I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvuru, fazla çalışma alacağına ilişkin açılan davanın aynı iddialarla açılan davalarda verilen kararların aksine bir sonuca ulaşılarak reddedilmesi nedeniyle adil yargılanma hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvurular 15/5/2018 tarihinde yapılmıştır.

3. Başvurular, başvuru formu ve eklerinin idari yönden yapılan ön incelemesinden sonra Komisyona sunulmuştur.

4. Komisyonca konu yönünden hukuki irtibat bulunması nedeniyle ekli listenin B sütununda belirtilen bireysel başvuru dosyalarının 2018/12843 numaralı bireysel başvuru dosyası ile birleştirilmesine karar verilmiştir.

5. Komisyonca başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

6. Başvuru belgelerinin bir örneği bilgi için Adalet Bakanlığına gönderilmiştir.

III. OLAY VE OLGULAR

7. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle olaylar özetle şöyledir:

8. Başvurucular, A. Orman İşletme Müdürlüğü (Kurum) bünyesinde farklı tarihlerden itibaren toplu iş sözleşmesine (TİS) tabi olarak mevsimlik işçi statüsünde çalışmıştır. Başvurucuların iddiasına göre işe başladıkları tarihten itibaren fazla mesai ücret alacakları kendilerine ödenmemiştir.

9. Başvurucular fazla çalışma ücretlerinin ödenmediğini iddia ederek Ankara 29. ve 42. İş Mahkemelerinde (Mahkeme) alacak davası açmıştır.

10. Davalı Kurum savunma dilekçesinde; diğer iddialarının yanında davacıların üyesi olduğu Sendika ile TİS hükümlerinin uygulandığını, fazla mesai ücretinin bağlayıcı olan söz konusu TİS hükümlerine göre hesaplanarak davacılara ödendiğini, TİS dışı uygulama yapılmadığını savunmuştur.

11. Mahkeme; yargılama sırasında alınan bilirkişi raporlarına göre dava konusu fazla mesai alacaklarının bir kısmının dava tarihinden, bir kısmının da ıslah tarihinden itibaren işletilecek en yüksek banka mevduat faizi ile birlikte davalıdan alınarak başvuruculara ödenmesine karar vermiştir.

12. Mahkemenin gerekçesinde; başvurucuların haftanın 5 günü 24 saatlik, 1 günü de 5 saatlik çalışma esasına göre mesai yaptığı, böylece 24 saat çalışma yapılan günlerde Yargıtay uygulaması da dikkate alındığında günlük fiilen 14 saat çalışıldığının kabulünün gerekeceği, buna göre başvurucuların haftalık toplam fiilî çalışma süresinin (14x5=70 saat ve yarım günlük çalışması 4,5 saat) 74,5 saat olduğu, haftalık normal çalışma saati olan 45 saatlik çalışma süresinin düşülmesiyle haftalık fazla çalışma süresinin 29,5 saat olduğu, TİS hükümleri gereğince günlük 3 saatlik fazla çalışma (3x5=15 saat) karşılıklarının ödendiği, buna göre bu miktarın mahsubu ile başvurucuların haftalık 14,5 saatlik fazla çalışma ücreti alacağının bulunduğu belirtilmiştir.

13. Davalı Kurumun istinaf talebi üzerine Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi (Daire) 21/12/2017 tarihli kararlarında, ilk derece mahkemesi kararlarını kaldırmış ve davaların reddine kesin olarak hükmetmiştir. İstinaf Dairesinin gerekçesinde; normal mesaisinde fazla çalışma yapmayan ancak yangın sezonunda özel çalışma biçimine göre çalışan başvurucuların kamu kurumu tarafından düzenlenen, puantajlardaki fazla çalışma sürelerine ait ücretlerinin TİS hükümlerine uygun olarak bordrolarla ödendiği hâllerde, daha fazla çalışma yaptıklarını yazılı delille ispat etmeleri gerektiği, aksi durumda fazla mesai alacağını talep edemeyecekleri, dolayısıyla davanın kabulünün hatalı olduğu belirtilmiştir.

14. Başvurucular, temyiz talebinde bulunmuştur. Yargıtay 22. Hukuk Dairesi 12/3/2018 ve 25/1/2018 tarihli kararlarla başvurucuların temyiz taleplerinin temyiz kesinlik sınırı olan 41.530 TL kapsamında kaldığından reddine karar vermiştir.

15. Nihai kararlar 18/4/2018 tarihinde başvurulara tebliğ edilmiştir. Başvurucular 15/5/2018 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

IV. İLGİLİ HUKUK

16. İlgili hukuk için bkz. Recep Kılıç, B. No: 2017/29156, 10/3/2021, §§ 17-27; Yunus Leylek, B. No: 2017/29600, 21/4/2021, §§ 28-30.

V. İNCELEME VE GEREKÇE

17. Anayasa Mahkemesinin 26/5/2022 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvuru incelenip gereği düşünüldü:

A. Başvurucular Mehmet Avcı ve Muhammet Ateş Yönünden

18. 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’un "Bireysel başvuruların kabul edilebilirlik şartları ve incelenmesi" kenar başlıklı 48. maddesinin (5) numaralı fıkrası şöyledir:

"Kabul edilebilirlik şartları ve incelemesinin usul ve esasları ile ilgili diğer hususlar İçtüzükle düzenlenir."

19. Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün 80. maddesinin ilgili kısmı şöyledir:

"(1) Bölümler ya da Komisyonlarca yargılamanın her aşamasında aşağıdaki hâllerde düşme kararı verilebilir:

...

ç) Bölümler ya da Komisyonlarca saptanan herhangi bir başka gerekçeden ötürü, başvurunun incelenmesinin sürdürülmesini haklı kılan bir neden görülmemesi.

(2) Bölümler ya da Komisyonlar; yukarıdaki fıkrada belirtilen nitelikteki bir başvuruyu, Anayasanın uygulanması ve yorumlanması veya temel hakların kapsamının ve sınırlarının belirlenmesi ya da insan haklarına saygının gerekli kıldığı hâllerde incelemeye devam edebilir."

20. Somut olayda başvurunun incelemesi devam ederken başvuru tarihinden sonra başvurucu Muhammet Ateş'in 7/2/2020 tarihinde, başvurucu Mehmet Avcı'nın da 28/9/2020 tarihinde yaşamlarını yitirdikleri anlaşılmıştır. Bu başvurucular yönünden başvurunun incelenmesine devam etmeyi gerekli kılan ve İçtüzük'ün 80. maddesinin (2) numaralı fıkrasında öngörülen nedenlerden herhangi birinin bulunmadığı değerlendirilmiştir (bkz. Anayasa Mahkemesinin; başvurucunun bireysel başvurunun yapıldığı tarihten sonra ölmesi durumunda başvurunun incelenmesine devam edilip edilemeyeceğine ilişkin ilkeleri belirlediği Asya Oktay ve diğerleri, B. No: 2014/3549, 22/3/2017, §§ 18-21 kararı ile başvurucu mirasçılarının başvuruyu devam ettirme yönündeki taleplerini iletebilecekleri makul süreye ilişkin T.G., B. No: 2017/21163, 9/1/2019, §§ 17-20 kararı).

21. Açıklanan gerekçelerle başvurucuların ölümü nedeniyle düşme kararı verilmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.

B. Diğer Başvurucular Yönünden

1. Başvurucuların İddiaları

22. Başvurucular; fazla çalışma alacağına ilişkin açtıkları davaların aynı iddialarla, aynı iş kolundaki başka işçiler tarafından çeşitli mahkemelerde açılan davalarda verilen kararların aksine bir sonuca ulaşılarak reddedilmesi nedeniyle eşitlik ilkesi, angarya yasağı ve adil yargılanma haklarının ihlal edildiğini ileri sürmüşlerdir.

2. Değerlendirme

23. Anayasa’nın 36. maddesinin birinci fıkrası şöyledir:

"Herkes, meşru vasıta ve yollardan faydalanmak suretiyle yargı mercileri önünde davacı veya davalı olarak iddia ve savunma ile adil yargılanma hakkına sahiptir."

24. Anayasa Mahkemesi, olayların başvurucu tarafından yapılan hukuki nitelendirmesi ile bağlı olmayıp olay ve olguların hukuki tavsifini kendisi takdir eder (Tahir Canan, B. No: 2012/969, 18/9/2013, § 16). Başvurucuların aynı maddi olaya ilişkin farklı karar verilmesi iddialarının hakkaniyete uygun yargılanma hakkı kapsamında incelenmesi gerektiği değerlendirilmiştir.

25. Başvuru konusu olayda uygulanacak ilkeler Anayasa Mahkemesince daha önce Recep Kılıç ve Yunus Leylek kararlarında ortaya konulmuştur.

26. Anılan başvurularda; Orman İşletme Müdürlüğünde çalışan mevsimlik işçilerin TİS'te kararlaştırılan günlük 3 saatlik fazla mesai dışında çalışma yaptıkları gerekçesiyle açtıkları davalarda farklı istinaf dairelerince verilen kararlar arasında çelişki bulunduğu, dolayısıyla başvurucuların davalarının reddedilmesinin yargılamanın hakkaniyetini zedelediği iddia edilmiştir. Anayasa Mahkemesi; anılan davalarda istinaf dairelerinin dayandığı temel noktanın TİS hükümlerine göre başvurucuların günlük 3 saatlik fazla mesai dışında çalışma yapamayacağı, yapmış olsalar dahi bunun ancak yazılı delillerle ispatlanabileceği, başka delillerin bu iddiayı ispatlamaya elverişli olmadığı hususu olduğunu, benzer davalarda diğer işçilerin bu yöndeki taleplerinin kabulüne karar veren istinaf dairelerinin ise dosyada dinlenen tanık beyanlarını diğer delillerle birlikte değerlendirerek hükme esas almak suretiyle davaları kabul ettiğinin anlaşıldığını ifade etmiştir.

27. Anayasa Mahkemesi netice olarak Mahkemeler tarafından somut olay koşullarında değerlendirme yapılmak suretiyle verilen kararların yeterli gerekçe içerdiğinin tespit edildiğini, söz konusu kararların belirli bir hukuksal temele dayandığını, kararlar arasındaki çelişkinin hukuki yorum farklılığından kaynaklandığını ve bu farklılığın içtihat farklılığı oluşturacak boyutta olmadığını, kararlardaki farklılığın hukuki güvenliği sarsacak nitelikte olmadığını, dolayısıyla başvurunun hukuk kurallarının yorumlanması ve delillerin değerlendirilmesi kapsamında kaldığını belirterek adil yargılanma hakkının ihlal edilmediğine karar vermiştir (Recep Kılıç, §§ 41-49; Yunus Leylek, §§ 45-53).

28. Başvurucular tarafından benzer nitelikte dile getirilen iddialar gözönüne alındığında Recep Kılıç ve Yunus Leylek kararlarında açıklanan ilkelerden somut olayların özelinde ayrılmayı gerektiren bir durum bulunmadığı anlaşıldığından adil yargılanma hakkına yönelik bir ihlalin olmadığının açık olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

29. Açıklanan gerekçelerle başvurunun diğer kabul edilebilirlik koşulları yönünden incelenmeksizin açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

VI. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Başvurucu Mehmet Avcı ve Muhammet Ateş yönünden başvurunun vefat nedeniyle DÜŞMESİNE,

B. Diğer başvurucular yönünden ekli listede belirtilen başvuruların Anayasa’nın 36. maddesinde güvence altına alınan adil yargılanma hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddialarının açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

C. Yargılama giderlerinin başvurucular üzerinde BIRAKILMASINA 26/5/2022 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.