I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvuru, Kadıköy Belediyesi teknik hizmetler sınıfı kadrosuna inşaat teknikeri olarak atanma isteminin reddi nedeniyle açılan iptal davasının makul sürede sonuçlanmaması nedeniyle adil yargılanma hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvuru 19/12/2013 tarihinde İstanbul Anadolu Hukuk Mahkemeleri Ön Bürosu vasıtasıyla yapılmıştır. Dilekçe ve eklerinin idari yönden yapılan ön incelemesi neticesinde başvurunun Komisyona sunulmasına engel teşkil edecek bir eksikliğinin bulunmadığı tespit edilmiştir.

3. İkinci Bölüm İkinci Komisyonunca 30/6/2015 tarihinde, başvurunun kabul edilebilirlik incelemesi yapılmıştır. Başvurucunun, İstanbul 6. İdare Mahkemesinin 31/3/2008 tarihli ve E.2007/1866, K. 2008/563 sayılı tam yargı davasında verilen karara ilişkin ihlal iddialarının süre aşımı nedeniyle kabul edilemez olduğuna kesin olarak karar verilmiştir. Başvurunun, iptal davasına ilişkin ihlal iddiaları hakkındaki incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

4. Adalet Bakanlığına (Bakanlık) başvuru konusu olay ve olgular bildirilmiş, başvuru belgelerinin bir örneği görüş için gönderilmiştir.

III. OLAY VE OLGULAR

A. Olaylar

5. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle ve Ulusal Yargı Ağı Projesi (UYAP) aracılığıyla erişilen bilgi ve belgeler çerçevesinde ilgili olaylar özetle şöyledir:

6. Başvurucu, Kadıköy Belediyesi (Belediye) Makine İkmal Bakım Onarım Müdürlüğü genel idari hizmetler sınıfında görev yapmakta iken Kocaeli Üniversitesi İnşaat Bölümünden ön lisans düzeyinde inşaat teknikeri olarak mezun olduğunu belirterek teknik hizmetler sınıfında bulunan inşaat teknikeri kadrosuna atanma istemiyle 11/9/2004 tarihinde Belediyeye başvurmuştur. Belediyenin 14/10/2004 tarihli işlemiyle başvurucunun talebi reddedilmiştir.

7. Başvurucu, atanma isteminin reddine ilişkin idari işlemin iptali istemiyle 1/3/2005 tarihinde İstanbul 6. İdare Mahkemesinde iptal davası açmıştır.

8. Mahkemenin 25/1/2007 tarihli ve E.2005/525, K.2007/43 sayılı kararında 2/2/2000 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan İl Özel İdareleri, Belediyeler ve İl Özel İdareleri ve Belediyelerin Kurdukları Birlik, Müessese ve İşletmeler ile Bunlara Bağlı Döner Sermayeli Kuruluşlardaki Memurların Görevde Yükselme Esaslarına Dair Yönetmelik’le fakülteleri bitirmek suretiyle tekniker, teknisyen, mühendis, mimar gibi unvanları kazanan fakat kurumda memur olarak çalışanların bu kadrolara atanmalarının görevde yükselme olarak değerlendirildiği ve aynı koşullara bağlandığı oysa gördüğü öğrenimin sonucu olarak bu unvanları kazanan fakat memur olarak çalışanların anılan kadrolara atanmalarının sadece sınıf ve unvan değişikliği niteliğinde olduğu, görevde yükselme niteliği taşımadığı belirtilerek idari işlemin iptaline karar verilmiştir.

9. Temyiz üzerine Danıştay Beşinci Dairesinin 17/2/2010 tarihli ve E.2007/5696, K.2010/750 sayılı ilamında, gördüğü öğrenim sonucu tekniker unvanı kazanan fakat kurumda bilgisayar işletmeni olarak çalışan başvurucunun, tekniker kadrosuna atanma isteminin unvan değişikliği sınavına girmesi gerektiği gerekçesiyle reddedildiği, 18/4/1999 tarihli ve 23670 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yönetmelik hükümleri uyarınca yapılan işlemde hukuka aykırılığın bulunmadığı belirtilerek İlk Derece Mahkemesinin kararı bozulmuştur.

10. Mahkemece, bozmaya uyularak yapılan yargılamada 11/3/2011 tarihli ve E.2011/397, K.2011/442 sayılı kararla kurumda bilgisayar işletmeni olarak çalışan başvurucunun, tekniker kadrosuna atanması için unvan değişikliği sınavına girmesi gerektiği belirtilerek iptal isteminin reddine karar verilmiştir.

11. Temyiz üzerine Danıştay Beşinci Dairesinin 5/7/2013 tarihli ve E.2011/5462, K.2013/5692 sayılı ilamıyla İlk Derece Mahkemesinin kararı onanmıştır.

12. Karar başvurucuya 20/11/2013 tarihinde tebliğ edilmiştir.

13. Başvurucu 19/12/2013 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

B. İlgili Hukuk

14. Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yönetmelik’in ek 3. maddesinin ilgili kısımları şöyledir:

 “(Değişik birinci fıkra: 6/5/2013-2013/4957 K.) Bu Yönetmelik kapsamındaki personelin, en az ortaöğretim düzeyinde mesleki veya teknik eğitim sonucu ihraz edilen unvanlara ilişkin görevlere atanmaları, sözlü sınava ilişkin hükümleri hariç olmak üzere bu Yönetmelikte belirtilen usul ve esaslar çerçevesinde yapılacak unvan değişikliği sınavı sonundaki başarısına göre gerçekleştirilir.

 Unvan değişikliği sınavları, kurumlarca belirlenecek görev alanları ve atama yapılacak görevin niteliğine ilişkin konularda yazılı olarak yaptırılır ve bu sınavlara katılacaklarda, kurumda veya öğrenim durumları ile ilgisi bulunmayan görevlerde belirli süre hizmet yapmış olma şartı aranmaz. (Ek cümle: 1/3/2010-2010/192 K.) Unvan değişikliği sınavı kapsamındaki görevlere, sadece kurumun kendi personeli başvurabilir.

 (Ek fıkra: 1/3/2010-2010/192 K.) Unvan değişikliği sınavında yüz puan üzerinden en az yetmiş puan alanlar başarılı sayılır.”

15. 6/1/1982 tarihli ve 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 1. maddesinin (2) numaralı fıkrası, 14. maddesinin (3) ve (4) numaralı fıkraları, 20. maddesinin (5) numaralı fıkrası, 49. maddesinin (3) numaralı fıkrası ile 60. maddesi.

IV. İNCELEME VE GEREKÇE

16. Mahkemenin 19/11/2015 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvurucunun 19/12/2013 tarihli ve 2013/9615 numaralı bireysel başvurusu incelenip gereği düşünüldü:

A. Başvurucunun İddiaları

17. Başvurucu, teknik hizmetler sınıfında bulunan inşaat teknikeri kadrosuna atanma istemiyle 11/9/2004 tarihinde Belediyeye yaptığı başvurunun reddedilmesi nedeniyle açtığı iptal davasında yargılamanın makul sürede sonuçlanmadığını belirterek adil yargılanma hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüştür.

B. Değerlendirme

1. Kabul Edilebilirlik Yönünden

18. Başvuru formu ile eklerinin incelenmesi sonucunda açıkça dayanaktan yoksun olmadığı ve kabul edilemezliğine karar verilmesini gerektirecek başka bir nedenin bulunmadığı anlaşılan başvurunun kabul edilebilir olduğuna karar verilmesi gerekir.

2. Esas Yönünden

19. Başvurucu, teknik hizmetler sınıfında bulunan inşaat teknikeri kadrosuna atanma istemiyle 11/9/2004 tarihinde Belediyeye yaptığı başvurunun reddedilmesi neticesinde açtığı iptal davasında yargılamanın makul sürede sonuçlanmadığını belirterek Anayasa’nın 36. maddesinde tanımlanan adil yargılanma hakkının ihlal edildiğini iddia etmiştir.

20. Medeni hak ve yükümlülüklere ilişkin yargılamalar ile hukuk sisteminde yer alan mevzuat hükümleri gereğince “kamu hukuku” alanına dâhil olan ancak sonucu itibarıyla medeni haklar ve yükümlülükler üzerinde belirleyici olan uyuşmazlıkları konu alan davaların makul sürede tamamlanmadığı yönündeki iddialar, daha önce bireysel başvuru konusu yapılmış ve Anayasa Mahkemesince makul sürede yargılanma hakkının adil yargılanma hakkının kapsamına dâhil olduğu kabul edilerek bir davadaki yargılama süresinin makul olup olmadığının tespitinde davanın karmaşıklığı, yargılamanın kaç dereceli olduğu, tarafların ve ilgili makamların yargılama sürecindeki tutumu ve başvurucunun davanın hızla sonuçlandırılmasındaki menfaatinin niteliği gibi hususların dikkate alınacağı belirtilmiştir (Güher Ergun ve diğerleri, B. No: 2012/13, 2/7/2013, §§ 34–64; Selahattin Akyıl, B. No: 2012/1198, 7/11/2013, §§ 54-60).

21. Başvuruya konu davanın, teknik hizmetler sınıfında bulunan inşaat teknikeri kadrosuna atanma isteminin reddine ilişkin idari işlemin iptali istemini konu alan bir uyuşmazlık olduğu görülmektedir. Medeni hak ve yükümlülükleri konu alan davalarda yargılama faaliyetinin makul süre değerlendirmesi için başlangıcı, kural olarak uyuşmazlığı karara bağlayacak yargılama sürecinin işletilmeye başlandığı tarihtir (Güher Ergun ve diğerleri, § 50). Ancak idari yargıda dava açılabilmesi için öncelikle idari makamlara başvurulmasının zorunlu olduğu durumlar ile idari davaya konu olabilecek bir işlem veya eylemin yapılmasını sağlamak amacıyla idari makamlara yapılan başvurular üzerine açılan davalar bakımından sürenin başlangıcı idareye başvuru tarihi olup somut başvuru açısından bu tarih 11/9/2004’tür.

22. Sürenin bitiş tarihi ise çoğu zaman icra aşamasını da kapsayacak şekilde yargılamanın sona erme tarihidir (Güher Ergun ve diğerleri, § 52). Somut başvuru açısından bu tarih, Danıştay Beşinci Dairesi tarafından İlk Derece Mahkemesi kararının onandığı 5/7/2013’tür.

23. Başvuruya konu yargılama sürecinin incelenmesi neticesinde 11/9/2004 tarihinde inşaat teknikeri kadrosuna atanma istemiyle idareye başvurulduğu, istemin reddi üzerine İstanbul 6. İdare Mahkemesinde açılan iptal davasında Mahkemenin 25/1/2007 tarihli kararıyla idari işlemin iptal edildiği, temyiz üzerine Danıştay Beşinci Dairesince 17/2/2010 tarihinde İlk Derece Mahkemesi kararının bozulduğu, bozmaya uyularak yapılan yargılamada Mahkemece 11/3/2011 tarihinde iptal isteminin reddine karar verildiği, kararın tekrar temyizi üzerine Danıştay Beşinci Dairesince 5/7/2013 tarihinde İlk Derece Mahkemesi kararının onandığı anlaşılmıştır.

24. Başvurunun değerlendirilmesi sonucunda başvuruya konu davanın, hukuki meselenin çözümündeki güçlük, maddi olayların karmaşıklığı, delillerin toplanmasında karşılaşılan engeller, taraf sayısı gibi kriterler dikkate alındığında karmaşık olmaktan uzak olduğu anlaşılmıştır. Başvurucunun tutum ve davranışlarıyla ve usule ilişkin haklarını kullanırken özensiz davranmasıyla yargılamanın uzamasına önemli ölçüde sebep olduğu da söylenemez. Dolayısıyla somut başvuru açısından farklı karar verilmesini gerektirecek bir yön bulunmadığı ve söz konusu sekiz yıl dokuz aylık yargılama sürecinde makul olmayan bir gecikmenin olduğu sonucuna varılmıştır.

25. Açıklanan nedenlerle başvurucunun Anayasa’nın 36. maddesinde güvence altına alınan makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir.

3. 6216 Sayılı Kanun’un 50. Maddesi Yönünden

26. Başvurucu, adil yargılanma hakkının ihlal edilmesi nedeniyle maddi ve manevi tazminat ödenmesini talep etmiştir.

27. 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun'un 50. maddesinin (2) numaralı fıkrasında Anayasa Mahkemesince bir ihlalin tespit edilmesi hâlinde yeniden yargılama yapılmasında hukuki yarar bulunmayan durumlarda başvurucu lehine tazminata hükmedilebileceği belirtilmiştir.

28. Başvurucunun tarafı olduğu uyuşmazlığa ilişkin sekiz yıl dokuz aylık yargılama süresi dikkate alındığında yargılama faaliyetinin uzunluğu sebebiyle yalnızca ihlal tespitiyle giderilemeyecek olan manevi zararları karşılığında başvurucuya net 6.650 TL manevi tazminat ödenmesine karar verilmesi gerekir.

29. Başvurucu tarafından maddi tazminat talebinde bulunulmuş olmakla beraber tespit edilen ihlal ile iddia edilen maddi zarar arasında illiyet bağı bulunmadığı anlaşıldığından başvurucunun maddi tazminat talebinin reddine karar verilmesi gerekir.

30. Dosyadaki belgelerden tespit edilen 198,35 TL harçtan oluşan yargılama giderinin başvurucuya ödenmesine karar verilmesi gerekir.

V. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın KABUL EDİLEBİLİR OLDUĞUNA,

B. Anayasa’nın 36. maddesinde güvence altına alınan makul sürede yargılanma hakkının İHLAL EDİLDİĞİNE,

C. Başvurucuya net 6.650 TL manevi TAZMİNAT ÖDENMESİNE, tazminata ilişkin diğer taleplerin REDDİNE,

D. 198,35 TL oluşan yargılama giderinin BAŞVURUCUYA ÖDENMESİNE,

E. Ödemelerin, kararın tebliğini takiben başvurucunun Maliye Bakanlığına başvuru tarihinden itibaren dört ay içinde yapılmasına, ödemede gecikme olması hâlinde bu sürenin sona erdiği tarihten ödeme tarihine kadar geçen süre için yasal faiz uygulanmasına

19/11/2015 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.