I. BAŞVURUNUN ÖZETİ

1. Başvuru, ceza infaz kurumunda oda penceresinin tel ile kapatılması nedeniyle kötü muamele yasağının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

2. Görevi yaptırmamak için direnme ve yerine getirdiği kamu görevi nedeniyle bir kişiyi öldürme suçlarından ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına hükümlü olan başvurucu 5/7/2021 tarihinde Antalya S Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu Müdürlüğüne (İnfaz Kurumu) nakledilmiştir.

3. Başvurucu; Antalya 2. İnfaz Hâkimliğine (İnfaz Hâkimliği) yaptığı başvuru ile oda penceresinin dış kısmında yer alan demir parmaklıklara ilave olarak kafes tel takıldığını, astım hastası olduğunu, nefes darlığı çektiğini, alerjisi olduğunu, takılan telin psikolojisini bozduğunu belirterek kafes telinin kaldırılmasını talep etmiştir. İnfaz Hâkimliği, yüksek güvenlikli ceza infaz kurumlarının güvenlik ve fizik düzenine ilişkin mevzuat ile havalandırma bahçesi üzerindeki fens telleri ile ilgili bir Anayasa Mahkemesi kararına dayandırdığı bir değerlendirme yaparak başvurucunun talebini reddetmiştir.

4. Başvurucu; şikâyetinin aynı İnfaz Kurumunda bulunan bazı diğer odaların penceresinde kafes teli bulunmadığını, her ne kadar ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası nedeniyle tutuluyor olsa da tehlikelilik hâli bulunmadığı gibi bir örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenmiş bir suçun faili de olmadığını, talebi oda penceresinde yer alan demir mazgalların çıkarılmasıyla ilgili olduğu hâlde kararda havalandırma bahçesinin üzerine çekilen fens tellerine ilişkin bir gerekçeye yer verildiğini belirterek İnfaz Hâkimliğinin kararına itiraz etmiştir. İtirazı inceleyen Antalya 1. Ağır Ceza Mahkemesi mazgalların kaldırılması talebinin reddine ilişkin kararı usul ve kanuna uygun bularak itirazı reddetmiştir.

5. Başvurucu, nihai hükmü 15/10/2021 tarihinde öğrendikten sonra 25/10/2021 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

6. Başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

II. DEĞERLENDİRME

7. Ödeme gücünden yoksun olduğu anlaşılan başvurucunun adli yardım talebinin kabulüne karar verilmesi gerekir.

8. Başvurucu; İnfaz Kurumunda tutulduğu odanın penceresinin dış kısmında binanın yapımı sırasında yerleştirilen demir parmaklıklar olduğunu, parmaklıkların dış kısmına sonradan kafes tel ilave edildiğini, bu uygulamanın ince kafes telden dışarıya baktığında gözlerinin ritminin kaybolmasına sebep olduğunu ve sonradan takılan bu kafes tellerinin darlığı nedeniyle hayvanat bahçesindeki maymun kafeslerinde dahi içeride tutulan hayvanlara muz uzatılabildiği düşünüldüğünde kendisini bu hayvanlardan dahi aşağı hissederek psikolojik işkence gördüğünü, telin çıkarılması için İnfaz Hâkimliğine yaptığı başvurunun keşif dahi yapılmaksızın reddedildiğini ifade ederek kötü muamele yasağının ve etkili başvuru hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüştür. Adalet Bakanlığı (Bakanlık) görüşünde; kötü muamele iddialarında etkili soruşturma yükümlülüğüne ilişkin Anayasa Mahkemesi içtihadına değinilmiştir. Başvurucu, Bakanlık görüşüne karşı beyanda bulunmamıştır.

9. Başvurucunun bütün iddialarının kötü muamele yasağı kapsamında incelenmesi gerektiği değerlendirilmiştir.

10. İnsan onurunun korunması amacıyla Anayasa'nın 17. maddesinin ilk fıkrasında maddi ve manevi varlığın korunması ve geliştirilmesi hakkı güvence altına alınmış; aynı maddenin üçüncü fıkrasıyla da kişilere işkence ve eziyet yapılması, kişilerin insan haysiyetiyle bağdaşmayan bir cezaya veya muameleye tabi tutulması yasaklanmıştır. Bu yasak için herhangi bir istisnanın kabul edilmemesi ve Anayasa'nın 15. maddesinde savaş, seferberlik veya olağanüstü hâllerde de maddi ve manevi varlığının bütünlüğüne dokunulamayacağının ifade edilmesi yasağın mutlak niteliğini ortaya koymaktadır (Cezmi Demir ve diğerleri [1. B.], B. No: 2013/293, 17/7/2014, § 80; Ali Rıza Özer ve diğerleri [GK], B. No: 2013/3924, 6/1/2015, §§ 72, 74; K.K. [GK], B. No: 2020/34532, 29/5/2024, § 26).

11. Anılan yasak kapsamında kalan hususlar ceza infaz kurumlarında farklı şekillerde tezahür edebilir. Bunlar ceza infaz kurumu idaresinin ve görevlilerinin kasıtlı davranışlarından kaynaklanabileceği gibi yönetimsel hatalar veya yetersiz kaynaklar sebebiyle de ortaya çıkabilir (Turan Günana [1. B.], B. No: 2013/3550, 19/11/2014, § 37).

12. Anayasa'nın 17. maddesi, tutuklu ve hükümlülerin tutulma koşullarının da insan onuruna yakışır bir şekilde olmasını koruma altına alır. Bu nedenle tutuklu ve hükümlüler özgürlükten mahrum kalmalarının doğal sonucu olan kaçınılmaz elem seviyesinden daha fazla sıkıntı veya eziyet çekecekleri bir duruma sokulmamalıdır. Ayrıca bu kişilerin sağlık ve esenlikleri yeterli şekilde güvence altına alınmalı, bu kişilere gerekli duydukları tıbbi yardım sağlanmalıdır (Turan Günana, § 39).

13. Bir muamelenin Anayasa'nın 17. maddesinin üçüncü fıkrasının kapsamına girebilmesi, asgari bir ağırlık derecesine (ciddiyet seviyesine) ulaşmasına bağlıdır. Ceza infaz kurumundaki tutulma koşullarının bahsi geçen asgari ağırlık eşiğine ulaşıp ulaşmadığı konusunda yapılacak değerlendirmede tutulma süresi, açık havada egzersiz yapma olanakları, koşulların neden olduğu fiziksel ve psikolojik etkiler, bazı durumlarda mahpusun yaşı, cinsiyeti, sağlığı ve davanın tüm koşulları gibi birçok faktörün önemli rol oynadığı belirtilmelidir (Cengiz Yetgin [GK], B. No: 2019/39068, 14/6/2023, §§ 57, 58).

14. Somut olayda başvurucunun iddialarından ve başvuruya konu edilen yargısal süreçte ileri sürdüğü savlardan pencere camının tamamen kapatılmadığı, telin odanın havalandırmasına da engel olmadığı anlaşılmıştır. Başvurucu, sözü edilen tel nedeniyle güneş ışığından istifade edemediğini iddia etmemiştir. Başvurucu ince kafes telden dışarıya baktığında gözlerinin ritminin kaybolmasına sebep olduğunu iddia etse de bu durumun göz sağlığını olumsuz etkilediğine ilişkin bir şikâyet dile getirmemiştir. Başvurucunun tutulma koşullarının sair yönlerine ilişkin bir yakınması da yoktur. Bu koşullar altında başvurucunun iddia ettiği gibi pencereye kafes teli takılmış olsa bile sözü edilen durumun kötü muamele için aranan asgari ağırlık seviyesine ulaştığının kabul edilmesi mümkün değildir.

15. Açıklanan gerekçelerle başvurunun açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

III. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Adli yardım talebinin KABULÜNE,

B. Kötü muamele yasağının ihlal edildiğine ilişkin iddianın açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

C. 12/1/2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 339. maddesinin (2) numaralı fıkrası uyarınca tahsil edilmesi mağduriyetine neden olacağından adli yardım talebi kabul edilen başvurucunun yargılama giderlerini ödemekten TAMAMEN MUAF TUTULMASINA 28/5/2025 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.