I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvuru, bulaşıcı hastalık nedeniyle yurda giriş yasağı olduğu gerekçesiyle uygulanan sınır dışı etme işlemine karşı açılan davada adil yargılanma hakkının ve Kumkapı (İstanbul) Geri Gönderme Merkezinde (GGM) otuz beş gün tutulma nedeniyle kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiği iddialarına ilişkindir.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvuru 23/3/2015 tarihinde yapılmıştır.

3. Başvuru, başvuru formu ve eklerinin idari yönden yapılan ön incelemesinden sonra Komisyona sunulmuştur.

4. Komisyonca başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

5. Bölüm Başkanı tarafından başvurunun kabul edilebilirlik ve esas incelemesinin birlikte yapılmasına karar verilmiştir.

6. Başvuru belgelerinin bir örneği bilgi için Adalet Bakanlığına (Bakanlık) gönderilmiştir. Bakanlık, görüşünü sunmuştur.

7. Başvurucu, Bakanlığın görüşüne karşı beyanda bulunmamıştır.

III. OLAY VE OLGULAR

8. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle ilgili olaylar özetle şöyledir:

9. Başvurucu, 2007 yılında Türkiye'de iken uyruğunda olduğu Türkmenistan'a gönderilmiş ve 24/5/2014 tarihinde Türkiye’ye yeniden giriş yapmıştır.

10. 11/9/2014 günü ikamet tezkeresi almak üzere başvurduğu Emniyet Müdürlüğünde, hakkında bulaşıcı hastalık nedeniyle yurda giriş yasağı olduğu tespit edilerek idari gözetim altına alınmıştır.

11. İstanbul 5. Sulh Ceza Hakimliğinin 15/10/2014 tarihli kararıyla başvurucu hakkındaki idari gözetim kararı kaldırılmıştır. Bu karar üzerine başvurucu 16/10/2014 tarihinde serbest bırakılmıştır.

12. Başvurucu hakkında 12/9/2014 tarihli ve 2014/09/622 sayılı işlemlebulaşıcı hastalık nedeniyle yurda giriş yasağı olduğu gerekçesiyle sınır dışı etme kararı verilmiştir. Başvurucu, bu işlemin iptali istemiyle dava açımıştır.

13. İstanbul 1. İdare Mahkemesi 17/12/2014 tarihli ve E.2014/2059, K.2014/2289 sayılı kararıyla, hakkında yurda giriş yasağı varken yurda giriş yaptığı tespit edilen başvurucunun sınır dışı edilmesine ilişkin işlemde hukuka aykırılık görülmediği gerekçesiyle davanın reddine kesin olarak karar vermiştir. Bu karar 19/2/2015 tarihinde tebliğ edilmiştir.

14. Başvurucu 23/3/2015 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

IV. İNCELEME VE GEREKÇE

15. Mahkemenin 22/2/2017 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvuru incelenip gereği düşünüldü:

A. Adil Yargılanma Hakkının İhlal Edildiğine İlişkin İddia

1. Başvurucunun İddiaları ve Bakanlık Görüşü

16. Başvurucu; sınır dışı edilme işlemine karşı açtığı davada davalı idarenin savunmayı süresindevermediğini, bu savunmanın kendisine tebliğ edilmediğini oysa kararın gerekçesinin süresinden sonra verilen savunmaya dayandığını, öte yandandavalı idare vekili lehine vekâlet ücretine hükmedildiğini, ayrıca herhangi bir hastalığının da bulunmadığını, buna ilişkin raporun ise dikkate alınmadığını belirterek adil yargılanma hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüş ve manevi tazminata hükmedilmesini istemiştir.

17. Bakanlık görüşünde, vekâlet ücretine ilişkin şikâyet yönünden Anayasa Mahkemesinin Özkan Şen (B. No: 2012/791, 7/11/2013) kararında ilgili kriterlerin belirlendiği, başvurucunun diğer şikâyetleri yönünden ise konunun çelişmeli yargılanma hakkı bağlamında incelenmesi gerektiği belirtilerek çelişmeli yargılanma hakkıyla ilgili Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) içtihatlarına yer verilmiştir.

2. Değerlendirme

18. Anayasa’nın 148. maddesinin üçüncü fıkrası şöyledir:

“Herkes, Anayasada güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından, ihlal edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesine başvurabilir…”

19. Anayasa'nın 148. maddesinin üçüncü fıkrasında herkesin, Anayasa'da güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (Sözleşme) kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından ihlal edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesine başvurabileceği belirtilmiştir. Buna göre Anayasa ile Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda sadece Anayasa ve Sözleşme'nin ortak koruma alanı içinde olan temel hak ve özgürlüklerin ihlal edildiğine ilişkin iddiaları inceleme görevi verilmiştir.

20. Anayasa Mahkemesi, Anayasa'nın 36. maddesini Anayasa'nın yargılamaya ilişkin diğer hükümleri ile Sözleşme'nin 6. maddesi ve Sözleşme'yi yorumlayan AİHM içtihadı ışığında yorumlamaktadır (Güher Ergun ve diğerleri, B. No: 2012/13, 2/7/2013, § 38; Onurhan Solmaz, B. No: 2012/1049, 26/3/2013, § 22; Adnan Oktar, B. No: 2012/917, 16/4/2013, § 21).

21. Bu çerçevede bireysel başvuruya konu olan sınır dışı edilme işlemine karşı açılan idari dava sürecine ilişkin şikâyetlerin de ancak ortak koruma alanında olan ve Anayasa'nın 36. maddesinde güvence altına alınan adil yargılanma hakkı kapsamında ve Sözleşme'nin 6. maddesi ile buna ilişkin AİHM içtihadı gözönünde bulundurularak incelenmesi gerekmektedir.

22. AİHM; yabancıların ülkeye girişleri, ikametleri ve sınır dışı edilmeleri ile ilgili işlem ve yargılama süreçlerinin, Sözleşme’nin 6. maddesinin (1) numaralı fıkrası anlamında bir “medeni hak ve yükümlülük” veya bir “suç isnadının” esasının karara bağlanması ile ilgili olmadığını kabul ederek anılan Sözleşme hükmünün, belirtilen yargılama süreçleri bakımından uygulanabilir olmadığına karar vermiştir (Maaouia/Fransa [BD], B. No: 39652/98, 5/1/2000, §§ 33-40; Z.M. ve I.M., B. No: 2015/2037, 6/1/2016, § 62).

23. Anayasa Mahkemesi içtihadında da sınır dışı edilme kararlarına ilişkin uyuşmazlıkları konu alan yargılama süreçlerine ilişkin şikâyetlerin medeni hak niteliğinde olmaması nedeniyle adil yargılanma hakkı kapsamında bireysel başvuruya konu edilemeyeceği belirlenmiştir (Z.M. ve I.M.). Bakılmakta olan bu başvuruda da anılan içtihattan ayrılmayı gerektiren bir durum olmadığı anlaşılamaktadır.

24. Açıklanan nedenlerle başvurunun bu kısmının diğer kabul edilebilirlik koşulları yönünden incelenmeksizin konu bakımından yetkisizlik nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

B. Kişi Hürriyeti ve Güvenliği Hakkının İhlal Edildiğine İlişkin İddia

25. Başvurucu, 12/9/2014 ile 16/10/2014 tarihleri arasında Kumkapı GGM'de idari gözetim altında tutulmuş olması nedeniyle Anayasa'nın 19. maddesinde güvence altına alınan kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüştür.

26. 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’un 47. maddesinin (5) numaralı fıkrası ile Anayasa Mahkemesi İçtüzükü'nün 64. maddesinin (1) numaralı fıkrası uyarınca başvuru yollarının tüketildiği, başvuru yolu öngörülmemiş ise ihlalin öğrenildiği tarihten itibaren otuz gün içinde bireysel başvuru yapılması gerekir.

27. Somut olayda, idari gözetim kararının kaldırılarak başvurucunun serbest bırakıldığı 16/10/2014 tarihinden itibaren en geç otuz günlük başvuru süresi içinde bireysel başvuru yapılması gerekirken bu süre geçirildikten sonra 23/3/2015 tarihinde bireysel başvuruda bulunulduğu anlaşılmıştır.

28. Açıklanan gerekçelerle kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiği iddiasının süre aşımı nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

V. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. 1. Adil yargılanma hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın konu bakımından yetkisizlik nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

2. Kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın süre aşımı nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

B. Yargılama giderlerinin başvurucu üzerinde BIRAKILMASINA 22/2/2017 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.