TÜRKİYE CUMHURİYETİ
ANAYASA MAHKEMESİ
BİRİNCİ BÖLÜM
KARAR
ADNAN GÖKALP VE DİĞERLERİ BAŞVURUSU
(Başvuru Numarası: 2014/13500)
Karar Tarihi: 11/5/2017
Başkan
:
Burhan ÜSTÜN
Üyeler
Hicabi DURSUN
Kadir ÖZKAYA
Rıdvan GÜLEÇ
Yusuf Şevki HAKYEMEZ
Raportör Yrd.
Ceren Sedef EREN
Başvurucular
1. Adnan GÖKALP
2. Harbiye GÖKALP
3. Mehmet GÖKALP
4. Hayrettin YILMAZ
5. Meliha ESEN
6. Necat GÖKALP
7. Nezahet GÖKALP
8. Gürgin YILMAZ
9. Aysel DEMİRALP
10. Hamdiye GÖKALP
11. Handan TACAR
12. Mehmet Hatip YILMAZ
13. Nihat GÖKALP
14. Ömer GÖKALP
15. Özlem TEMEL
16. Sertip YILMAZ
17. Seyithan GÖKALP
18. Sinan YILMAZ
19. Şirvan KARACADAĞ
20. Vildan GÖKALP
21. Yüksel SUBATAN
22. Zehra AKKOYUN
23. Abdulkadir GÖKALP
24. Handan YILMAZ
25. Bessi GÖKALP
26. Birgül KAYA
27. Burhan GÖKALP
28. Deniz GÖKALP
29. Eylem GÖKALP
30. Gökben GÖKALP
31. Gökhan GÖKALP
32. Gürkan GÖKALP
33. Haluk GÖKALP
34. Aytan DEMİR
35. Bessi GÖKALP
36. Canan YILMAZ
37. Cemile TUTAR
38. Fidan PİRİNÇÇİOĞLU
39. Hatice ŞENBAYRAM
40. Havla ÖNEN
41. Hürriyet GETİREN
42. Hüsniye BAŞAKÇİ
43. Mehmet BAŞAKÇİ
44. Methiye ÖZÇELİK
45. Mülkiye TACAR
46. Müzeyyen ÇAMÇİ
47. Nebahat GÖKALP
48. Nezihe ÇOKSÜER
49. Perihan KIRMIZI
50. Remziye Gül GÖKALP
51. Saadet ÇAMÇİ
52. Sara URAT
53. Süer ÇETİK
54. Şeyhmus YILMAZ
55. Turan GÖKALP
56. YükselGÖKALP ÇOKSÜER
57. Zehra DİZDAROĞLU
58. Zübeyir ÇOKSÜER
59. Hasan GÖKALP
60. Turan GÖKALP
Vekili
Av. Ali AYDEMİR
I. BAŞVURUNUN KONUSU
1. Başvuru, makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.
II. BAŞVURU SÜRECİ
2. Başvuru 19/8/2014 tarihinde yapılmıştır.
3. Başvuru, başvuru formu ve eklerinin idari yönden yapılan ön incelemesinden sonra Komisyona sunulmuştur.
4. Komisyonca başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.
5. Bölüm Başkanı tarafından başvurunun kabul edilebilirlik ve esas incelemesinin birlikte yapılmasına karar verilmiştir.
6. Başvuru belgelerinin bir örneği bilgi için Adalet Bakanlığına gönderilmiştir.
III. OLAY VE OLGULAR
7. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle ilgili olaylar özetle şöyledir:
8. Bir kısım başvurucular murisi Ömer Gökalp'in 1967 yılında Derik Kadastro Mahkemesinde açtığı kadastro tespitine itiraz davası Yargıtayca merci tayini yoluyla Kızıltepe Kadastro Mahkemesine gönderilmiş, anılan Mahkemece verilen kararın temyizi üzerine karar bozularak dosya tekrar Kızıltepe Kadastro Mahkemesine gönderilmiş ve anılan Mahkemenin kapatılmasıyla Mardin Kadastro Mahkemesine devredilen dava yerel Mahkeme aşamasında derdest durumdadır.
IV. İNCELEME VE GEREKÇE
9. Mahkemenin 11/5/2017 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvuru incelenip gereği düşünüldü:
10. Başvurucular, makul sürede yargılanma ve mülkiyet haklarının ihlal edildiğini ileri sürmüşlerdir.
A. Kabul Edilebilirlik Yönünden
1. Başvurucular Bessi Gökalp, Harbiye Gökalp ve Yüksel Gökalp Çoksüer Yönünden
11. Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün (İçtüzük) 80. maddesinin (1) numaralı fıkrasının (ç) bendine göre başvurunun incelenmesinin sürdürülmesini haklı kılan bir sebebin olmadığı kanaatine varılması hâlinde başvurunun düşmesine karar verilebilir. Bununla birlikte İçtüzük'ün 80. maddesinin (2) numaralı fıkrası gereği Anayasa'nın uygulanması ve yorumlanması veya temel hakların kapsamının ve sınırlarının belirlenmesi ya da insan haklarına saygının gerekli kıldığı hâllerde başvurunun incelenmesine devam edilebileceği öngörülmüştür.
12. Başvuru tarihinden sonra ölen başvurucuların mirasçılarının makul bir süre içinde başvuruyu devam ettirme yönünde iradeleriniAnayasa Mahkemesine bildirmemeleri hâlinde anılan İçtüzük hükümleri uyarınca başvurunun incelenmesinin sürdürülmesini haklı kılan bir sebebin olmadığı kanaatine varılabilir (Abdurrahman Miişoğlu ve diğerleri, B. No: 2014/7674, 23/3/2017, §§18-21). Somut olayda başvuruculardan Bessi Gökalp, Harbiye Gökalp ve Yüksel Gökalp Çoksüer başvuru tarihinden sonra sırasıyla 9/4/2016, 1/2/2016 ve 26/2/2016tarihlerinde ölmüş ancak mirasçıları makul bir süre içinde başvuruya devam etme yönünde iradelerini bildirmemişlerdir. Anılan başvurucular yönünden başvurunun incelenmesine devam etmeyi gerekli kılan ve İçtüzük'ün 80. maddesinin (2) numaralı fıkrasında öngörülen nedenlerden biri de bulunmamaktadır.
13. Açıklanan nedenlerle başvuruculardan Bessi Gökalp, Harbiye Gökalp ve Yüksel Gökalp Çoksüer yönünden başvurunun düşmesine karar verilmesi gerekir.
2. Başvurucular Necat Gökalp, Zehra Akkoyun, Cemile Tutar, Hatice Şenbayram, Hürriyet Getiren, Hüsniye Başakçi, Mehmet Başakçi, Müzeyyen Çamçi, Saadet Çamçi, Sara Urat, Turan Gökalp, Zehra Dizdaroğlu, Nihat Gökalp, Mehmet Gökalp, Abdulkadir Gökalp, Aytan Demir, Hamdiye Gökalp,Handan Tacar, Hasan Gökalp, Mülkiye Tacar, Nezahet Gökalp, Ömer Gökalp, Özlem Temel, Bessi Gökalp, Nebahat Gökalp, Perihan Kırmızı, Süer Çetik, Turan Gökalp, Meliha Esen, Methiye Özçelik, Haluk Gökalp, Burhan Gökalp, Nezihe Çoksüer, Birgül Kaya ve Deniz Gökalp Yönünden
14. 30/3/2011 tarihli 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’un 47. maddesinin (3),48. maddesinin (1) ve (2) numaralı fıkraları uyarınca bireysel başvuruda,kamu gücünün neden olduğu iddia edilen ihlale dair olayların tarih sırasına göre özeti yapılmalı, bireysel başvuru kapsamındaki hakların ne şekilde ihlal edildiği ve buna ilişkin gerekçeler ve deliller açıklanmalıdır (Veli Özdemir, B. No: 2013/276, 9/1/2014, §§ 19, 20).
15. Somut olaydasöz konusu başvurucular bireysel başvuru formlarında şikâyet konusu davaya mirasçı sıfatıyla devam ettiklerini ileri sürmüşler fakat murislerinin kim olduğuna dair herhangi bir bilgiye yer vermemişlerdir. Başvuruya dayanak olarak sunulan belgelerden de söz konusu başvurucuların murisinin kim olduğu bilgisine ulaşılamadığı ayrıca anılan başvurucuların şikâyet konusu davaya herhangi bir şekilde taraf olup olmadıklarının teyit edilemediği görülmüştür. Dolayısıyla ihlal iddiasına ilişkin delillerini sunma, temel hak ve özgürlüğünün ihlal edildiğine ilişkin açıklamalarda bulunma yönündeki yükümlülüklerini yerine getirmeyen başvurucular tarafından ileri sürülen iddiaların kanıtlanamadığı sonucuna ulaşılmıştır.
16. Açıklanan nedenlerle başvurunun, başvurucular Necat Gökalp, Zehra Akkoyun, Cemile Tutar, Hatice Şenbayram, Hürriyet Getiren, Hüsniye Başakçi, Mehmet Başakçi, Müzeyyen Çamçi, Saadet Çamçi, Sara Urat, Turan Gökalp, Zehra Dizdaroğlu, Nihat Gökalp, Mehmet Gökalp, Abdulkadir Gökalp, Aytan Demir, Hamdiye Gökalp,Handan Tacar, Hasan Gökalp, Mülkiye Tacar, Nezahet Gökalp, Ömer Gökalp, Özlem Temel, Bessi Gökalp, Nebahat Gökalp, Perihan Kırmızı, Süer Çetik, Turan Gökalp, Meliha Esen, Methiye Özçelik, Haluk Gökalp, Burhan Gökalp, Nezihe Çoksüer, Birgül Kaya ve Deniz Gökalp yönünden diğer kabul edilebilirlik koşulları bakımından incelenmeksizin açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.
3. Diğer Başvurucular Yönünden
17. Diğer başvurucular yönünden açıkça dayanaktan yoksun olmadığı ve kabul edilemezliğine karar verilmesini gerektirecek başka bir neden de bulunmadığı anlaşılan makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın kabul edilebilir olduğuna karar verilmesi gerekir.
B. Esas Yönünden
18. Medeni hak ve yükümlülüklerle ilgili uyuşmazlıklara ilişkin yargılamanın süresi tespit edilirken sürenin başlangıç tarihi olarak davanın ikame edildiği tarih; sürenin sona erdiği tarih olarak -çoğu zaman icra aşamasını da kapsayacak şekilde- yargılamanın sona erdiği, yargılaması devam eden davalar yönünden ise Anayasa Mahkemesinin makul süre şikâyetiyle ilgili kararını verdiği tarih esas alınır (Güher Ergun ve diğerleri, B. No: 2012/13, 2/7/2013, §§ 50, 52).
19. Başvuruya konu dava, başvurucuların murislerinden intikalle takip etmekte oldukları bir uyuşmazlık olup bu yönüyle makul süre değerlendirmesi bakımından dikkate alınacak sürenin başlangıç anı, mirasçının yargılamaya katıldığı an değil somut olayda muris açısından değerlendirmeye esas alınan sürenin başlangıç anıdır (Gülseren Gürdal ve diğerleri, B. No: 2013/1115, 5/12/2013, § 51).
20. Medeni hak ve yükümlülüklerle ilgili uyuşmazlıklara ilişkin yargılama süresinin makul olup olmadığı değerlendirilirken yargılamanın karmaşıklığı ve kaç dereceli olduğu, tarafların ve ilgili makamların yargılama sürecindeki tutumu ve başvurucunun yargılamanın süratle sonuçlandırılmasındaki menfaatinin niteliği gibi hususlar dikkate alınır (Güher Ergun ve diğerleri, §§ 41-45).
21. Anılan ilkeler ve Anayasa Mahkemesinin benzer başvurularda verdiği kararlar dikkate alındığında somut olayda yaklaşık 50 yıllık yargılama süresinin makul olmadığı sonucuna varmak gerekir.
22. Açıklanan gerekçelerle Anayasa’nın 36. maddesinde güvence altına alınan makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir.
23. Başvurucular, uzun süren yargılama nedeniyle taşınmazlarını kullanamadıklarınıbelirterek Anayasa’nın 35. maddesinde tanımlanan mülkiyet haklarının da ihlal edildiğini iddia etmişlerse de başvurucuların makul sürede yargılanma haklarının ihlal edildiği yönünde yukarıda yer verilen tespitler ışığında, mülkiyet haklarının ihlal edildiği yönündeki iddialarının ayrıca değerlendirilmesine gerek görülmemiştir.
C. 6216 Sayılı Kanun'un 50. Maddesi Yönünden
24. 6216 sayılı Kanun’un 50. maddesinin (1) numaralı fıkrası şöyledir:
“Esas inceleme sonunda, başvurucunun hakkının ihlal edildiğine ya da edilmediğine karar verilir. İhlal kararı verilmesi hâlinde ihlalin ve sonuçlarının ortadan kaldırılması için yapılması gerekenlere hükmedilir…”
25. Başvurucular, manevi tazminat talebinde bulunmuşlardır.
26. Somut olayda makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiği sonucuna varılmıştır.
27. İhlal tespitiyle giderilemeyecek olan manevi zararları karşılığında başvuruculara, başvurucuların murislerinin mirasçı sayısı ile söz konusu davaya taraf olan murisin doğrudan mirasçısı ya da mirasçısının mirasçısı olma durumları da dikkate alındığında karara ekli tabloda gösterilen miktarlarda manevi tazminat ödenmesine karar verilmesi gerekir.
28. Dosyadaki belgelerden tespit edilen 206,10 TL harç ve 1.800 TL vekâlet ücretinden oluşan toplam 2.006,10 TL yargılama giderinin lehine manevi tazminata hükmedilen başvuruculara müştereken ödenmesine karar verilmesi gerekir.
V. HÜKÜM
Açıklanan gerekçelerle;
A. 1.Başvurucular Bessi Gökalp, Harbiye Gökalp ve Yüksel Gökalp Çoksüer yönünden başvurunun DÜŞMESİNE,
2. Başvurucular Necat Gökalp, Zehra Akkoyun, Cemile Tutar, Hatice Şenbayram, Hürriyet Getiren, Hüsniye Başakçi, Mehmet Başakçi, Müzeyyen Çamçi, Saadet Çamçi, Sara Urat, Turan Gökalp, Zehra Dizdaroğlu, Nihat Gökalp, Mehmet Gökalp, Abdulkadir Gökalp, Aytan Demir, Hamdiye Gökalp,Handan Tacar, Hasan Gökalp, Mülkiye Tacar, Nezahet Gökalp, Ömer Gökalp, Özlem Temel, Bessi Gökalp, Nebahat Gökalp, Perihan Kırmızı, Süer Çetik, Turan Gökalp, Meliha Esen, Methiye Özçelik, Haluk Gökalp, Burhan Gökalp, Nezihe Çoksüer, Birgül Kaya ve Deniz Gökalp yönünden başvurunun açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,
3. Diğer başvurucular yönünden makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın KABUL EDİLEBİLİR OLDUĞUNA,
B. Diğer başvurucular yönünden Anayasa’nın 36. maddesinde güvence altına alınan makul sürede yargılanma hakkının İHLAL EDİLDİĞİNE,
C. Başvuruculara karara ekli tabloda gösterilen miktarlarda manevi tazminat ÖDENMESİNE, tazminata ilişkin diğer taleplerin REDDİNE,
D. 206,10 TL harç ve 1.800 TL vekâlet ücretinden oluşan toplam 2.006,10 TL yargılama giderinin lehine manevi tazminata hükmedilen BAŞVURUCULARA MÜŞTEREKEN ÖDENMESİNE,
E. Ödemenin, kararın tebliğini takiben başvurucunun Maliye Bakanlığına başvuru tarihinden itibaren dört ay içinde yapılmasına, ödemede gecikme olması hâlinde bu sürenin sona erdiği tarihten ödeme tarihine kadar geçen süre için yasal FAİZ UYGULANMASINA,
F. Kararın bir örneğinin Mardin Kadastro Mahkemesine (E.2013/77) GÖNDERİLMESİNE,
G. Kararın bir örneğinin Adalet Bakanlığına GÖNDERİLMESİNE 11/5/2017 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.
BAŞVURUCULAR
TAZMİNAT MİKTARI
1- Adnan GÖKALP
2- Havla ÖNEN
3- Yüksel SUBATAN
4- Aysel Demiralp
AYRI AYRI NET 1.100 TL
5- Canan YILMAZ
6- Fidan PİRİNÇÇİOĞLU
7- Gürgin YILMAZ
8- Handan YILMAZ
9- Hayrettin YILMAZ
10- Mehmet Hatip YILMAZ
11- Sertip YILMAZ
12- Sinan YILMAZ
13- Şeyhmus YILMAZ
14- Şirvan KARACADAĞ
AYRI AYRI NET 675 TL
15- Eylem GÖKALP
16- Gökben GÖKALP
17- Gökhan GÖKALP
18- Gürkan GÖKALP
19- Remziye Gül GÖKALP
20- Seyithan GÖKALP
21- Vildan GÖKALP
AYRI AYRI NET 950 TL
22. Zübeyir ÇOKSÜER
NET 2. 250 TL