Bilge’ye MÜŞTEREKEN ÖDENMESİNE,
xx. 206,10 TL harçtan oluşan yargılama giderinin başvurucular Ramazan Bilge, Mehmet Bilge, Hasan Bilge ve Mahmut Bilge’ye MÜŞTEREKEN ÖDENMESİNE,
xxi. 206,10 TL harçtan oluşan yargılama giderinin başvurucu Zine Oğur’a MÜNFERİDEN ÖDENMESİNE,
xxii. 206,10 TL harçtan oluşan yargılama giderinin başvurucu Remziye Oğur’a MÜNFERİDEN ÖDENMESİNE,
xxiii. 206,10 TL harçtan oluşan yargılama giderinin başvurucu Türkan Engin’e MÜNFERİDEN ÖDENMESİNE,
xxiv. 206,10 TL harçtan oluşan yargılama giderinin başvurucu Kadri Diri’ye MÜNFERİDEN ÖDENMESİNE,
xxv. 206,10 TL harçtan oluşan yargılama giderinin başvurucu Kader Aktay’a MÜNFERİDEN ÖDENMESİNE,
xxvi. 206,10 TL harçtan oluşan yargılama giderinin başvurucular Dicle Alpkaya ve Türkan Alpkaya’ya MÜŞTEREKEN ÖDENMESİNE,
xxvii. 206,10 TL harçtan oluşan yargılama giderinin başvurucu İdris Kaya’ya MÜNFERİDEN ÖDENMESİNE,
xxviii. 206,10 TL harçtan oluşan yargılama giderinin başvurucular Salih Sağlam ve Atiye Sağlam’a MÜŞTEREKEN ÖDENMESİNE,
xxix. 206,10 TL harçtan oluşan yargılama giderinin başvurucular Emine Yağız ve Bilal Yağız’a MÜŞTEREKEN ÖDENMESİNE,
G. 3.600 TL vekâlet ücretinin başvurucular Şerif Adıyeke, Sultane Yarıcı, Şehmus Yarıcı, Hayat Yarıcı ve Hasan Yarıcı dışında diğer başvuruculara MÜŞTEREKEN ÖDENMESİNE,
H. 6216 sayılı Kanun’un 51. maddesi ve Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü’nün 83. maddesi uyarınca Avukat Cüneyt Alkandemir’in 2.000 TL disiplin para cezası ile CEZALANDIRILMASINA,
İ. Ödemelerin, kararın tebliğini takiben başvurucuların Maliye Bakanlığına başvuru tarihinden itibaren dört ay içinde yapılmasına, ödemelerde gecikme olması hâlinde bu sürenin sona erdiği tarihten ödeme tarihine kadar geçen süre için yasal FAİZ UYGULANMASINA,
J. Kararın bir örneğinin Mardin Barosuna GÖNDERİLMESİNE,
K. Kararın bir örneğinin Adalet Bakanlığına GÖNDERİLMESİNE 22/3/2017 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.
Sıra
1
2
3
4
5
6
7
A
Başvuru
Numarası
2014/9843
(2014/13143)
2014/9844
(2014/13134)
B
Başvurucu
ve
T.C.
Kimlik No
Aynur TUNÇ
Tekoşin TUNÇ
Zınarin TUNÇ
Azize KAPLAN
Hüseyin KAPLAN
Muzaffer KAPLAN
Serdar KAPLAN
C
Komisyona Başvuru Tarihi ve Dosya Kayıt Numarası
26/7/2005
10.769
10.917
D
Komisyon Karar Tarihi ve Numarası
6/10/2006
2006/5-3707
24/8/2007
2007/5-7083
E
Yerel Mahkeme
Karar Tarihi
22/12009
28/10/2009
F
Temyiz Yolu Karar Tarihi
10/9/2015
8/10/2015
G
Karar Düzeltme Yolu Karar Tarihi
—
19/10/2016
H
İdari ve Yargısal
Süreçte Geçen Toplam Süre
10 yıl
1 ay
11 yıl
2 ay
I
Hükmedilen
NET Manevi Tazminat
(TL)
9.600
12.000
8
9
10
11
12
13
14
(2014/9858)
(2014/13135)
Sultan KAPLAN
Mustafa KAPLAN
Nejla ÖZHAN
Halise ÖZHAN
Kadriye ÖZHAN
Ferhat ÖZHAN
Neriman ÖZHAN
27/1/2005
3.545
2006/5-3721
9/5/2008
7 ay
15
16
17
18
19
20
21
(2014/9886)
(2014/13137)
2014/9845
(2014/13145)
Hülya BOZAN
Sakine YARICI
Davut YARICI
Seyithan YARICI
İbrahim ÇAKIR
Hadice ÇAKIR
Abdulaziz ÇAKIR
10.771
24/2/2005
3.922
2007/5-7076
2006/5-3716
19/3/2009
27/5/2009
22/10/2015
15/10/2015
22
23
24
25
26
27
28
2014/9852
2014/9853
2014/9854
2014/9855
Maşallah ÇAKIR
Nurten DENİZ
Cemil MUTLU
Zero MUTLU
Zinet TURAN
Abdulaziz ADIYEKE
Fatma ARSLAN
22/11/2004
1.592
10.775
10.979
11.117
3/10/2006
2006/5-3594
2006/5-3710
2007/5-7081
14/8/2007
2007/5-7034
14/4/2009
10/6/2008
31/12/2009
5/12/2008
1/10/2015
14/10/2016
10 ay
29
30
31
32
33
34
35
2014/9856
2014/9857
2014/9859
Ramazan ADIYEKE
Behiye ASLAN
Sami ASLAN
Selman ASLAN
Abdulbaki TÜRK
Fatma AVCİ
Hacire BİLGİÇ
1.596
3.551
10.795
19/10/2005
2005/1596/674/6290
2006/5-3724
2006/5-3711
18/1/2010
27/6/2008
21/1/2009
26/10/2016
11 ay
14.400
36
37
38
39
40
41
42
(2014/13141)
2014/9860
(2014/13129)
Hanife GÜMÜŞ
Abdurrahim GÜMÜŞ
Halime GÜMÜŞ
Bahar BİLGE
Libya DEMİR
Sadettin BİLGE
Ramazan BİLGE
3.921
2006/5-3705
Yerel Mahkeme KararTarihi
1. 5/10/2007
2.
22/10/2010
1.
5/10/2007
17/12/2008
43
44
45
46
47
48
49
2014/9865
(2014/13126)
2014/9868
2014/9870
Mehmet BİLGE
Hasan BİLGE
Mahmut BİLGE
Zine OĞUR
Remziye OĞUR
Türkan ENGİN
Kadri DİRİ
3.548
3.552
10.926
2006/5-3723
2007/5-7035
18/12/2007
2007/5-8674
Yerel Mahkeme Karar Tarihi
30/6/2009
9/7/2008
6/11/2009
24/3/2016
12/5/2016
3 ay
50
51
52
53
54
55
56
2014/9873
2014/9874
2014/9875
2014/9879
2014/9880
Kader AKTAY
Dicle ALPKAYA
Türkan ALPKAYA
İdris KAYA
Salih SAĞLAM
Atiye SAĞLAM
Emine YAĞIZ
3.547
3.925
3.924
3.928
3.926
2006/5-3719
2006/5-3718
17/3/2006
2006/3924/1376
2005/3928/679/6285
2006/5-3704
18/1/2008
24/3/2008
22/1/2009
17/9/2015
26/5/2016
57
Bilal YAĞIZ