I. BAŞVURUNUN ÖZETİ

1. Başvuru, geçici askerlik görevi sırasında meydana gelen ölüm nedeniyle yaşam hakkı ve kötü muamele yasağının ihlal edildiği iddialarına ilişkindir.

2. Başvurucuların oğlu U.K., Kıbrıs 28. Mekanize Piyade Tümeninde geçici askerlik görevini yerine getirmekte iken disiplin cezası nedeniyle bulunduğu Tümen Disiplin Ceza Tutukevinde askerî personelin kasıtlı eylemleri sonucu yaralanarak sağlık kurumuna kaldırılmış ancak tedaviye cevap vermeyerek 2011 yılında hayatını kaybetmiştir. Kıbrıs Türk Barış Kuvvetleri Komutanlığı Askerî Mahkemesi 8/7/2015 tarihli kararı ile eylemi bizzat gerçekleştiren askerî personel A.A. ve F.K.yı neticesi sebebiyle ağırlaşmış işkence suçundan müebbet hapis cezası ile cezalandırmıştır (Failler hakkında ayrıca tekrarlayan yaralama fiillerinden dolayı hapis cezasına hükmedilmiştir.).Ayrıca Tutukevi Müdürü A.Ş. hakkında da ihmal suretiyle görevi kötüye kullanma suçundan 7 ay 15 gün hapis cezasına hükmedilmiş ancak hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına (HAGB) karar verilmiştir.

3. Yargıtay 8. Ceza Dairesi (Daire) 28/5/2019 tarihli kararı ile hükmü takdirî indirim nedeni olmadığı hâlde indirim yapılması ve kasten yaralama suçlarına ilişkin ek savunma hakkı verilmemesi nedeniyle bozmuştur (Başvurucu, formda bozma kararının ardından yapılan yargılama safahatına ilişkin olarak sürecin nasıl işlediğine/devam ettiğine dair herhangi bir bilgi vermemiştir.). Daire, kararında ayrıca HAGB hükmü yönünden incelemenin itiraz yoluyla yapılacağını belirterek hükmün A.Ş.ye yönelik kısmı için inceleme yapmadan dosyayı mahalline iade etmiştir.

4. Yargıtayın mahalline iade kararı sonrası süreçte HAGB hükmünün itiraz incelemesi için dosyanın gönderildiği Ankara 30. Ağır Ceza Mahkemesi, A.Ş. için verilen HAGB hükmüne yönelik itirazı 28/5/2020 tarihinde kesin olarak reddetmiştir. Başvurucular vekilinin itirazın reddine dair kesin kararı Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi'nden (UYAP) 2/6/2020 tarihinde saat 17.03'te okuduğu görülmüştür. Başvurucular 6/8/2020 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

5. Komisyon, başvurunun kabul edilebilirlik ve esas incelemelerinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

II. DEĞERLENDİRME

6. Başvurucular; oğullarının işkence sonucu hayatını kaybettiğini, oğullarının hayatının korunamadığını, A.Ş. ile ilgili verilen karar sonucu işkence yasağının ve yaşam hakkının ihlal edildiğini, HAGB kararının cezasızlık sonucu doğurduğunu ileri sürmüştür. Adalet Bakanlığı (Bakanlık) görüşünde, konuya ilişkin insan hakları yargısı içtihadı aktarılarak süreç özetlenmiş;yapılacak incelemede yargılama süreci derdest iken başvuru yapıldığı hususunun ve olayın kendine özgü koşullarının değerlendirilmesi gerektiği beyan edilmiştir (Bakanlık görüşünden ayrıca Yargıtayın bozma kararı sonrası Ankara 1. Ağır Ceza Mahkemesince 30/6/2021 tarihinde F.K hakkında işkence sonucu ölüme neden olma suçundan ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına hükmedildiği, kararın 23/2/2020 tarihinde onandığı, A.A.nın dosyasının tefrik edildiği, yargılamasınındevam ettiği anlaşılmıştır.). Başvurucular, Bakanlık görüşüne karşı beyanında formdaki iddialarını yinelemiş ve HAGB kararı verilmesinin temel hakları etkisiz kıldığını belirtmiştir.

7. Başvurucuların A.Ş. hakkında verilen HAGB kararına yönelik itirazı reddeden Ankara 30. Ağır Ceza Mahkemesinin 28/5/2020 tarihli kararını bireysel başvuruya temel aldıkları açıktır. Başvurucular Yargıtayın 28/5/2019 tarihli bozma kararı sonrası devam eden yargılama sürecine yönelik herhangi bir bilgi vermedikleri gibi bu devam eden süreç yönünden ayrıca bir iddiada (etkisizliği gibi) bulunmamıştır. Dahası başvurucuların iddiaları -formun genelinden ve Bakanlık görüşüne cevap dilekçesinden de açıkça anlaşıldığı üzere- A.Ş. hakkında HAGB kararı verilmiş olması temelinde ileri sürülen şikâyetlerdir. Bu bağlamda başvuru; başvurucuların iddiaları, başvurunun gerçekleştirilme zamanı, temel alınan yargısal karar dikkate alınarak yaşam hakkı ve kötü muamele yasağı bağlamındaincelenmiştir.

8. 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun'un 45. maddesinin (2) numaralı fıkrası gereğince bireysel başvuruda bulunulabilmesi için olağan kanun yollarının tüketilmesi gerekir. 6216 sayılı Kanun'un 47. maddesinin (5) numaralı fıkrası ile Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün 64. maddesinin (1) numaralı fıkrası uyarınca da bireysel başvurular başvuru yollarının tüketildiği tarihten, başvuru yolu öngörülmemiş ise ihlalin öğrenildiği tarihten itibaren otuz gün içinde yapılmalıdır. Otuz günlük süre kuralı bireysel başvurunun ön şartlarından biri olup bu sürenin başlangıç tarihinin tespitinde kanun hükmü gereği öğrenme tarihi esas alınır. Nihai kararın gerekçesinin tebliği öğrenme şekillerinden biri olmakla birlikte başka yollardan da öğrenmenin mümkün olduğu açıktır. Bu bağlamda kullanıcıların UYAP üzerinden yaptıkları işlemlerin (doküman oluşturma, düzenleme, imzalama, açma, okuma ve yazdırma vb.) kayıt altına alındığı evrak işlem kütüğünün Anayasa Mahkemesi tarafından incelenmesi sonucu öğrenme tarihinin tespiti mümkündür. Bu gibi hâllerde nihai kararın açılarak okunduğuna ilişkin bir işlemin tespiti durumunda bireysel başvuru süresinin ilgilinin evrakı okumatarihinden itibaren başlatılması gerekmektedir (özetlenen ilkeler için bkz. A. C. ve diğerleri [GK], B. No: 2013/1827, 25/2/2016; Hüseyin Aşkan, B. No: 2017/15649, 21/7/2020).

9. Başvurucu vekilinin Ankara 30. Ağır Ceza Mahkemesinin A.Ş. için verilen HAGB hükmüne yönelik itirazı kesin olarak reddeden 28/5/2020 tarihli kararı UYAP'tan (avukat portal uygulaması) 2/6/2020 tarihinde saat 17.03'te okuduğu görülmüştür. Bir başka ifadeyle başvurucu vekili, ileri sürdüğü ihlal iddiaları bakımından nihai kararı 2/6/2020 tarihi itibarıyla öğrenmiştir.

10. Diğer taraftan COVID-19 pandemisi nedeniyle 25/3/2020 tarihli ve 7226 sayılı Kanun'un geçici 1.maddesi uyarınca bireysel başvuru dâhil yargı makamlarına başvuru süreleri 13/3/2020 tarihinde durdurulmuş ve 15/6/2020 tarihinde yeniden başlatılmıştır. Başvurucunun ileri sürülen ihlal iddiaları bağlamında nihai hükmü 2/6/2020 tarihinde öğrendiği açık olup pandemi nedeniyle sürelerin durmuş olması da dikkate alınarak en geç 15/6/2020 tarihinden itibaren otuz gün içinde bireysel başvuruda bulunması gerekirken bu sürenin geçirilmesi suretiyle 6/8/2020 tarihinde yapılan başvurunun süresinde olmadığı açıktır.

11. Açıklanan gerekçelerle başvurunun süre aşımı nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

III. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Başvurunun süre aşımı nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

B. Yargılama giderlerinin başvurucu üzerinde BIRAKILMASINA 15/5/2024 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.