GİZLİLİK TALEBİ KABUL

I. BAŞVURUNUN ÖZETİ

1. Başvuru, üniversite öğrencisi olan başvurucunun kayıtlı olduğu eğitim kurumunda düzenlenen bir toplantı ve gösteri yürüyüşüne katılması sebebiyle yükseköğretim kurumundan bir yarı yıl uzaklaştırma cezası almasının eğitim hakkını ihlal ettiği iddiasına ilişkindir.

2. Başvurucu hakkında bahsi geçen eylemi nedeniyle disiplin soruşturması başlatılmıştır. Yapılan soruşturmada başvurucunun eyleminin 4/11/1981 tarihli ve 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu'nun 54. maddesi ile 65. maddesinin (a) fıkrasının (9) numaralı bendine dayanılarak hazırlanan 18/8/2012 tarihli Yükseköğretim Disiplin Yönetmeliği'nin 7. maddesinin (1) numaralı fıkrasının (b) bendinde sayılan hâllerden olduğu belirtilerek başvurucu hakkında yükseköğretim kurumundan bir yarı yıl uzaklaştırma cezası verilmiştir.

3. Başvurucu, hakkında tesis edilen disiplin cezasının iptali talebiyle dava açmıştır. Yapılan yargılama sonucunda disiplin soruşturması sırasında alınan ifadelerden, görüntü kayıtlarından, güvenlik birimince tanzim olunan tutanaklardan ve fotoğraflardan başvurucunun eyleminin diğer öğrencilerin derslere girmesini engelleyici nitelik taşıdığı sonucuna ulaşılarak davanın reddine karar verilmiştir.

4. Kararı başvurucu istinaf etmiştir. İstinaf incelemesini yapan Gaziantep Bölge İdare Mahkemesi 4. İdari Dava Dairesi 5/10/2017 tarihli kararıyla başvurucunun istinaf başvurusunun reddine kesin olarak karar vermiştir.

5. Başvurunun kabul edilebilirlik ve esas incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

II. DEĞERLENDİRME

6. Başvurucu, öncelikle disiplin cezasına konu edilen bina işgal eylemine katılmadığını ve güvenlik güçlerine karşı mukavemette bulunmadığını, söz konusu olayların gerçekleştiği esnada basın açıklaması yapmakta olduğunu, idari tahkikat dosyasında yer alan görsel ve işitsel tespite yarayan hiçbir delil ile şiddet olaylarına karıştığı hususunun ispat olunamadığını belirtmektedir. Mahkeme tarafından dosyadaki delil durumunun gerektiği şekilde takdire alınmadığını, lehe delillerin değerlendirilmediğini belirten başvurucu; işlemediği bir eylem sebebiyle disiplin yaptırımına maruz bırakıldığını ileri sürmektedir. Üzerine atılı bina işgal eylemini işlediğini kabul etmeyen başvurucu, barışçıl bir gösteriye katılmış olmasından dolayı 1 yarı yıl okuldan uzaklaştırma cezası ile tecziye edilmesi nedeniyle eğitim hakkının ihlal edildiğini ileri sürmektedir. Başvurucu ayrıca, isminin kamuya açık belgelerde gizlenmesi talebinde bulunmuştur.

7. Anayasa Mahkemesi, olayların başvurucu tarafından yapılan hukuki nitelendirmesi ile bağlı olmayıp olay ve olguların hukuki tavsifini kendisi takdir eder (Tahir Canan, B. No: 2012/969, 18/9/2013, § 16). Başvurucunun delillerin takdirinde hataya düşülmesi sebebiyle yargılama sonucunun adil olmadığına ilişkin iddiası da dâhil olmak üzere bütün şikâyetlerine yönelik inceleme eğitim hakkı kapsamında yapılacaktır.

8. Açıkça dayanaktan yoksun olmadığı ve kabul edilemezliğine karar verilmesini gerektirecek başka bir neden de bulunmadığı anlaşılan başvurunun kabul edilebilir olduğuna karar verilmesi gerekir.

9. Anayasa Mahkemesi, eğitim hakkı ile ilgili genel ilkelere çok sayıda kararında yer vermiştir (Şehmus Altuğrul, B. No: 2017/38317, 13/1/2021, §§ 49-56; Ahmet Batur, B. No: 2018/20182, 14/9/2021, §§ 33-38; İlknur Uyan, B. No: 2019/14617, 14/4/2022, §§ 26, 30; Özcan Bayrak, B. No: 2019/14060, 3/11/2022, §§ 45-48; Umut Deniz Yorulmaz, B. No: 2019/19019, 20/12/2022, §§ 32-36).

10. Somut olaya benzer nitelikte olan Kemal Alican Yeğen ve diğerleri (B. No: 2018/10488, 29/3/2023) kararında ise Anayasa Mahkemesi, yükseköğretim öğrencisi olan başvurucular hakkında çeşitli nedenlerle verilmiş olan disiplin cezalarının eğitim haklarına müdahale oluşturduğuna karar vermiştir. Bahsi geçen kararda, söz konusu disiplin cezalarının dayanağı olan yönetmelik hükümlerinin düzenlenmesine izin veren kuralın -2547 sayılı Kanun'un 54. maddesinin (a) bendi ile 65. maddesinin ilgili kısmı - Anayasa'ya aykırı olduğu iddiasıyla iptaline karar verilmesi itirazının daha önceden Anayasa Mahkemesince incelendiğini ve ilgili kuralların iptaline karar verildiğini belirtmiştir. Anayasa Mahkemesi ilgili kanun maddelerinin yükseköğretim öğrencileri bakımından disiplin suçu teşkil eden eylemler ile bu eylemlere uygulanabilecek disiplin cezaları arasında herhangi bir ilişki kurmadığı, bu bağlamda muhatapları açısından belirlilik ve öngörülebilirlik sağlanmadığı, dolayısıyla yeterli hukuki güvence oluşturmadığı, ayrıca idareye belirlilik ve öngörülebilirliğin sağlanamadığı bir alanda öğrencilerin disiplin ile ilgili işlerini yönetmelikle düzenleme yetkisinin verilmesinin de mümkün olamayacağı gerekçesiyle bahse konu kuralların iptaline karar vermiştir. Sonuç olarak Kemal Alican Yeğen ve diğerleri kararında Anayasa Mahkemesi, başvuruya konu disiplin cezalarının yönetmelikle düzenlenmesine izin veren dayanak kanun maddesinin Anayasa Mahkemesi kararıyla iptal edildiği gerekçesiyle kanunilik yönünden ihlal kararı vermiştir (benzer değerlendirmelerin yer aldığı diğer kararlar için bkz. İsmail Karaca, B. No: 2017/26460, 21/4/2021, §§ 60-67; Nigar Hürel ve diğerleri, B. No: 2017/16800, 22/11/2022, §§ 17-25; Kemal Alican Yeğen ve diğerleri, § 17). Başvuru konusu olay yönünden de bahsi geçen karardan ayrılmayı gerektirecek herhangi bir durum bulunmamaktadır.

11. Bu itibarla başvurucunun eğitim hakkına yapılan müdahalenin kanunilik şartını taşımaması nedeniyle Anayasa'nın 42. maddesinde güvence altına alınan eğitim hakkının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir.

III. GİDERİM

12. Başvurucu, ihlalin tespitini talep etmiştir. Başvuru konusu olayda ihlalin ve sonuçlarının ortadan kaldırılması için yeniden yargılama yapılmasında hukuki yarar bulunmaktadır. Bu kapsamda kararın gönderildiği yargı mercilerince yapılması gereken iş, yeniden yargılama işlemlerini başlatmak ve Anayasa Mahkemesini ihlal sonucuna ulaştıran nedenleri gideren, ihlal kararında belirtilen ilkelere uygun yeni bir karar vermektir (30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun'un 50. maddesinin (2) numaralı fıkrasında düzenlenen bireysel başvuruya özgü yeniden yargılama kurumunun özelliklerine ilişkin kapsamlı açıklamalar için bkz. Mehmet Doğan [GK], B. No: 2014/8875, 7/6/2018, §§ 54-60; Aligül Alkaya ve diğerleri (2), B. No: 2016/12506, 7/11/2019, §§ 53-60, 66; Kadri Enis Berberoğlu (3) [GK], B. No: 2020/32949, 21/1/2021, §§ 93-100).

IV. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Kamuya açık belgelerde başvurucunun kimliğinin gizli tutulması talebinin KABULÜNE,

B. Eğitim hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın KABUL EDİLEBİLİR OLDUĞUNA,

C. Anayasa’nın 42. maddesinde güvence altına alınan eğitim hakkının İHLAL EDİLDİĞİNE,

D. Kararın bir örneğinin eğitim hakkının ihlalinin sonuçlarının ortadan kaldırılması için yeniden yargılama yapılmak üzere Malatya İdare Mahkemesine (E.2016/317, K.2016/1223) GÖNDERİLMESİNE,

E. 257,50 TL harç ve 18.800 TL vekâlet ücretinden oluşan toplam 19.057,50 TL yargılama giderinin başvurucuya ÖDENMESİNE,

F. Ödemenin kararın tebliğini takiben başvurucunun Hazine ve Maliye Bakanlığına başvuru tarihinden itibaren dört ay içinde yapılmasına, ödemede gecikme olması hâlinde bu sürenin sona erdiği tarihten ödeme tarihine kadar geçen süre için yasal FAİZ UYGULANMASINA,

G. Kararın bir örneğinin Adalet Bakanlığına GÖNDERİLMESİNE 21/9/2023 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.