I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvurucu, tarafına serbest transfer hakkı tanınması isteminin reddi üzerine başvurduğu Spor Genel Müdürlüğü Tahkim Kurulu kararı nedeniyle Anayasa’nın 10., 59. ve 60. maddelerinde tanımlanan haklarının ihlal edildiğini ileri sürmüştür.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvuru, 16/1/2013 tarihinde İstanbul 36. Asliye Ceza Mahkemesi vasıtasıyla yapılmıştır. Dilekçe ve eklerinin idari yönden yapılan ön incelemesinde Komisyona sunulmasına engel bir eksikliğin bulunmadığı tespit edilmiştir.

3. İkinci Bölüm İkinci Komisyonunca, 27/11/2013 tarihinde Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü’nün 33. maddesinin (3) numaralı fıkrası uyarınca, kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına, dosyanın Bölüme gönderilmesine karar verilmiştir.

III. OLAY VE OLGULAR

A. Olaylar

4. Başvuru dilekçesindeki ilgili olaylar özetle şöyledir:

5. Profesyonel sporcu olan ve 2011-2012 sezonunda aralarındaki sözleşme ilişkisine dayalı olarak bir spor kulübü derneğinin A Kadın Voleybol Takımında oynayan başvurucu, sosyal güvenlik primlerinin kulüp tarafından sözleşmede öngörülen bedel yerine asgari ücret üzerinden ödendiğini ileri sürerek tarafına serbest transfer hakkı tanınması talebiyle 16/8/2012 tarihinde Türkiye Voleybol Federasyonu Başkanlığına başvurmuştur.

6. Türkiye Voleybol Federasyonu Yönetim Kurulunun 16/9/2012 tarih ve 62 sayılı kararı ile başvurucunun talebi reddedilmiştir.

7. Başvurucunun itirazı üzerine kararı inceleyen Spor Genel Müdürlüğü Tahkim Kurulu, 8/11/2012 tarih ve E.2012/120, K.2012/231 sayılı kararıyla, başvurucunun sigorta primlerinin alınan ücret düşük gösterilmek suretiyle düşük ödendiğine ilişkin iddia konusunda somut ve inandırıcı deliller ortaya konulamadığı gibi bu hususun ayrıca ilgili merciler önünde anlaşmazlık konusu yapılabileceğini belirterek itiraza konu kararda mevzuat hükümlerine aykırı bir yön bulunmadığı gerekçesiyle başvuruyu reddetmiştir.

8. Başvurucunun karar düzeltme talebi de koşulları oluşmadığı gerekçesiyle Spor Genel Müdürlüğü Tahkim Kurulunun 6/12/2012 tarih ve E.2012/120, K.2012/247 sayılı kararı ile reddedilmiştir. Bu karar başvurucuya 17/12/2012 tarihinde tebliğ edilmiştir.

B. İlgili Hukuk

9. 22/3/2005 tarih ve 25763 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Türkiye Voleybol Federasyonu Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Ana Statünün verdiği yetkiye dayanılarak hazırlanan Türkiye Voleybol Federasyonu Sporcu Tescil, Lisans ve Transfer Talimatı’nın 16. maddesinin birinci fıkrasının (16.1.) numaralı bendi şöyledir:

“Sözleşmeli sporcuların sözleşmeli oldukları süre için, SSK prim bedellerini ödemek kulübünün kesin sorumluluğundadır. Sözleşme süresinde SSK primleri kulübü tarafından tam olarak ödenmeyen ve ödenmediğini belgeleyen her sözleşmeli sporcu sezon sonunda sözleşme süreleri bitmemiş olsa dahi bedelsiz olarak serbest kalır. …”

10. Aynı Talimat’ın 33. maddesinin birinci fıkrasının (33.2.) ve (33.3.) numaralı bentleri şöyledir:

“Türkiye 1. ve 2. Liglerinde takımı bulunan kulüplerin sözleşmeden doğan yükümlülükleri şunlardır;

 Sözleşmeli sporcularını 5010 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu hükümlerine göre sigortalı yaptırmak ve sözleşme süresince sigorta primlerini yatırmak. …

Sigorta primleri tam olarak ödenmeyen, sigorta girişleri ve primleri sözleşme süresini kapsamayan tüm sözleşmeli sporcular sezon sonunda bedelsiz olarak serbest kalırlar.”

11. 21/5/1986 tarih ve 3289 sayılı Gençlik ve Spor Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun’un ek 9. maddesinin sekizinci fıkrası şöyledir:

“Tahkim Kurulu, federasyon ile kulüpler, sporcular, hakemler, teknik direktör ve antrenörler; kulüpler ile teknik direktörler, antrenörler ve sporcular; kulüpler ile kulüpler arasında çıkacak ihtilaflarla, federasyonlarca verilecek kararlar ile disiplin veya ceza kurulu kararlarını, ilgililerin itirazı üzerine inceleyerek sonuçlandırır. …”

IV. İNCELEME VE GEREKÇE

12. Mahkemenin 19/12/2013 tarihinde yapmış olduğu toplantıda, başvurucunun 16/1/2013 tarih ve 2013/850 numaralı bireysel başvurusu incelenip gereği düşünüldü:

A. Başvurucunun İddiaları

13. Başvurucu, tavan miktar üzerinden yatırılması gereken sosyal güvenlik primlerinin asgari ücret üzerinden yatırıldığını, bu hususa ilişkin çok açık deliller sunduğu halde Tahkim Kurulunca delillerin yeterli olmadığı yönünde gerekçe oluşturulduğunu, benzer olaylarda talepte bulunan bazı sporcuların başvurularının kabul edilmesine rağmen kendi başvurusunun reddedildiğini, bu durumun eşitlik ilkesine aykırılık oluşturduğunu, aleyhine verilen kararlar nedeniyle serbest transfer hakkının zedelendiğini, ekonomik yönden zarara uğradığını belirterek Anayasa’nın 10., 59. ve 60. maddelerinde tanımlanan haklarının ihlal edildiğini ileri sürmüş ve tazminat talebinde bulunmuştur.

B. Değerlendirme

14. Başvurucu, sosyal güvenlik primlerinin tavan miktar yerine asgari ücret üzerinden yatırılması nedeniyle sosyal haklar ve emeklilik hakları yönünden zarara uğramasından ve primlerinin eksik ödenmesi sonucunda Talimat’ta öngörülen serbest transfer hakkından yararlandırılmamasından şikâyet etmektedir. Bu nedenle başvuru belirtilen hususlar yönünden iki ayrı başlık altında incelenecektir.

1. Sosyal Güvenlik Primlerinin Eksik Yatırıldığı İddiası Yönünden

15. Başvurucunun sosyal güvenlik primlerinin eksik yatırılması nedeniyle sosyal haklar ve emeklilik hakları yönünden zarara uğradığı şikayetinin bireysel başvuru konusu olabilmesi için öncelikle Anayasa’nın 148. ve 6216 sayılı Kanun’un 45. maddesi gereğince Anayasanın ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin (Sözleşme) ortak koruma alanında bulunan bir hak olması gerekir. Sosyal güvenlik hakkı Anayasa’nın 60. maddesinde güvence altına alınmış olmakla birlikte Sözleşmede düzenlenen bir hak olmadığı açıktır. Öte yandan sosyal güvenlik kurumuna işveren tarafından yatırılması gereken primlerin Anayasa’nın 35. ve Sözleşmeye ek 1. Nolu Protokolün 1. maddelerinde güvence altına alınan mülkiyet hakkı kapsamına incelenip incelenemeyeceği tartışılabilirse de aşağıda açıklanan nedenle başvurunun bu kısmı kabul edilemez nitelikte olduğundan burada başvurucunun iddialarının mülkiyet hakkı kapsamına girip girmediği ayrıca tartışılmayacaktır.

16. Anayasa’nın 148. maddesinin üçüncü fıkrası şöyledir:

“Herkes, Anayasada güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından, ihlal edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesine başvurabilir. Başvuruda bulunabilmek için olağan kanun yollarının tüketilmiş olması şarttır.”

17. 30/3/2011 tarih ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’un “Bireysel başvuru hakkı” kenar başlıklı 45. maddesinin (2) numaralı fıkrası şöyledir:

“İhlale neden olduğu ileri sürülen işlem, eylem ya da ihmal için kanunda öngörülmüş idari ve yargısal başvuru yollarının tamamının bireysel başvuru yapılmadan önce tüketilmiş olması gerekir.”

18. Anılan hükümler uyarınca bireysel başvuru yoluyla Anayasa Mahkemesine başvurabilmek için olağan kanun yollarının tüketilmiş olması gerekir. Temel hak ve özgürlüklere saygı, devletin tüm organlarının anayasal ödevi olup, bu ödevin ihmal edilmesi nedeniyle ortaya çıkan hak ihlallerinin düzeltilmesi idari ve yargısal makamların görevidir. Temel hak ve özgürlüklerin ihlal edildiği iddialarının öncelikle derece mahkemeleri önünde ileri sürülmesi, bu makamlar tarafından değerlendirilmesi ve bir çözüme kavuşturulması esastır.

19. Bu nedenle Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru, iddia edilen hak ihlallerinin derece mahkemelerince düzeltilmemesi hâlinde başvurulabilecek ikincil nitelikte bir kanun yoludur. Bireysel başvuru yolunun ikincil niteliği gereği Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunabilmek için öncelikle olağan kanun yollarının tüketilmesi zorunludur. Bu ilke uyarınca, başvurucunun Anayasa Mahkemesi önüne getirdiği şikâyetini öncelikle ve süresinde yetkili idari ve yargısal mercilere usulüne uygun olarak iletmesi, bu konuda sahip olduğu bilgi ve kanıtlarını zamanında bu makamlara sunması ve aynı zamanda bu süreçte dava ve başvurusunu takip etmek için gerekli özeni göstermiş olması gerekir (B. No: 2012/403, 26/3/2013, § 17).

20. Başvurucu, sosyal güvenlik primlerinin sözleşmeli olarak çalıştığı spor kulübü tarafından olması gereken miktar yerine asgari ücret üzerinden yatırıldığını ileri sürerek sosyal güvenlik hakkının ihlal edildiğini ileri sürmektedir.

21. Başvurucunun sosyal güvenlik primlerinin eksik yatırıldığına ilişkin şikâyetlerini öncelikle yetkili ve görevli ilk derece mahkemeleri önünde dile getirmesi, ilk derece mahkemesi kararlarından tatmin olmaması durumunda ise süresinde ve usulüne uygun olarak temyiz yolunu kullanması gerekirdi. Başvurucu prim ödemeleriyle ilgili şikâyetlerini daha önce dava konusu yaptığına dair herhangi bir belge sunmamıştır. Bu durumda başvurucunun bahsedilen şikâyeti hususunda başvuru yollarının tüketildiği söylenemez.

22. Açıklanan nedenlerle, sosyal güvenlik primlerinin eksik yatırıldığı iddiası ile ilgili olarak kanunda öngörülmüş yargısal başvuru yollarının tamamı tüketilmeden bireysel başvuru yapıldığı anlaşıldığından başvurunun diğer kabul edilebilirlik şartları yönünden incelenmeksizin “başvuru yollarının tüketilmemiş olması” nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

2. Serbest Transfer Hakkından Yararlandırılmadığı İddiası Yönünden

23. 30/3//2011 tarih ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’un “Bireysel başvuru hakkı” kenar başlıklı 45. maddesinin (3) numaralı fıkrası şöyledir:

 “Yasama işlemleri ile düzenleyici idari işlemler aleyhine doğrudan bireysel başvuru yapılamayacağı gibi Anayasa Mahkemesi kararları ile Anayasanın yargı denetimi dışında bıraktığı işlemler de bireysel başvurunun konusu olamaz.”

24. Anayasa’nın “Sporun geliştirilmesi ve tahkim” kenar başlıklı 59. maddesinin üçüncü fıkrası şöyledir:

“Spor federasyonlarının spor faaliyetlerinin yönetimine ve disiplinine ilişkin kararlarına karşı ancak zorunlu tahkim yoluna başvurulabilir. Tahkim kurulu kararları kesin olup bu kararlara karşı hiçbir yargı merciine başvurulamaz.”

25. Anayasa koyucu, 17/3/2011 tarihli ve 6214 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’la Anayasa’nın 59. maddesinde değişikliğe giderek spor federasyonlarının spor faaliyetlerinin yönetimine ve disiplinine ilişkin kararlarına karşı ancak zorunlu tahkim yoluna başvurulabileceğini, tahkim kurulu kararlarının kesin olduğunu ve bu kararlara karşı hiçbir yargı merciine başvurulamayacağını hüküm altına almıştır.

26. 6216 sayılı Kanun’un 45. maddesinin (3) numaralı fıkrasında Anayasa’nın yargı denetimi dışında bıraktığı işlemlerin bireysel başvurunun konusu olamayacağı hükme bağlanmıştır. Anayasa’nın 59. maddesi ile de spor tahkim kurulu kararları yargı denetimi dışında bırakılmıştır.

27. Başvuru konusu olay, profesyonel sporcu olan başvurucunun sosyal güvenlik primlerinin sözleşmeli çalıştığı kulübü tarafından eksik yatırıldığından bahisle ilgili Talimat hükmüne dayanarak tarafına serbest transfer hakkı sağlanması talebine ilişkindir.

28. Sporcuların başka bir kulübe bonservis bedeli ödenmeksizin transfer olabilmesi imkanı getiren serbest transfer hakkı, Türkiye Voleybol Federasyonu Sporcu Tescil, Lisans ve Transfer Talimatı’nın 16.1. maddesinde düzenlenmiş olup, spor faaliyetlerinin yönetimine ilişkindir.

29. Buna göre başvuru, Tahkim Kurulunun spor faaliyetlerinin yönetimine ilişkin olarak verdiği bir karardan kaynaklanmaktadır. 6216 sayılı Kanun’un 45. maddesinin (3) numaralı fıkrası uyarınca bu konuda bireysel başvuruda bulunulamaz ( B. No: 2012/620, 12/2/2013, § 21).

30. Açıklanan nedenlerle, Anayasa ile yargı yolu kapatılan Tahkim Kurulunun verdiği karara yönelik başvurunun, diğer kabul edilebilirlik şartları yönünden incelenmeksizin “konu bakımından yetkisizlik” nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

V. HÜKÜM

A. Başvurunun,

1. Sosyal güvenlik primlerinin eksik yatırılmasına ilişkin şikâyetlerle ilgili kısmının “başvuru yollarının tüketilmemiş olması”,

2. Serbest transfer hakkından yararlandırılmamasına ilişkin şikâyetlerle ilgili kısmının “konu bakımından yetkisizlik”

nedenleriyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

B. Yargılama giderlerinin başvurucu üzerinde bırakılmasına,

19/12/2013 tarihinde OY BİRLİĞİYLE karar verildi.