I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvuru, yargılamanın uzun sürmesi nedeniyle makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvuru 28/12/2018 tarihinde yapılmıştır. Komisyonca başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

3. Başvuru belgelerinin bir örneği bilgi için Adalet Bakanlığına (Bakanlık) gönderilmiştir. Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün 71. maddesinin (2) numaralı fıkrası uyarınca başvurunun içtihadın oluştuğu alana ilişkin olduğu değerlendirilerek Bakanlık cevabı beklenmeden incelenmesine karar verilmiştir.

III. OLAY VE OLGULAR

4. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle ilgili olaylar özetle şöyledir:

5. Başvurucular veya murislerinin kat karşılığı inşaat sözleşmesi uyuşmazlığından dolayı 26/3/2002 ve 23/2/2011 tarihlerinde İ. Limited Şirketine karşı açtıkları davalar Ankara 6. Asliye Hukuk Mahkemesinde (Mahkeme) birleştirilmiştir. Yargılamada birkaç kez karar verilmiş ise de bu kararlar Yargıtay tarafından bozulmuştur. Mahkemenin en son 6/11/2018 tarihinde verdiği karar Yargıtay 15. Hukuk Dairesi tarafından 31/10/2019 tarihinde onanmıştır. Süresinde karar düzeltme isteminde bulunulmaması üzerine karar kesinleşmiştir.

IV. İNCELEME VE GEREKÇE

6. Anayasa Mahkemesinin 8/12/2022 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvuru incelenip gereği düşünüldü:

A. Başvurucuların İddiaları

7. Başvurucular, yargılamanın makul süre içinde tamamlanmaması nedeniyle makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüştür. Başvurucular ayrıca davanın uzaması sebebiyle bir kısım alacaklarının zamanaşımına uğradığını, bu nedenle mülkiyet hakkının da ihlal edildiğini iddia etmiştir.

B. Değerlendirme

8. Anayasa Mahkemesi, olayların başvurucu tarafından yapılan hukuki nitelendirmesi ile bağlı olmayıp olay ve olguların hukuki tavsifini kendisi takdir eder (Tahir Canan, B. No: 2012/969, 18/9/2013, § 16). Başvurucular yargılamanın uzun sürmesi nedeniyle mülkiyet hakkının da ihlal edildiğini ileri sürmüşseler de makul sürede yargılanma hakkı kapsamında inceleme yapılmasının yeterli olacağı değerlendirildiğinden ayrıca mülkiyet hakkı yönünden bir inceleme yapılmasına gerek duyulmamıştır.

1. Kabul Edilebilirlik Yönünden

9. Açıkça dayanaktan yoksun olmadığı ve kabul edilemezliğine karar verilmesini gerektirecek başka bir neden de bulunmadığı anlaşılan makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın kabul edilebilir olduğuna karar verilmesi gerekir.

2. Esas Yönünden

10. Medeni hak ve yükümlülüklerle ilgili uyuşmazlıklara ilişkin yargılamanın süresi tespit edilirken sürenin başlangıç tarihi olarak davanın ikame edildiği tarih, sürenin sona erdiği tarih olarak -çoğu zaman icra aşamasını da kapsayacak şekilde- yargılamanın sona erdiği tarih, yargılaması devam eden davalar yönünden ise Anayasa Mahkemesinin makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine ilişkin şikâyetle ilgili kararını verdiği tarih esas alınır (Güher Ergun ve diğerleri, B. No: 2012/13, 2/7/2013, §§ 50, 52).

11. Medeni hak ve yükümlülüklerle ilgili uyuşmazlıklara ilişkin yargılama süresinin makul olup olmadığı değerlendirilirken yargılamanın karmaşıklığı ve kaç dereceli olduğu, tarafların ve ilgili makamların yargılama sürecindeki tutumu ve başvurucunun yargılamanın süratle sonuçlandırılmasındaki menfaatinin niteliği gibi hususlar dikkate alınır (Güher Ergun ve diğerleri, B. No: 2012/13, 2/7/2013, §§ 41, 45).

12. Anılan ilkeler ve Anayasa Mahkemesinin benzer başvurularda verdiği kararlar dikkate alındığında 17 yıl 7 ay 5 günlük yargılama süresinin makul olmadığı sonucuna varmak gerekir.

13. Açıklanan gerekçelerle Anayasa'nın 36. maddesinde güvence altına alınan adil yargılanma hakkı kapsamındaki makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir.

3. Giderim Yönünden

14. Makul sürede yargılanma hakkı yönünden ihlal tespitiyle giderilemeyecek olan manevi zararları karşılığında başvurucular Ahmet Dağdelen, Ayten Uyanık, Ayhan Dağdelen ve Çiçek Dağdelen'e müştereken net 55.000 TL; başvurucular Ali Koç, Fatih Koç, Sultan Koç ve Nuriye Haktanıyan'a müştereken net 11.000 TL; başvurucu Mustafa Koç'a net 11.000 TL; başvurucular Ağabey Kahraman, Akkız Kahraman, Elife Kahraman, Fatma Eldemir, Güllizar Akbayır, Hüseyin Kahraman, İsmail Kahraman, Mediha Ceylan, Nazife Güngör, Songül Kılıçarslan ve Sultan Benli'ye müştereken net 11.000 TL manevi tazminatın ödenmesine karar verilmesi gerekir.

V. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın KABUL EDİLEBİLİR OLDUĞUNA,

B. Anayasa'nın 36. maddesinde güvence altına alınan adil yargılanma hakkı kapsamındaki makul sürede yargılanma hakkının İHLAL EDİLDİĞİNE,

C. Başvurucular Ahmet Dağdelen, Ayten Uyanık, Ayhan Dağdelen ve Çiçek Dağdelen'e MÜŞTEREKEN 55.000 TL; başvurucular Ali Koç, Fatih Koç, Sultan Koç ve Nuriye Haktanıyan'a MÜŞTEREKEN 11.000 TL; başvurucu Mustafa Koç'a 11.000 TL; başvurucular Ağabey Kahraman, Akkız Kahraman, Elife Kahraman, Fatma Eldemir, Güllizar Akbayır, Hüseyin Kahraman, İsmail Kahraman, Mediha Ceylan, Nazife Güngör, Songül Kılıçarslan ve Sultan Benli'ye MÜŞTEREKEN 11.000 TL manevi tazminat ÖDENMESİNE, tazminata ilişkin diğer taleplerin REDDİNE,

D. 294,70 TL harç ve 9.900 TL vekâlet ücretinden oluşan toplam 10.194,70 TL yargılama giderinin başvuruculara MÜŞTEREKEN ÖDENMESİNE,

E. Ödemelerin kararın tebliğini takiben başvurucuların Hazine ve Maliye Bakanlığına başvuru tarihinden itibaren dört ay içinde yapılmasına, ödemede gecikme olması hâlinde bu sürenin sona erdiği tarihten ödeme tarihine kadar geçen süre için yasal FAİZ UYGULANMASINA,

F. Kararın bir örneğinin bilgi için Ankara 6. Asliye Hukuk Mahkemesine (E.2017/625, K.2018/657) GÖNDERİLMESİNE,

G. Kararın bir örneğinin Adalet Bakanlığına GÖNDERİLMESİNE 8/12/2022 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.