TÜRKİYE CUMHURİYETİ
|
ANAYASA MAHKEMESİ
|
|
|
BİRİNCİ BÖLÜM
|
|
KARAR
|
|
MEHMET TAMER ÖZTÜRK VE DİĞERLERİ BAŞVURUSU
|
(Başvuru Numarası: 2014/14520)
|
|
Karar Tarihi: 22/2/2017
|
|
BİRİNCİ BÖLÜM
|
|
KARAR
|
|
Başkan
|
:
|
Burhan ÜSTÜN
|
Üyeler
|
:
|
Serruh KALELİ
|
|
|
Nuri
NECİPOĞLU
|
|
|
Hicabi DURSUN
|
|
|
Hasan Tahsin
GÖKCAN
|
Raportör Yrd.
|
:
|
Derya ATAKUL
|
Başvurucular
|
:
|
1. Mehmet
Tamer ÖZTÜRK
|
|
|
2. Cihangir
ÖZTÜRK
|
|
|
3. Kevser
ÖZTÜRK
|
|
|
4. Zerrin
ÖZTÜRK
|
|
|
5. Mukadder
ŞEKER
|
|
|
6. Zaide
Berrin KUTLUK
|
|
|
7. İnsan Tugaç ÖZTÜRK
|
Vekili
|
:
|
Av. Suat
SERT
|
I. BAŞVURUNUN KONUSU
1. Başvuru, kamulaştırmasız el atma nedeniyle açılan tazminat
davasında yargılamanın makul sürede sonuçlandırılmaması ve İlk Derece Mahkemesi
tarafından nispi vekâlet ücreti yerine maktu vekâlet ücretine hükmedilmesi
nedenleriyle adil yargılanma hakkının ihlal edildiği iddialarına ilişkindir.
II. BAŞVURU SÜRECİ
2. Başvuru 1/9/2014 tarihinde yapılmıştır.
3. Başvuru, başvuru formu ve eklerinin idari yönden yapılan ön
incelemesinden sonra Komisyona sunulmuştur.
4. Komisyonca başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm
tarafından yapılmasına karar verilmiştir.
5. Bölüm Başkanı tarafından başvurunun kabul edilebilirlik ve
esas incelemesinin birlikte yapılmasına karar verilmiştir.
6. Başvuru belgelerinin bir örneği bilgi için Adalet Bakanlığına
(Bakanlık) gönderilmiştir.
III. OLAY VE OLGULAR
7. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle ilgili
olaylar özetle şöyledir:
8. Başvurucular 26/1/2010 tarihinde kamulaştırmasız el atma
nedeniyle tazminat davaları açmışlardır. Başvurucular tarafından dava konusu
taşınmaza ilişkin ayrı ayrı açılan davalar İzmir 7. Asliye Hukuk Mahkemesinin
E.2010/35 sayılı dosyasında birleştirilmiş, yargılamaya bu dosya üzerinden
devam edilmiştir. Mahkemece 13/6/2011 tarihli karar ile davanın kısmen kabulüne
karar verilmiştir. Temyiz üzerine karar, Yargıtay 5. Hukuk Dairesinin 4/12/2012
tarihli ilamı ile bozulmuştur. Karar düzeltme talebi, aynı Dairenin 2/5/2013
tarihli ilamı ile reddedilmiştir.
9. Bozma ilamına uyularak yapılan yargılamada Mahkemece
15/5/2014 tarihli karar ile davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Mahkemece 4/11/1983 tarihli ve 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun geçici 6.
maddesinde değişiklik yapan ve 11/6/2013 tarihinde yürürlüğe giren 24/5/2013
tarihli ve 6487 sayılı Kanun'un 21. maddesi kapsamında, yürürlükte bulunan
Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi (AAÜT) gereğince belirlenen 1.500 TL maktu
vekâlet ücretinin davalıdan alınıp başvuruculara verilmesine karar verilmiştir.
Temyiz üzerine Yargıtay 18. Hukuk Dairesinin 2/4/2015 tarihli ilamı ile Anayasa
Mahkemesinin 13/11/2014 tarihli ve E.2013/95, K.2014/176 sayılı kararı gözönünde bulundurularak kamulaştırmasız el atma nedeniyle
açılan davalarda, mahkeme ve icra harçları ile her türlü vekâlet ücretinin
nispi olarak hesaplanması gerektiği gerekçesiyle karar bozulmuştur. Karar
düzeltme talebinde bulunulmuş olup anılan talebe ilişkin inceleme devam
etmektedir.
IV. İNCELEME VE GEREKÇE
10. Mahkemenin 22/2/2017 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvuru
incelenip gereği düşünüldü:
A. Makul Sürede
Yargılanma Hakkının İhlal Edildiğine İlişkin İddia
11. Başvurucular, makul sürede yargılanma haklarının ihlal
edildiğini ileri sürmüşlerdir.
1. Kabul Edilebilirlik
Yönünden
12. Açıkça dayanaktan yoksun olmadığı ve kabul edilemezliğine
karar verilmesini gerektirecek başka bir neden de bulunmadığı anlaşılan makul
sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın kabul edilebilir
olduğuna karar verilmesi gerekir.
2. Esas Yönünden
13. Medeni hak ve yükümlülüklerle ilgili uyuşmazlıklara ilişkin
yargılamanın süresi tespit edilirken sürenin başlangıç tarihi olarak davanın
ikame edildiği tarih; sürenin sona erdiği tarih olarak -çoğu zaman icra
aşamasını da kapsayacak şekilde- yargılamanın sona erdiği, yargılaması devam
eden davalar yönünden ise Anayasa Mahkemesinin makul sürede yargılanma hakkının
ihlal edildiğine ilişkin şikâyetle ilgili kararını verdiği tarih esas alınır (Güher Ergun ve diğerleri, B. No: 2012/13,
2/7/2013, §§ 50, 52).
14. Medeni hak ve yükümlülüklerle ilgili uyuşmazlıklara ilişkin
yargılama süresinin makul olup olmadığı değerlendirilirken yargılamanın
karmaşıklığı ve kaç dereceli olduğu, tarafların ve ilgili makamların yargılama
sürecindeki tutumu ve başvurucunun yargılamanın süratle sonuçlandırılmasındaki
menfaatinin niteliği gibi hususlar dikkate alınır (Güher Ergun ve diğerleri, §§ 41-45).
15. Anılan ilkeler doğrultusunda Anayasa Mahkemesinin benzer
başvurularda verdiği kararlar dikkate alındığında somut olayda yedi yıldır
devam eden yargılamanın süresinin makul olmadığı sonucuna varmak gerekir.
16. Açıklanan gerekçelerle Anayasa’nın 36. maddesinde güvence
altına alınan makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine karar verilmesi
gerekir.
B. Diğer İhlal İddiaları
17. Başvurucular, kamulaştırmasız el atma nedeniyle açtıkları
tazminat davasında İlk Derece Mahkemesi tarafından nispi vekâlet ücreti yerine
maktu vekâlet ücretine hükmedildiğini belirterek adil yargılanma ile mülkiyet
haklarının ihlal edildiğini ileri sürmüşlerdir. Anayasa Mahkemesi, olayların
başvurucular tarafından yapılan hukuki nitelendirmesi ile bağlı olmayıp olay ve
olguların hukuki tavsifini kendisi takdir eder (Tahir Canan, B. No: 2012/969, 18/9/2013, § 16).
Başvurucuların şikâyetlerinin özü, İlk Derece Mahkemesi tarafından nispi
vekâlet ücretine hükmedilmesi gerekirken yargılamanın devam ettiği sırada
yapılan kanun değişikliği ile maktu vekâlet ücretine hükmedilmesi nedeniyle
mağdur olunduğuna ilişkin olup anılan şikâyet adil yargılanma hakkı kapsamında
incelenmiştir.
18. 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin
Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun'un 45. maddesinin (2) numaralı
fıkrası uyarınca bireysel başvuru yoluna başvurabilmek için olağan kanun
yollarının tüketilmiş olması gerekir (Ayşe Zıraman ve Cennet Yeşilyurt, B. No: 2012/403,
26/3/2013, § 16).
19. Somut olayda başvurucuların 26/1/2010 tarihinde
kamulaştırmasız el atma nedeniyle açtıkları tazminat davasında İzmir 7. Asliye
Hukuk Mahkemesinin 15/5/2014 tarihli kararı ile davanın kısmen kabulüne, 1.500
TL maktu vekâlet ücretinin davalıdan alınıp başvuruculara verilmesine karar
verildiği belirlenmiştir. Temyiz üzerine Yargıtay 18. Hukuk Dairesinin 2/4/2015
tarihli ilamı ile kamulaştırmasız el atma nedeniyle açılan davalarda, mahkeme
ve icra harçları ile her türlü vekâlet ücretinin nispi olarak hesaplanması
gerektiği belirtilerek kararın bozulduğu, karar düzeltme talebine ilişkin
incelemenin devam ettiği, dolayısıyla başvurucuların iddialarını ileri
sürebilecekleri olağan kanun yolunu tüketmeksizin
bireysel başvuruda bulundukları anlaşılmıştır.
20. Açıklanan nedenlerle başvurunun bu kısmının, diğer kabul
edilebilirlik koşulları yönünden incelenmeksizin başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle kabul edilemez
olduğuna karar verilmesi gerekir.
C. 6216 Sayılı Kanun'un
50. Maddesi Yönünden
21. 6216 sayılı Kanun'un 50. maddesinin (1) numaralı fıkrası
şöyledir:
“Esas inceleme sonunda, başvurucunun hakkının
ihlal edildiğine ya da edilmediğine karar verilir. İhlal kararı verilmesi
hâlinde ihlalin ve sonuçlarının ortadan kaldırılması için yapılması gerekenlere
hükmedilir…”
22. Başvurucular 9.387.782,93 TL maddi ve ayrı ayrı 5.000 TL
manevi tazminat talebinde bulunmuşlardır.
23. Somut olayda makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiği
sonucuna varılmıştır.
24. İhlal tespitiyle giderilemeyecek olan manevi zararları
karşılığında talep edilen tazminat miktarı da dikkate alınarak başvuruculara
ayrı ayrı net 5.000 TL manevi tazminat ödenmesine karar verilmesi gerekir.
25. Dosyadaki belgelerden tespit edilen 206,10 TL harç ve 1.800
TL vekâlet ücretinden oluşan toplam 2.006,10 TL yargılama giderinin
başvuruculara müştereken ödenmesine karar verilmesi gerekir.
V. HÜKÜM
Açıklanan gerekçelerle;
A. 1. Makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine ilişkin
iddianın KABUL EDİLEBİLİR OLDUĞUNA,
2. Adil yargılanma hakkına ilişkin diğer ihlal iddialarının başvuru yollarının tüketilmemesi
nedeniyle KABUL EDİLEMEZ
OLDUĞUNA,
B. Anayasa’nın 36. maddesinde güvence altına alınan makul sürede
yargılanma hakkının İHLAL EDİLDİĞİNE,
C. Başvuruculara ayrı ayrı net 5.000 TL manevi tazminat
ÖDENMESİNE, tazminata ilişkin diğer taleplerin REDDİNE,
D. 206,10 TL harç ve 1.800 TL vekâlet ücretinden oluşan toplam
2.006,10 TL yargılama giderinin başvuruculara MÜŞTEREKEN ÖDENMESİNE,
E. Ödemelerin, kararın tebliğini takiben başvurucuların Maliye
Bakanlığına başvuru tarihinden itibaren dört ay içinde yapılmasına, ödemede
gecikme olması hâlinde bu sürenin sona erdiği tarihten ödeme tarihine kadar
geçen süre için yasal FAİZ UYGULANMASINA,
F. Kararın bir örneğinin Yargıtay 18. Hukuk Dairesine
GÖNDERİLMESİNE,
G. Kararın bir örneğinin Adalet Bakanlığına GÖNDERİLMESİNE
22/2/2017 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.