I. BAŞVURUNUN ÖZETİ

1. Başvuru, yargı kararının icra edilmemesi nedeniyle kararın icrası hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

2. Başvurucular, bireysel başvuru harç ve masraflarını karşılama imkânlarının bulunmadığını belirterek adli yardım talebinde bulunmuşlardır.

3. Van'ın Erciş ilçesinde 23/10/2011 tarihinde meydana gelen depremde başvurucuların yakını, yıkılan bina enkazında kalarak vefat etmiştir. Başvurucular vefat eden şahsın annesi, babası ve kardeşleridir.

4. Başvurucular, yakınlarının ölüm olayında idarenin tazmin sorumluluğu bulunduğu gerekçesiyle Erciş Belediye Başkanlığı, Afet Acil Durum Yönetimi Başkanlığı ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığına karşı maddi ve manevi tazminat davası açmışlardır.

5. Van 3. İdare Mahkemesi (Mahkeme) 28/12/2016 tarihli kararıyla davayı kısmen kabul etmiştir. Kararın gerekçesinde, dosyaya sunulan bilirkişi raporu değerlendirilmiştir. Bu kapsamda davalı Erciş Belediye Başkanlığının ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığının proje ve uygulama konusundaki denetimini tam olarak yerine getirmediği, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının ise afet durumuyla ilgili gerekli çalışmaları ve denetimleri yapmadığı hususlarına yer verilmiştir. Mahkeme kararında dosyaya sunulan bilirkişi raporunda belirtilen oranlarda davalı idarelerin hizmet kusurunun bulunduğu ve hizmet kusuru nedeniyle kusurları oranında tazminat ödemekle yükümlü oldukları belirtilmiştir.

6. Mahkeme kararı 20/3/2017 tarihinde davalılardan Erciş Belediye Başkanlığına, 21/3/2017 tarihinde Afet Acil Durum Yönetimi Başkanlığına, 22/3/2017 tarihinde de Çevre ve Şehircilik Bakanlığına tebliğ edilmiştir.

7. Karar, istinaf aşamasından da geçerek Danıştay Ondördüncü Dairesinin 25/12/2018 tarihli onama kararıyla kesinleşmiştir.

8. Başvurucular, mahkeme kararında hükmedilen alacağın tahsili talebiyle Erciş Belediye Başkanlığına karşı Van İcra Dairesi nezdinde ilamlı icra takibi başlatmışlardır. Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP) üzerinden icra dairesi dosyası incelendiğinde başvurucuya ödeme yapılmadığı tespit edilmiştir.

9. Başvurucular 30/3/2021 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

10. Anayasa Mahkemesince başvurucuların uygulanmadığını ileri sürdüğü kararın gereklerinin yerine getirilip getirilmediği ve mahkeme kararı gereğince başvuruculara ödeme yapılıp yapılmadığı, ödeme yapılmadıysa bunun sebebine ilişkin olarak Erciş Belediye Başkanlığından bilgi istenmiştir.

11. Erciş Belediye Başkanlığı tarafından gönderilen yazı ve eklerinde, Belediye Başkanlığına ayrılan paydan personel maaşı ödendikten sonra cüzi bir miktar kaldığı, bunun da kamu hizmetlerinin ifası için kullanıldığı, dolayısıyla mahkeme kararını yerine getirebilmek için yeterli ödeneğin bulunmadığı, bu nedenle Hazine ve Maliye Bakanlığından ödenek verildiği veya Belediye Başkanlığının ödeme imkânı bulunduğu takdirde başvuruculara ait dosyada ödeme yapılacağı belirtilmiştir.

12. Başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

II. DEĞERLENDİRME

13. Ödeme gücünden yoksun olduğu anlaşılan başvurucuların adli yardım taleplerinin kabulüne karar verilmesi gerekir.

14. Başvurucular; mahkeme kararıyla lehlerine hükmedilen tazminatın aradan uzunca bir zaman geçmesine karşın ödenmediğini, kararın icrası amacıyla başlatılan ilamlı icra takibinin de sonuçsuz kaldığını belirterek mahkemeye erişim hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüşlerdir.

15. Başvuru, adil yargılanma hakkı kapsamındaki kararın icrası hakkı yönünden incelenmiştir.

16. 9/1/2013 tarihli ve 6384 sayılı Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine Yapılmış Bazı Başvuruların Tazminat Ödenmek Suretiyle Çözümüne Dair Kanun'un geçici 2. maddesinde 28/3/2023 tarihli ve 7445 sayılı Kanun'un 40. maddesi ile yapılan değişikliğe göre 9/3/2023 tarihi (bu tarih dâhil) itibarıyla derdest olan, yargı kararlarının geç veya eksik icra edilmesi ya da icra edilmemesi şikâyetiyle yapılan başvurulara ilişkin olarak Tazminat Komisyonuna başvuru yolu etkili ve tüketilmesi gereken bir yol olarak kabul edilmelidir. Bu durumda söz konusu başvuru yolu tüketilmeden yapılan başvurunun incelenmesi bireysel başvurunun ikincil niteliği ile bağdaşmayacaktır (makul sürede yargılanma hakkı ile ilgili başvurular yönünden benzer değerlendirme için bkz. Veysi Ado [GK], B. No: 2022/100837, 27/4/2023). Somut başvuruda da anılan kararda açıklanan ilkelerden ve ulaşılan sonuçtan ayrılmayı gerektiren bir durum bulunmamaktadır.

17. Açıklanan gerekçelerle başvurunun diğer kabul edilebilirlik şartları yönünden incelenmeksizin başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

III. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Adli yardım taleplerinin KABULÜNE,

B. Kararın icrası hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

C. 12/1/2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 339. maddesinin (2) numaralı fıkrası uyarınca adli yardım talebi kabul edilen başvurucuların yargılama giderlerini ödemekten TAMAMEN MUAF TUTULMALARINA 25/1/2024 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.