I. BAŞVURUNUN ÖZETİ

1. Başvuru, idarenin etkinlikleri izne bağlama kararlarına aykırı olarak basın açıklamasına iştirak edildiği gerekçesiyle idari para cezası uygulanması nedeniyle toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

2. Batman Valiliği 21/5/2020 tarihinde, koronavirüs hastalığının yayılmasının engellenmesi ile kamu düzeni ve güvenliğine yönelik bazı gerekçelerle il genelinde on beş gün boyunca geçerli olacak şekilde sınırlayıcı idari bir karar vermiştir. Karara göre il genelinde yapılacak eylem ve etkinlikler mülki idare amirinin iznine bağlanmıştır. Anılan kararda, 10/6/1949 tarihli ve 5442 sayılı İl İdaresi Kanunu'nun 11. maddesinin (A) ve (C) bentlerine dayanılmıştır.

3. Başvurucunun da aralarında olduğu bir grup 5/6/2020 tarihinde, farklı partilere mensup kişilerin milletvekilliği görevlerinin düşürülmesi nedeniyle bir basın açıklaması düzenlemiştir. Bu nedenle başvurucu hakkında izin almadan basın açıklaması düzenlediği gerekçesiyle 30/3/2005 tarihli ve 5326 sayılı Kabahatler Kanunu'nun 32. maddesi uyarıncaemre aykırı davranışta bulunması nedeniyle idari para cezası uygulanmıştır.

4. Anılan yaptırıma itiraz üzerine Batman Sulh Ceza Hâkimliği, başvurucunun idarenin kararına aykırı olarak izin almadan basın açıklaması düzenlediği gerekçesiyle uygulanan yaptırımın usul ve kanuna uygun olduğuna karar vermiştir.

5. Başvurucu, nihai hükmü 26/10/2020 tarihinde öğrendikten sonra 24/11/2020 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

6. Komisyonca, başvurunun kabul edilebilirlik ve esas incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

II. DEĞERLENDİRME

7. Başvurucu, barışçıl nitelikte bir basın açıklamasına katıldığı hâlde anılan etkinliğin mülki idari amirden izin alınmadan yapıldığı gerekçesiyle hakkında idari para cezası uygulanmasının ifade özgürlüğü ile toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenlenme hakkını ihlal ettiğinden yakınmıştır. Adalet Bakanlığı (Bakanlık) görüşünde, başvuruya konu idari para cezasının anayasal ve kişisel önemden yoksun olması nedeniyle kabul edilemezlik kararı verilmesi gerektiği bildirilmiş; esas hakkında yapılacak değerlendirmede de yaptırımın koronavirüs salgın hastalığının ortaya çıktığı dönemde sosyal mesafe kuralına uyulmaması nedeniyle uygulandığının gözetilmesi gerektiği ifade edilmiştir. Başvurucu, Bakanlık görüşüne karşı beyanda bulunmamıştır.

8. Başvuru, toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkı kapsamında incelenmiştir.

9. Anayasa Mahkemesi, olay ve olguları somut başvuru ile benzer nitelikte olan bir başvuruyu Abdulaziz Boğa ve diğerleri (B. No: 2021/24647, 5/6/2024) kararında değerlendirmiştir. Kararda, Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün (İçtüzük) 80. maddesinin (1) numaralı fıkrasının (c) bendine göre ihlalin ve sonuçlarının ortadan kalkmış olması ve İçtüzük'ün 80. maddesinin (2) numaralı fıkrasına göre başvurunun incelenmesinin devamında Anayasa'nın uygulanması veya temel hakların kapsamının ve sınırlarının belirlenmesi ya da insan haklarına saygının gerekli kıldığı herhangi bir durumun söz konusu olmaması nedeniyle başvurunun düşmesine karar vermiştir (benzer yönde kararlar için bkz. Adnan Serdaroğlu ve Diğerleri, B. No: 2020/31057, 14/12/2023; Orhan Okşak, B. No: 2020/32457, 14/12/2023; Şenol Eskin ve diğerleri, B. No: 2021/26114, 5/6/2024).

10. Anılan kararda, sonradan yürürlüğe giren yasal düzenlemelerle koronavirüs salgın hastalığının ülkemizde yayılmasını önlemek için 5326 sayılı Kanun uyarınca uygulanan -ödenmiş ya da ödenmemiş olsun- idari para cezalarına konu tutarın iade edilmesinin mümkün hâle geldiği açıklanmıştır. Dolayısıyla idari para cezasının sonuçlarını giderici gerekli mevzuat değişikliklerinin yapıldığı değerlendirilmiştir (ayrıntılı açıklamalar için bkz. Abdulaziz Boğa ve diğerleri, §§ 16-19; olayla ilgili mevzuat bilgisi için bkz. aynı karar §§ 12-15).Ayrıca aynı kararda, Anayasa Mahkemesi Genel Kurulu'nun mahallin en büyük mülki amirinin ve/veya umumi hıfzıssıhha meclisinin -somut olayın şartlarında- il genelinde yapılacak tüm toplantı ve gösterileri yasaklama ve/veya erteleme şeklindeki müdahalesinin Anayasa'nın 13. maddesi kapsamında emredilen kanunilik ölçütünü karşılamaması nedeniyle müdahalelerin toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkını ihlal ettiğine yönelik kararları olduğu açıklanmıştır (ilgili kararlar için bkz. Selma Atabey [GK], B. No: 2021/38893, 27/9/2023; Çağla Yolaşan Kurul [GK], B. No: 2021/29184, 27/9/2023). Bu nedenle anılan kararda, başvurunun incelenmesinin devamında Anayasa'nın uygulanması veya temel hakların kapsamının ve sınırlarının belirlenmesi ya da insan haklarına saygının gerekli kıldığı herhangi bir durumun bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır (Abdulaziz Boğa ve diğerleri, § 20).

11. Somut olayda idarenin, koronavirüs salgın hastalığının engellenmesi ile kamu düzenine yönelik aldığı karara aykırı olarak izin alınmadan basın açıklaması düzenlediği gerekçesiyle başvurucu hakkında 5326 sayılı Kanun'un 32. maddesi uyarınca emre aykırı davranışta bulunmaktan idari para cezası uygulandığı anlaşılmıştır. Dolayısıyla somut olayda, Abdulaziz Boğa ve diğerleri kararındaki değerlendirme ve kabulden ayrılmayı gerektiren bir durum olmadığı değerlendirilmiştir.

12. Açıklanan gerekçelerle başvurunun düşmesine karar verilmesi gerekir.

III. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Başvurunun, ihlalin ve sonuçlarının ortadan kalkmış olması nedeniyle DÜŞMESİNE,

B. Yargılama giderlerinin başvurucu üzerinde BIRAKILMASINA 3/10/2024 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.