I. BAŞVURUNUN ÖZETİ

1. Başvuru, vergi mahremiyeti gerekçesiyle avukatların kendi müvekkillerine ait vergi dosyalarını incelemeyeceğine dair idari işlemin iptali istemiyle açılan davanın reddedilmesi nedeniyle adil yargılanma hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

2. Başvurucu, vergi mahremiyeti nedeniyle avukatların kendi müvekkillerine ait vergi dairelerindeki dosyaları üzerinde inceleme yapma yetkilerinin bulunmadığına, bu konuda vekâletnamede özel yetki bulunması şartıyla ve vergi mahremiyeti kapsamında olmaması hâlinde ancak yazılı olarak bilgi verilebileceğine ilişkin olarak Vergi Dairesi Başkanlığı Mükellef Hizmetleri Usul Grup Müdürlüğünün işleminin iptali istemiyle dava açmıştır.

3. İdare mahkemesi, işlemin iptaline karar vermiş; Danıştay 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanu'nun 5. maddesindeki vergi mahremiyetine ilişkin özel düzenleme karşısında avukatın müvekkilinin vergi dosyasında bulunan bilgi ve belgeleri inceleyerek örneğini alabilmesinin özel bir vekâletname sunması hâlinde mümkün olabileceğini belirterek hükmü sonucu itibarıyla onamış ve hüküm kesinleşmiştir.

4. Başvurucu; avukatların vekâletname ibraz etmeleri hâlinde müvekkilleriyle ilgili her türlü bilgi ve belgeyi inceleme, bilgi ve belgelerden örnek alma yetkisine sahip olduğunu, yargılama faaliyetinin adil ve hakkaniyete uygun olarak gerçekleştirilebilmesi için bunun zorunlu olduğunu, avukatların müvekkillerine ait vergi kayıtları üzerinde inceleme yapma yetkisinin sınırlandırılmasının adil yargılanma hakkını ihlal ettiğini ileri sürmüştür.

5. Başvurucu, nihai hükmü 7/2/2021 tarihinde öğrendikten sonra 25/2/2021 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

6. Komisyonca başvurunun kabul edilebilirlik ve esas incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

II. DEĞERLENDİRME

7. Anayasa'nın 148. maddesinin üçüncü, 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun'un 45. maddesinin (1) numaralı fıkraları uyarınca, Anayasa'da güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Türkiye'nin taraf olduğu buna ek protokoller kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından ihlal edildiğini iddia eden herkese Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru yapma hakkı tanınmıştır.

8. 6216 sayılı Kanun'un 46. maddesinin (1) numaralı fıkrasında, bireysel başvurunun ancak ihlale yol açtığı ileri sürülen işlem, eylem ya da ihmal nedeniyle güncel ve kişisel bir hakkı doğrudan etkilenenler tarafından yapılabileceği kurala bağlanmış; buna karşılık aynı maddenin (2) numaralı fıkrasının birinci cümlesinde kamu tüzel kişilerinin bireysel başvuru yapamayacağı belirtilmiştir (Ballıdere Belediye Başkanlığı, B. No: 2012/1327, 12/2/2013, §§ 16-19; Büğdüz Köyü Muhtarlığı, B. No: 2012/22, 25/12/2012, §§ 26-29; Doğubayazıt Ticaret ve Sanayi Odası, B. No: 2012/743, 5/3/2013, §§ 15-17; İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi, B. No: 2012/1430, 21/11/2013, §§ 20-28; Ankara Baros uBaşkanlığı (2), B. No: 2015/17944, 9/5/2018, §§ 15-21; Kütahya Baro Başkanlığı ve Uşak Baro Başkanlığı, B. No: 2020/25441, 25/5/2021).

9. Anılan fıkrada belirtilen "kamu tüzel kişisi" kavramının kapsamında merkezî idare birimleri ve yerinden yönetim kuruluşlarının yanında kanunla kurulan meslek kuruluşları da bulunmaktadır.

10. Anayasa'nın 135. maddesinin birinci fıkrasının ilgili kısmı şöyledir:

"Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve üst kuruluşları ... kamu tüzelkişilikleridir."

11. 19/3/1969 tarihli ve 1136 sayılı Avukatlık Kanunu'nun 76. maddesinin birinci fıkrasının ilgili kısmı şöyledir:

"Barolar ... kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşlarıdır."

12. Anayasa'nın 135. maddesinin birinci fıkrası ve 1136 sayılı Kanun'un 76. maddesinin birinci fıkrasına göre karar organları seçimle iş başına gelen ve kamu tüzel kişiliğini haiz meslek kuruluşu olan başvurucuya, kamu tüzel kişilerinin bireysel başvuru yapamayacağını hükme bağlayan 6216 sayılı Kanun'un 46. maddesinin (2) numaralı fıkrası uyarınca bireysel başvuru yapma hakkı tanınmamıştır.

13. Açıklanan gerekçelerle kamu tüzel kişiliğine sahip olan başvurucu Bursa Barosunun bireysel başvuru ehliyeti bulunmadığı anlaşıldığından başvurunun diğer kabul edilebilirlik şartları yönünden incelenmeksizin kişi bakımından yetkisizlik nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

III. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Başvurunun kişi bakımından yetkisizlik nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

B. Yargılama giderlerinin başvurucu üzerinde BIRAKILMASINA 11/5/2023 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.