I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvuru, sınır dışı kararı nedeniyle kötü muamele yasağının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvuru, 15/11/2019 tarihinde yapılmıştır. Komisyon, başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar vermiştir.

3. Anayasa Mahkemesinin 15/11/2019 tarihli kararıyla ilgili bilgi ve belgeler toplandıktan sonra yeniden değerlendirilmek üzere başvurucunun ülkesine sınır dışı edilmesine dair işlemin geçici olarak durdurulmasına karar verilmiştir.

III. OLAY VE OLGULAR

4. Başvuru formu ve ekleri, ilgili kurumlardan ve Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi’nden (UYAP) elde edilen bilgi ve belgelere göre olaylar özetle şöyledir:

5. 1991 doğumlu Suriye Arap Cumhuriyeti vatandaşı olan başvurucu, iç savaştan kaçarak Türkiye’ye gelmiştir.

6. 4/4/2013 tarihli ve 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 54. maddesinin (1) numaralı fıkrasının (d) bendi uyarınca kamu düzeni ve güvenliğini bozduğu gerekçesiyle İstanbul Valiliği İl Göç İdaresi Müdürlüğünün 1/11/2019 tarihli kararıyla başvurucunun sınır dışı edilmesine ve idari gözetim altına alınmasına karar verilmiştir.

7. Sınır dışı kararına karşı başvurucu vekili 15/11/2019 tarihinde İstanbul 1. İdare Mahkemesinde (İdare Mahkemesi) iptal davası açılmıştır. İdare Mahkemesi 21/2/2020 tarihinde davanın reddine karar vermiştir.

8. Göç İdaresi Genel Müdürlüğünün 14/9/2021 tarihli yazısına göre başvurucunun Anayasa Mahkemesine ve İdare Mahkemesine başvuru yapıldığı tarihten önce 8/11/2019 tarihinde gönüllü geri dönüş kapsamında Hatay Cilvegözü Kara Hudut Kapısı'ndan ülkesine çıkış yapmıştır.

IV. İNCELEME VE GEREKÇE

9. Anayasa Mahkemesinin 4/7/2022 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvuru incelenip gereği düşünüldü:

A. Adli Yardım Talebi Yönünden

10. Anayasa Mahkemesinin Mehmet Şerif Ay (B. No: 2012/1181, 17/9/2013) kararında belirtilen ilkeler dikkate alınarak geçimini önemli ölçüde güçleştirmeksizin yargılama giderlerini ödeme gücünden yoksun olduğu anlaşılan başvurucunun açıkça dayanaktan yoksun olmayan adli yardım talebinin kabulüne karar verilmesi gerekir.

B. İhlal İddiası Yönünden

11. Başvurucu vekili; Suriye’de iç savaş ortamının bulunduğunu, müvekkilinin ülkesine iadesi hâlinde yaşamının, maddi ve manevi bütünlüğünün tehlikeye girme riski bulunduğunu belirterek kötü muamele yasağının ihlal edileceğini öne sürmüştür.

12. Anayasa Mahkemesi, olayların başvurucu tarafından yapılan hukuki nitelendirmesi ile bağlı olmayıp olay ve olguların hukuki tavsifini kendisi takdir eder (Tahir Canan, B. No: 2012/969, 18/9/2013, § 16). Başvurucunun iddiaları kötü muamele yasağı kapsamında değerlendirilmiştir.

13. 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanunu’nun "Bireysel başvuru hakkına sahip olanlar" kenar başlıklı 46. maddesinde kimlerin bireysel başvuru yapabileceği sayılmış olup anılan maddenin (1) numaralı fıkrasına göre bir kişinin Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunabilmesi için üç temel ön koşulun birlikte bulunması gerekmektedir. Bu ön koşullar başvuruya konu edilen ve ihlale yol açtığı ileri sürülen kamu gücü eylem veya işleminden ya da ihmalinden dolayı başvurucunun güncel bir hakkının ihlal edilmesi, bu ihlalden dolayı kişinin kişisel olarak ve doğrudan etkilenmiş olması ve bunların sonucunda başvurucunun kendisinin mağdur olduğunu ileri sürmesidir (Onur Doğanay, B. No: 2013/1977, 9/1/2014, § 42).

14. Başvuru formundaki bilgilere göre başvuru tarihinde başvurucunun sınır dışı edilip edilmediğinin İstanbul Barosu adli yardım görevlendirme yazısına istinaden görev yapan avukatı tarafından bilinmediği anlaşılmıştır. Ancak başvurucu, İdare Mahkemesinde iptal davası açılmadan önce kendi isteğiyle 8/11/2019 tarihinde ülkesine geri dönmüştür. Bireysel başvuru yapılmadan önce gönüllü olarak Türkiye'den ayrılan başvurucu yönünden sınır dışı etme işleminin herhangi bir hukuki ya da fiilî sonuç doğurmayacağı açıktır. Bu nedenle başvurucunun anılan iddiaya ilişkin mağdur sıfatı bulunduğu söylenemez.

15. Açıklanan gerekçelerle başvurunun diğer kabul edilebilirlik koşulları yönünden incelenmeksizin kişi bakımından yetkisizlik nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

V. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Adli yardım talebinin KABULÜNE,

B. Başvurunun kişi bakımından yetkisizlik nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

C. Sınır dışı etme işlemine ilişkin tedbir kararının SONLANDIRILMASINA,

D. 12/1/2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 339. maddesinin (2) numaralı fıkrası uyarınca tahsil edilmesi mağduriyete neden olacağından adli yardım talebi kabul edilen başvurucunun yargılama giderlerini ödemekten TAMAMEN MUAF TUTULMASINA,

E. Kararın bir örneğinin bilgi ve gereği için İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdürlüğüne GÖNDERİLMESİNE 4/7/2022 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.