I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvuru, murisin vefatı nedeniyle destekten yoksun kalma tazminatının tahsili istemiyle açılan davada yargılamanın uzun sürmesi nedeniyle adil yargılanma hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvuru, başvuru formları ve eklerinin idari yönden yapılan ön incelemesinden sonra Komisyona sunulmuştur.

3. Komisyonca başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

4. Bölüm Başkanı tarafından başvurunun kabul edilebilirlik ve esas incelemesinin birlikte yapılmasına karar verilmiştir.

5. 2019/17282 başvuru numaralı bireysel başvuru dosyasının 2019/17192 başvuru numaralı bireysel başvuru dosyası ile birleştirilmesine, 2019/17282 başvuru numaralı bireysel başvuru dosyasının kapatılmasına, incelemenin 2019/17192 başvuru numaralı bireysel başvuru dosyası üzerinden yürütülmesine karar verildi.

6. Başvuru belgelerinin bir örneği bilgi için Adalet Bakanlığına (Bakanlık) gönderilmiştir. Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün 71. maddesinin (2) numaralı fıkrası uyarınca başvurunun içtihadın oluştuğu alana ilişkin olduğu değerlendirilerek Bakanlık cevabı beklenmeden incelenmesine karar verilmiştir.

III. OLAY VE OLGULAR

7. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle ilgili olaylar özetle şöyledir:

8. Başvurucu Nesibe'nin kendi adına asaleten çocukları (diğer başvurucular) adına velayeten 19/1/2010 tarihinde açtığı davada yargısal süreç, Gürpınar Asliye Hukuk Mahkemesinin (E.2017/275, K.2018/36) 14/3/2018 tarihli kararının Yargıtay 17. Hukuk Dairesinin 7/3/2019 tarihli kararıyla onanması üzerine sona ermiştir. Başvurucular, yargılamanın uzun sürdüğü iddiasıyla 15/5/2019 tarihinde yaptıkları başvuru 2019/17282 numarasına kaydedilmiştir.

9. Başvurucu Nesibe'nin kendi adına asaleten çocukları (diğer başvurucular) adına velayeten 19/1/2010 tarihinde açtığı diğer bir davada yargısal süreç, Gürpınar Asliye Hukuk Mahkemesinin (E.2017/130, K.2017/189) 19/7/2017 tarihli kararının Yargıtay 17. Hukuk Dairesinin 13/12/2018 tarihli kararıyla bozulması üzerine halen devam etmektedir. Başvurucular yargılamanın uzun sürdüğü iddiasıyla 15/5/2019 tarihinde yaptıkları başvuru 2019/17192 numarasına kaydedilmiştir.

IV. İNCELEME VE GEREKÇE

10. Mahkemenin 14/10/2020 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvuru incelenip gereği düşünüldü:

A. Başvurucuların İddiaları

11. Başvurucular, uzun süren yargılama nedeniyle makul sürede yargılanma haklarının ihlal edildiğini ileri sürmüştür.

B. Değerlendirme

1. Kabul Edilebilirlik Yönünden

12. Açıkça dayanaktan yoksun olmadığı ve kabul edilemezliğine karar verilmesini gerektirecek başka bir neden de bulunmadığı anlaşılan makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın kabul edilebilir olduğuna karar verilmesi gerekir.

2. Esas Yönünden

13. Medeni hak ve yükümlülüklerle ilgili uyuşmazlıklara ilişkin yargılamanın süresi tespit edilirken sürenin başlangıç tarihi olarak davanın ikame edildiği tarih; sürenin sona erdiği tarih olarak -çoğu zaman icra aşamasını da kapsayacak şekilde- yargılamanın sona erdiği tarih, yargılaması devam eden davalar yönünden ise Anayasa Mahkemesinin makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine ilişkin şikâyetle ilgili kararını verdiği tarih esas alınır (Güher Ergun ve diğerleri, B. No: 2012/13, 2/7/2013, §§ 50, 52).

14. Medeni hak ve yükümlülüklerle ilgili uyuşmazlıklara ilişkin yargılama süresinin makul olup olmadığı değerlendirilirken yargılamanın karmaşıklığı ve kaç dereceli olduğu, tarafların ve ilgili makamların yargılama sürecindeki tutumu ve başvurucunun yargılamanın süratle sonuçlandırılmasındaki menfaatinin niteliği gibi hususlar dikkate alınır (Güher Ergun ve diğerleri, §§ 41-45).

15. Anılan ilkeler ve Anayasa Mahkemesinin benzer başvurularda verdiği kararlar dikkate alındığında somut olayda başvuru konusu davalarda sona eren 9 yıl 2 aylık ve halen devam eden 10 yıl 9 aylık yargılama sürelerinin makul olmadığı sonucuna varmak gerekir.

16. Açıklanan gerekçelerle Anayasa’nın 36. maddesinde güvence altına alınan makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir.

3. 6216 Sayılı Kanun'un 50. Maddesi Yönünden

17. 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’un 50. maddesinin ilgili kısmı şöyledir:

 “(1) Esas inceleme sonunda, başvurucunun hakkının ihlal edildiğine ya da edilmediğine karar verilir. İhlal kararı verilmesi hâlinde ihlalin ve sonuçlarının ortadan kaldırılması için yapılması gerekenlere hükmedilir…

 (2) Tespit edilen ihlal bir mahkeme kararından kaynaklanmışsa, ihlali ve sonuçlarını ortadan kaldırmak için yeniden yargılama yapmak üzere dosya ilgili mahkemeye gönderilir. Yeniden yargılama yapılmasında hukuki yarar bulunmayan hâllerde başvurucu lehine tazminata hükmedilebilir veya genel mahkemelerde dava açılması yolu gösterilebilir. Yeniden yargılama yapmakla yükümlü mahkeme, Anayasa Mahkemesinin ihlal kararında açıkladığı ihlali ve sonuçlarını ortadan kaldıracak şekilde mümkünse dosya üzerinden karar verir.”

18. Başvurucular, ihlalin tespiti ile her başvuru için ayrı ayrı; Abdulkerim Akdoğan 10.000 TL, Nesibe Akdoğan 20.000 TL, Ömer Can Akdoğan 15.000 TL manevi tazminata karar verilmesi talebinde bulunmuştur.

19. Somut olayda makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiği sonucuna varılmıştır.

20. 2019/17282 numaralı birleştirilen başvuru yönünden ihlal tespitiyle giderilemeyecek olan manevi zararları karşılığında başvuruculara net 16.000 TL manevi tazminatın müştereken ödenmesine karar verilmesi gerekir.

21. 2019/17192 numaralı başvuru konusu yargılama yönünden de ihlal tespitiyle giderilemeyecek olan manevi zararları karşılığında başvuruculara net 24.000 TL manevi tazminatın müştereken ödenmesine karar verilmesi gerekir.

22. Dosyadaki belgelerden tespit edilen 729,20 TL harç ve 3.000 TL vekâlet ücretinden oluşan toplam 3.729,20 TL yargılama giderinin başvuruculara müştereken ödenmesine karar verilmesi gerekir.

V. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın KABUL EDİLEBİLİR OLDUĞUNA,

B. Anayasa’nın 36. maddesinde güvence altına alınan makul sürede yargılanma hakkının İHLAL EDİLDİĞİNE,

C. 1. 2019/17282 numaralı başvuru yönünden başvuruculara net 16.000 TL manevi tazminatın MÜŞTEREKEN ÖDENMESİNE, tazminata ilişkin diğer taleplerin REDDİNE,

2. 2019/17192 numaralı başvuru yönünden başvuruculara net 24.000 TL manevi tazminatın MÜŞTEREKEN ÖDENMESİNE, tazminata ilişkin diğer taleplerin REDDİNE,

D. 729,20 TL harç ve 3.000 TL vekâlet ücretinden oluşan toplam 3.729,20 TL yargılama giderinin başvuruculara MÜŞTEREKEN ÖDENMESİNE,

E. Ödemelerin, kararın tebliğini takiben başvuruların Hazine ve Maliye Bakanlığına başvuru tarihlerinden itibaren dört ay içinde yapılmasına, ödemede gecikme olması hâlinde bu sürenin sona erdiği tarihten ödeme tarihine kadar geçen süre için yasal FAİZ UYGULANMASINA,

F. Kararın bir örneğinin bilgi için Gürpınar Asliye Hukuk Mahkemesine (E.2017/275; E.2019/91) GÖNDERİLMESİNE,

G. Kararın bir örneğinin Adalet Bakanlığına GÖNDERİLMESİNE 14/10/2020 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.