I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvuru, ceza soruşturmasının uzun sürmesi nedeniyle makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvuru 17/8/2018 tarihinde yapılmıştır.

3. Başvuru, başvuru formu ve eklerinin idari yönden yapılan ön incelemesinden sonra Komisyona sunulmuştur.

4. Komisyonca başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

5. Bölüm Başkanı tarafından, başvurunun kabul edilebilirlik ve esas incelemesinin birlikte yapılmasına karar verilmiştir.

6. Başvuru belgelerinin bir örneği bilgi için Adalet Bakanlığına (Bakanlık) gönderilmiştir. Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün 71. maddesinin (2) numaralı fıkrası uyarınca başvurunun içtihadın oluştuğu alana ilişkin olduğu değerlendirilerek Bakanlık cevabı beklenmeden incelenmesine karar verilmiştir.

III. OLAY VE OLGULAR

7. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle ilgili olaylar özetle şöyledir:

8. Emekli Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı (Yargıtay Onursal Cumhuriyet Başsavcısı) olan başvurucu hakkında kamuoyunda "Ergenekon Davası" olarak bilinen dosya kapsamında İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığınca soruşturma başlatılmıştır. Başvurucunun bu kapsamda kamuoyuna birtakım beyanatlarda bulunması üzerine örgüt üyelerine yönelik devam etmekte olan soruşturmayı etkilemeye ve örgüt üyelerini cesaretlendirmeye çalıştığı iddiası üzerine başlatılan soruşturmada, bir kısım şüphelilerle telefon irtibatının olduğu şüphesi üzerine ilgili mahkeme kararlarıyla 27/6/2008 tarihinden 9/1/2009 tarihine kadar iletişimin denetlendiği, kayda alındığı ve sinyal bilgilerinin değerlendirildiği anlaşılmaktadır.

9. Bunun yanında başvurucunun konutunda 7/1/2009 tarihinde arama yapılmış, bazı materyallere el konulmuştur. Yetkisizlik kararları sonrası, ilgili dosya tekrar İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilmiştir.

10. İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı 20/6/2018 tarihli ve S.2014/40820, K.2018/51633 sayılı kararıyla başvurucunun terör örgütüne yardım, örgüt propagandası ve adil yargılamayı etkileme suçları işlediği yönünde yeterli şüphe olmaması gerekçesiyle başvurucu hakkında kovuşturmaya yer olmadığına dair karar vermiştir. Aynı kararla, kimlikleri tam olarak tespit edilemeyen şüphelilerle birlikte toplam 514 kişi hakkında daha çeşitli gerekçelerle kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verildiği anlaşılmıştır.

11. Bu karar, başvurucuya 28/7/2018 tarihinde tebliğ edilmiştir.

12. Başvurucu 17/8/2018 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

IV. İNCELEME VE GEREKÇE

13. Mahkemenin 17/6/2020 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvuru incelenip gereği düşünüldü:

A. Başvurucunun İddiaları

14. Başvurucu, soruşturma makamlarının uzunca bir süre hareketsiz kaldığını ve gerekli özeni göstermediğini, yargılamanın uzun sürmesi nedeniyle makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğini, somut olayda makul süre değerlendirmesinde dikkate alınacak süre başlangıcının -konutunun arandığı tarih olan- 7/1/2009 olduğunu ileri sürmüş; ihlalin ortadan kaldırılması ve tazminat talebinde bulunmuştur.

B. Değerlendirme

1. Kabul Edilebilirlik Yönünden

15. Açıkça dayanaktan yoksun olmadığı ve kabul edilemezliğine karar verilmesini gerektirecek başka bir neden de bulunmadığı anlaşılan makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın kabul edilebilir olduğuna karar verilmesi gerekir.

2. Esas Yönünden

16. Ceza yargılamasının süresi tespit edilirken sürenin başlangıç tarihi olarak bir kişiye suç işlediği iddiasının yetkili makamlar tarafından bildirildiği veya isnattan ilk olarak etkilendiği arama ve gözaltı gibi birtakım tedbirlerin uygulandığı tarih; sürenin sona erdiği tarih olarak ise suç isnadına ilişkin nihai kararın verildiği, yargılaması devam eden davalar yönünden ise Anayasa Mahkemesinin makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine ilişkin şikâyetle ilgili kararını verdiği tarih esas alınır (B.E., B. No: 2012/625, 9/1/2014, § 34)

17. Ceza yargılamasının süresinin makul olup olmadığı değerlendirilirken yargılamanın karmaşıklığı ve kaç dereceli olduğu, tarafların ve ilgili makamların yargılama sürecindeki tutumu ve başvurucunun yargılamanın süratle sonuçlandırılmasındaki menfaatinin niteliği gibi hususlar dikkate alınır (B.E., § 29).

18. Bu şekilde anılan ilkeler ve Anayasa Mahkemesinin benzer başvurularda verdiği kararlar dikkate alındığında, somut olayda başvurucunun konutunda yapılan arama ile kovuşturmaya yer olmadığına dair verilen karar arasında geçen 9 yıl 5 ay 13 günlük sürenin makul olmadığı sonucuna varmak gerekir.

3. 6216 Sayılı Kanun'un 50. Maddesi Yönünden

19. 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’un 50. maddesinin ilgili kısmı şöyledir:

 “(1) Esas inceleme sonunda, başvurucunun hakkının ihlal edildiğine ya da edilmediğine karar verilir. İhlal kararı verilmesi hâlinde ihlalin ve sonuçlarının ortadan kaldırılması için yapılması gerekenlere hükmedilir…

 (2) Tespit edilen ihlal bir mahkeme kararından kaynaklanmışsa, ihlali ve sonuçlarını ortadan kaldırmak için yeniden yargılama yapmak üzere dosya ilgili mahkemeye gönderilir. Yeniden yargılama yapılmasında hukuki yarar bulunmayan hâllerde başvurucu lehine tazminata hükmedilebilir veya genel mahkemelerde dava açılması yolu gösterilebilir. Yeniden yargılama yapmakla yükümlü mahkeme, Anayasa Mahkemesinin ihlal kararında açıkladığı ihlali ve sonuçlarını ortadan kaldıracak şekilde mümkünse dosya üzerinden karar verir.”

20. Başvurucu, ihlalin tespiti ile 25.000 TL manevi tazminat ödenmesine karar verilmesi talebinde bulunmuştur.

21. Somut olayda makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiği sonucuna varılmıştır.

22. Soruşturmada yer alan şüpheli sayısıyla birlikte ele alındığında ihlal tespitiyle giderilemeyecek olan manevi zararı karşılığında başvurucuya net 4.800 TL manevi tazminatın ödenmesine karar verilmesi gerekir.

23. Dosyadaki belgelerden tespit edilen 294,70 TL harç ve 3.000 TL vekâlet ücretinden oluşan toplam 3.294,70 TL yargılama giderinin başvurucuya ödenmesine karar verilmesi gerekir.

V. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın KABUL EDİLEBİLİR OLDUĞUNA,

B. Anayasa’nın 36. maddesinde güvence altına alınan makul sürede yargılanma hakkının İHLAL EDİLDİĞİNE,

C. Başvurucuya net 4.800 TL manevi tazminat ÖDENMESİNE, tazminata ilişkin diğer taleplerin REDDİNE,

D. 294,70 TL harç ve 3.000 TL vekâlet ücretinden oluşan toplam 3.294,70 TL yargılama giderinin başvurucuya ÖDENMESİNE,

E. Ödemelerin, kararın tebliğini takiben başvurucunun Hazine ve Maliye Bakanlığına başvuru tarihinden itibaren dört ay içinde yapılmasına, ödemelerde gecikme olması hâlinde bu sürenin sona erdiği tarihten ödeme tarihine kadar geçen süre için yasal FAİZ UYGULANMASINA,

F. Kararın bir örneğinin bilgi için İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığına (S.2014/40820, K.2018/51633) GÖNDERİLMESİNE,

G. Kararın bir örneğinin Adalet Bakanlığına GÖNDERİLMESİNE 17/6/2020 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.