I. BAŞVURUNUN ÖZETİ

1. Başvuru, ulusal bir gazetede yayımlanan köşe yazısında kullanılan ifadelerden dolayı tazminata hükmedilmesi nedeniyle ifade özgürlüğünün ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

2. Başvuru konusu haberin yayımlandığı tarihte başvurucu Mehmet Orhan Uğuroğlu, Yeniçağ gazetesinde yazıları yayımlanan bir gazetecidir. Gazetenin 31/1/2019 tarihli sayısında, başvurucunun hazırladığı bir köşe yazısı yayımlanmıştır. T. Vakfı (davacı) köşe yazısında kullanılan ifadeler nedeniyle kişisel itibarının zedelendiğinden bahisle gazete ve başvurucu aleyhine 100.000 TL talebiyle manevi tazminat davası açmıştır.

3. Davaya bakan Bakırköy 5. Asliye Hukuk Mahkemesi (Mahkeme) 26/2/2021 tarihinde davanın kısmen kabulüyle başvurucu ve yazının yayımlandığı gazete aleyhine müştereken ve müteselsilen 15.000 TL manevi tazminata hükmedilmesine karar vermiştir. Başvurucu ve davacı Mahkemenin kararına karşı istinaf talebinde bulunmuştur. İstinaf talepleri İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesince (Bölge Adliye Mahkemesi) incelenmiştir. Bölge Adliye Mahkemesi, davacının istinaf talebinin kabulüyle ilk derece mahkemesi kararının kaldırılmasına, davanın kısmen kabulüyle 30.000 TL manevi tazminatın davalılardan tahsiline kesin olarak karar vermiştir.

4. Başvurucu vekili Av. S.E. nihai kararın 11/10/2021 tarihinde öğrenildiğini belirterek 10/11/2021 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

5. Başvurunun kabul edilebilirlik ve esas incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

II. DEĞERLENDİRME

6. 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’un 47. maddesinin (5) numaralı fıkrası ile Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün 64. maddesinin (1) numaralı fıkrası uyarınca başvuru yollarının tüketildiği, başvuru yolu öngörülmemiş ise ihlalin öğrenildiği tarihten itibaren otuz gün içinde bireysel başvuru yapılması gerekir.

7. Anayasa Mahkemesi Hüseyin Aşkan (B. No: 2017/15649, 21/7/2020) kararında otuz günlük süre kuralının bireysel başvurunun ön şartlarından biri olduğunu ve bu sürenin başlangıç tarihinin tespitinde kanun hükmü gereği öğrenme tarihinin esas alınacağını belirtmiş (Hüseyin Aşkan, § 20); bireysel başvuru süresinin işlemeye başlaması yönünden nihai kararın gerekçesinin tebliğinin öğrenme şekillerden biri olduğunu, bununla birlikte başka şekillerde de öğrenmenin söz konusu olabileceğini ifade etmiştir (Hüseyin Aşkan, § 23).

8. Bu doğrultuda Hüseyin Aşkan kararında kullanıcıların Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP) üzerinden yaptıkları işlemlerin (doküman oluşturma, düzenleme, imzalama, açma, okuma ve yazdırma vb.) kayıt altına alındığı evrak işlem kütüğünün Anayasa Mahkemesi tarafından incelenmesi sonucunda nihai kararın açılarak okunduğuna ilişkin bir işlemin tespiti hâlinde bu işlemi yapan ilgililerin işlem sırasında nihai kararın sonucunu öğrendiklerinin kabul edileceği, böyle bir durumda bireysel başvuru süresinin de bu tarihten itibaren başlatılması gerektiği belirtilmiştir (Hüseyin Aşkan, §§ 26-29).

9. Yargılama sürecinde nihai karar olan Bölge Adliye Mahkemesi ilamına ilişkin olarak UYAP evrak işlem kütüğü üzerinde yapılan incelemede kararın 8/3/2019 tarihli vekâletname ile başvurucunun avukatı olan Ö.Y. tarafından 5/10/2021 günü saat 14.00’te okunduğu tespit edilmiştir. Başvuruya konu dava süresince başvurucu adına tüm işlemler Ö.Y. tarafından yapılmıştır. Davalıyı temsile yetkili vekilin UYAP'tan kararı okurken nihai kararın sonucunu da öğrenmesi beklenir. Böyle bir durumda işlem yapılırken nihai kararın sonucunun öğrenildiği kabul edileceğinden bireysel başvuru süresi bu tarihten başlatılmalıdır.

10. Somut olayda Bölge Adliye Mahkemesi ilamı başvurucunun avukatı tarafından UYAP'tan okunduğundan bu kapsamda 5/10/2021 tarihinde bireysel başvuruya ilişkin nihai karardan haberdar olunduğunun, bu doğrultuda bireysel başvuru süresinin 5/10/2021 tarihinden işlemeye başladığının kabul edilmesi gerekir. Nitekim ilgili usul kuralları uyarınca sürenin münhasıran tebliğden itibaren işlemeye başlayacağının kabul edildiği uygulamaların aksine bireysel başvuru yolunda başvuru süresi, ihlalin öğrenilmesi esasına bağlanmıştır (benzer yöndeki kararlar için bkz. Mehmet Özcan, B. No: 2019/6266, 15/1/2020, § 27).

11. Sonuç olarak bireysel başvuru konusu yargılama sürecine ilişkin nihai karardan 5/10/2021 tarihinde haberdar olduğu anlaşılan başvurucunun otuz günlük bireysel başvuru süresi geçtikten sonra 10/11/2021 tarihinde yaptığı bireysel başvurunun süre aşımı nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

III. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Başvurunun süre aşımı nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

B. Yargılama giderlerinin başvurucu üzerinde BIRAKILMASINA 28/11/2024 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.