I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvuru, infaz kurumunda verilen disiplin cezası nedeniyle adil yargılanma hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvuru 23/12/2016 tarihinde yapılmıştır.

3. Başvuru, başvuru formu ve eklerinin idari yönden yapılan ön incelemesinden sonra Komisyona sunulmuştur.

4. Komisyonca başvurucunun adli yardım talebinin kabulüne karar verilmiştir.

5. Komisyonca başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

6. Başvuru belgelerinin bir örneği bilgi için Adalet Bakanlığına (Bakanlık) gönderilmiştir. Bakanlık görüşünü sunmuştur.

7. Başvurucu, Bakanlığın görüşüne karşı süresinde beyanda bulunmuştur.

III. OLAY VE OLGULAR

8. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle ve Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP) aracılığıyla erişilen bilgi ve belgeler çerçevesinde olaylar özetle şöyledir:

9. Başvurucu devletin egemenliği altında bulunan topraklardan bir kısmını devlet idaresinden ayırmaya çalışma suçundan müebbet ağır hapis cezası hükümlüsüdür.

10. Başvurucu hakkında açlık grevi yapmak eylemi nedeniyle Tekirdağ 2 No.lu F Tipi Yüksek Güvenlikli Kapalı Ceza İnfaz Kurumu (Ceza İnfaz Kurumu) idaresince disiplin soruşturması açılmıştır. Bu soruşturma kapsamında savunması alınan başvurucu, ceza infaz kurumu nakil talebinin yerine getirilmemesi nedeniyle protesto amacıyla açlık grevi yaptığını belirtmiştir. Ceza İnfaz Kurumu idaresince 12/7/2016 tarihinde başvurucu hakkında "1 ay süre ile bazı etkinliklerden sayılan kütüphane, spor, resim, çini-seramik, ağaç işleri ve hobi faaliyetlerine katılmaktan alıkoyma" disiplin cezası verilmiştir. Kararda başvurucunun üzerine atılı disiplin suçunu işlediğini savunmasında ikrar etmesi ve 29/6/2016 tarihinde yemek almadığına ilişkin düzenlenen tutanak delil gösterilmiştir.

11. Başvurucu anılan karara karşı Tekirdağ 2. İnfaz Hâkimliğine (Hâkimlik) şikâyetçi olmuştur. Hâkimlik disiplin cezasının verilmesinde usul ve yasaya aykırılık bulunmadığını belirterek 20/10/2016 tarihinde ret kararı vermiştir.

12. Başvurucu bu karara karşı itirazda bulunmuştur. İtirazı inceleyen Tekirdağ 2. Ağır Ceza Mahkemesince (Mahkeme) 23/11/2016 tarihinde ret kararı verilmiştir.

13. Ret kararını 23/11/2016 tarihinde tebliğ alan başvurucu 23/12/2016 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

IV. İLGİLİ HUKUK

14. 13/12/2004 tarihli ve 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun'un "Bazı etkinliklere katılmaktan alıkoyma" kenar başlıklı 40. maddesinin ilgili kısmı şöyledir:

"(1) Bazı etkinliklere katılmaktan alıkoyma cezası, hükümlünün bir aydan üç aya kadar süreyle kurumun kültürel ve spor etkinliklerine katılmaktan yoksun bırakılmasıdır.

 (2) Bazı etkinliklere katılmaktan alıkoyma cezasını gerektiren eylemler şunlardır:

...

g) Açlık grevi yapmak."

15. 16/5/2001 tarihli ve 4675 sayılı İnfaz Hâkimliği Kanunu’nun "Amaç ve kapsam" kenar başlıklı 1. maddesinin ikinci fıkrası şöyledir:

"Bu kanun, ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde bulunan hükümlü ve tutuklular hakkında yapılan işlemler veya bunlarla ilgili faaliyetlere yönelik şikâyetleri incelemek, karara bağlamak ve kanunlarla verilen diğer görevleri yerine getirmek üzere kurulan infaz hâkimliklerine ilişkin hükümleri kapsar."

16. 4675 sayılı Kanun'un "İnfaz hâkimliğince şikâyet üzerine verilen kararlar" kenar başlıklı 6. maddesinin ilgili kısımları şöyledir:

"Şikâyet başvurusu üzerine infaz hâkimi, duruşma yapmaksızın dosya üzerinden bir hafta içinde karar verir; ancak, gerek gördüğünde karar vermeden önce şikâyet konusu işlem veya faaliyet hakkında re’sen araştırma yapabilir ve ilgililerden bilgi ve belge isteyebilir...

...

İnfaz hâkimi, inceleme sonunda şikâyeti yerinde görmezse reddine; yerinde görürse, yapılan işlemin iptaline ya da faaliyetin durdurulmasına veya ertelenmesine karar verir.

...

İnfaz hâkiminin kararlarına karşı şikâyetçi veya ilgili Cumhuriyet savcısı tarafından, tebliğden itibaren bir hafta içinde Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu hükümlerine göre acele itiraz yoluna gidilebilir.

İtiraz, infaz hakimliğinin kurulduğu yer ağır ceza mahkemesine yapılır."

V. İNCELEME VE GEREKÇE

17. Mahkemenin 24/6/2020 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvuru incelenip gereği düşünüldü:

A. Başvurucunun İddiaları ve Bakanlık Görüşü

18. Başvurucu; isteği dışında yapılan ceza infaz kurumu nakline karşı açlık grevine başladığını, açlık grevinin kırk dördüncü gününde Ceza İnfaz Kurumuna getirildiğini, burada arama sırasında darp girişimine ve hakarete uğradığını, buna dair ilgili Cumhuriyet başsavcılığına suç duyurusunda bulunduğunu belirtmektedir. Başvurucu açlık grevine devam etmesi nedeniyle hakkında tesis edilen disiplin cezasının Anayasa'nın 17. maddesinin üçüncü fıkrasında güvence altına alınan kötü muamele yasağını, Anayasa'nın 19. ve 36. maddelerinde güvence altına alınan kişi hürriyeti ve güvenliği hakkı ile adil yargılanma hakkını ihlal ettiğini ileri sürmüştür.

19. Bakanlık görüşünde, başvurucunun iddialarının ve Ceza İnfaz Kurumundaki hangi eylem ya da uygulamayla ilgili olduğunun açık olmadığı, başvurucunun şikâyetlerine ilişkin temellendirme içeren hiçbir bilgi ya da belge de sunmadığı ancak iddialarının bir bütün hâlinde kötü muamele yasağı çerçevesinde ele alınması gerektiği belirtilmiştir. Bakanlık; ceza infaz kurumu naklinde olağan şekilde arama işlemi yapıldığını, başvurucunun bu işleme direnerek slogan attığını, başvurucu hakkında düzenlenen adli raporda yaralanmasının bulunmadığının tespit edildiğini, başvurucunun açlık grevinde olduğunu belirttiğine dair bir belgenin de bulunmadığını savunmuştur. Bakanlığa göre başvurucu hakkında tesis edilen disiplin cezası hukuka uygundur.

20. Başvurucu, Bakanlık görüşüne karşı beyanında istemi dışında yapılan sevk işleminin hukuka aykırı olduğunu belirterek ihlal iddialarını yinelemiştir.

B. Değerlendirme

21. Anayasa Mahkemesi, olayların başvurucu tarafından yapılan hukuki nitelendirmesi ile bağlı olmayıp olay ve olguların hukuki tavsifini kendisi takdir eder (Tahir Canan, B. No: 2012/969, 18/9/2013, § 16). Başvurucunun dile getirdiği şikâyetler ve dayanakları başvuru formunda tam olarak açıklanarak temellendirilebilmiş değildir. Ancak başvurucunun hakkında tesis edilen disiplin cezası sürecine ilişkin tükettiği hukuk yolu sonrası bireysel başvuruda bulunduğu da açıktır. Ne var ki başvurucu bireysel başvuruya taşıdığı yargı kararı nedeniyle hangi anayasal hakkının ne şekilde ihlal edildiğini ortaya koymadığından başvurunun Anayasa'nın 36. maddesinde güvence altına alınan adil yargılanma hakkı kapsamında incelenmesi gerektiği değerlendirilmiştir.

22. Nitekim daha önce de Anayasa Mahkemesi, ceza infaz kurumlarında verilen disiplin cezalarına yapılan itirazla ilgili başvuruları medeni hak ve yükümlülükler kapsamında görerek adil yargılanma hakkı kapsamında ele almıştır (örnek olarak bkz. Giyasettin Aydın, B. No: 2013/1852, 25/3/2015; Metin Yamalak (2) B. No: 2013/9450, 13/4/2016; Cihan Yeşil, B. No: 2013/8635, 6/5/2015). Mevcut başvuruda sözü geçen kararlardan ayrılmayı gerektiren bir yön bulunmamaktadır.

23. Anayasa’nın 148. maddesinin dördüncü fıkrasında, kanun yolunda gözetilmesi gereken hususlara ilişkin şikâyetlerin bireysel başvuruda incelenemeyeceği belirtilmiştir. Bu kapsamda ilke olarak mahkemeler önünde dava konusu yapılmış maddi olay ve olguların kanıtlanması, delillerin değerlendirilmesi, hukuk kurallarının yorumlanması ve uygulanması ile uyuşmazlıkla ilgili varılan sonucun adil olup olmaması bireysel başvuru konusu olamaz. Ancak bireysel başvuru kapsamındaki hak ve özgürlüklere müdahale teşkil eden, bariz takdir hatası ve açık bir keyfîlik içeren yorum, uygulama ve sonuçlar Anayasa Mahkemesinin denetim yetkisi kapsamındadır (Ahmet Sağlam, B. No: 2013/3351, 18/9/2013, § 42).

24. Başvurucu tarafından ileri sürülen iddialar, mahkemelerce delillerin değerlendirilmesine ve hukuk kurallarının yorumlanmasına ilişkin olup 5275 sayılı Kanun’un 43. maddesinin (2) numaralı fıkrasının (g) bendi uyarınca başvurucu hakkında verilen 1 ay süre ile bazı etkinliklerden sayılan kütüphane, spor, resim, çini-seramik, ağaç işleri ve hobi faaliyetlerine katılmaktan alıkoyma cezasına karşı Hâkimliğe yapılan şikâyetin reddine dair karar ile bu karara karşı yapılan itirazın Mahkemece reddedilmesinde bariz takdir hatası ve açık bir keyfîlik oluşturan bir husus tespit edilememiştir.

25. Açıklanan gerekçelerle başvurunun diğer kabul edilebilirlik koşulları yönünden incelenmeksizin açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

VI. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Adil yargılanma hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

B. 12/1/2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 339. maddesinin (2) numaralı fıkrası uyarınca tahsil edilmesi mağduriyetine neden olacağından adli yardım talebi kabul edilen başvurucunun yargılama giderlerini ödemekten TAMAMEN MUAF TUTULMASINA,

C. Kararın bir örneğinin Adalet Bakanlığına GÖNDERİLMESİNE 24/6/2020 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.