I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvurucu, beyin ve sinir cerrahi uzmanı olarak Tunceli Devlet Hastanesinde iki ay süreyle geçici olarak görevlendirilmesine ilişkin 31/3/2006 tarihli idari işlemin iptali istemiyle Ankara 3. İdare Mahkemesinde açtığı iptal davası sonucunda aleyhine avukatlık ücretine hükmedildiğini belirterek, adil yargılanma hakkı kapsamında mahkemeye erişim hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüş, ihlalin tespiti ve yeniden yargılama yapılması talebinde bulunmuştur.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvuru, 26/2/2014 tarihinde Anayasa Mahkemesine doğrudan yapılmıştır. İdari yönden yapılan ön incelemede başvurunun Komisyona sunulmasına engel bir durumunun bulunmadığı tespit edilmiştir.

3. İkinci Bölüm İkinci Komisyonunca 30/1/2015 tarihinde, kabul edilebilirlik incelemesi Bölüm tarafından yapılmak üzere dosyanın Bölüme gönderilmesine karar verilmiştir.

III. OLAY VE OLGULAR

A. Olaylar

4. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle ve UYAP aracılığıyla erişilen bilgi ve belgeler çerçevesinde olaylar özetle şöyledir:

5. Başvurucu, Ankara Gazi Devlet Hastanesinde beyin ve sinir cerrahi uzmanı olarak görev yapmakta iken İdarenin 30/3/2006 tarihli işlemiyle Tunceli Devlet Hastanesinde iki ay süreyle geçici olarak görevlendirilmesi üzerine Ankara 3. İdare Mahkemesinde iptal davası açmıştır.

6. Mahkemenin 23/11/2006 tarihli ve E.2006/954, K.2006/2293 sayılı kararıyla; başvurucunun ihtiyaç nedeniyle Tunceli Devlet Hastanesinde iki ay süreyle geçici olarak görevlendirildiği, söz konusu ihtiyacın hizmetin niteliği itibarıyla geçici görevlendirme yoluyla değil, atama yoluyla giderilmesi mümkün iken, herhangi bir nesnel ölçüt gözetilmeden görevlendirmede başvurucunun tercih edilmesinin hukuka aykırı olduğu belirtilerek idari işlemin iptaline karar verilmiştir.

7. Temyiz üzerine karar, Danıştay Beşinci Dairesinin 19/10/2009 tarihli ve E.2007/4681, K.2009/5507 sayılı ilâmıyla; dava konusu işlemde kamu yararı ve sağlık hizmetlerinin gerekleri yönünden hukuka aykırılık bulunmadığı, dava konusu işlemin sebep ve maksat yönlerinden de hukuka uygun olduğu belirtilerek İlk Derece Mahkemesinin kararı bozulmuştur.

8. Başvurucunun karar düzeltme istemi aynı Dairenin 21/6/2011 tarihli ve E.2010/1259, K.2011/3432 sayılı ilâmıyla reddedilmiştir.

9. Mahkemece bozmaya uyularak yapılan yargılamada; dava konusu geçici görevlendirme işleminde hukuka aykırılığın bulunmadığı belirtilerek davanın reddine ve 26/9/2011 tarih ve 659 sayılı Genel Bütçe Kapsamındaki Kamu İdareleri ve Özel Bütçeli İdarelerde Hukuk Hizmetlerinin Yürütülmesine İlişkin Kanun Hükmünde Kararname ile hüküm tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca 550,00 TL avukatlık ücretinin başvurucudan alınarak davalı İdareye verilmesine karar verilmiştir.

10. Temyiz üzerine, Danıştay Beşinci Dairesinin 17/4/2013 tarihli ve E.2012/4643, K.2013/3145 sayılı ilâmıyla İlk Derece Mahkemesinin kararı onanmıştır.

11. Başvurucunun karar düzeltme istemi aynı Dairenin 6/11/2013 tarihli ve E.2013/8270, K.2013/7447 sayılı ilâmıyla reddedilmiştir.

12. Karar, başvurucuya 27/1/2014 tarihinde tebliğ edilmiştir.

13. Başvurucu, 26/2/2014 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

B. İlgili Hukuk

14. 659 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin “Davalardaki temsilin niteliği ve vekalet ücretine hükmedilmesi ve dağıtımı” kenar başlıklı 14. maddesinin (1) numaralı fıkrası şöyledir:

 “Tahkim usulüne tabi olanlar dahil adli ve idari davalar ile icra dairelerinde idarelerin vekili sıfatıyla hukuk birimi amirleri, muhakemat müdürleri, hukuk müşavirleri ve avukatlar tarafından yapılan takip ve duruşmalar için, bu davaların idareler lehine neticelenmesi halinde, bunlar tarafından temsil ve takip edilen dava ve işlerde ilgili mevzuata göre hükmedilmesi gereken tutar üzerinden idareler lehine vekalet ücreti takdir edilir.”

IV. İNCELEME VE GEREKÇE

15. Mahkemenin 22/6/2015 tarihinde yapmış olduğu toplantıda, başvurucunun 26/2/2014 tarih ve 2014/2523 numaralı bireysel başvurusu incelenip gereği düşünüldü:

A. Başvurucunun İddiaları

16. Başvurucu, beyin ve sinir cerrahi uzmanı olarak Tunceli Devlet Hastanesinde iki ay süreyle geçici olarak görevlendirilmesine ilişkin 31/3/2006 tarihli idari işlemin iptali istemiyle Ankara 3. İdare Mahkemesinde açtığı iptal davası sonucunda 2/11/2011 tarihinde yürürlüğe giren 659 sayılı Kanun Hükmünde Kararname uyarınca, aleyhine avukatlık ücretine hükmedilmesi nedeniyle adil yargılanma hakkı kapsamında mahkemeye erişim hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüştür.

B. Değerlendirme

17. 30/3/2011 tarih ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’un 48. maddesinin (2) numaralı fıkrası şöyledir:

 “Mahkeme, … açıkça dayanaktan yoksun başvuruların kabul edilemezliğine karar verebilir.”

18. Başvurucu, vekâlet ücreti ile ilgili yapılan düzenleme neticesinde aleyhine avukatlık ücretine hükmedilmesi nedeniyle mahkemeye erişim hakkının ihlal edildiğini iddia etmiştir.

19. Aynı konuya ilişkin benzer gerekçelerle ileri sürülmüş olan ihlal iddiaları, Anayasa Mahkemesinin 2/10/2013 tarih ve 2013/1613 başvuru numaralı kararında incelenmiştir. Söz konusu kararda, bir yasama işlemi veya düzenleyici idari işlemin, temel hak ve özgürlüğün ihlaline neden olması durumunda, bireysel başvuru yoluyla doğrudan bu işlemlere değil, ancak yasama veya düzenleyici idari işlemin uygulanması mahiyetindeki işlem, eylem ve ihmallere karşı başvuru yapılabileceği, başvuruya konu davada, 659 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile getirilen düzenleme gereğince idare lehine vekâlet ücretine hükmedildiği, dolayısıyla bu düzenleyici idari işlemin öngördüğü hükümlerin davaya uygulandığının anlaşıldığı, somut başvurunun da bu açıdan değerlendirilmesi gerektiği öncelikle ifade edilmiş ve iddialar mahkemeye erişim hakkı kapsamında incelenmiştir (Serkan Acar, B. No: 2013/1613, 2/10/2013, § 37, 39).

20. Başvuru konusu davanın açılmasından önce 2/11/2011 tarihinde yayımlanarak yürürlüğe giren 659 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile idarede görevli vekillere taraf sıfatı verilmiş ve davanın reddi halinde idare lehine vekâlet ücretine hükmedilmesi düzenlenmiştir. Vekâlet ücreti, davaya hukuki katkıda bulunan ve davası kabul edilen lehine hükmedilen bir ücrettir. Dava aşamasında kimin leh ya da aleyhine olacağı önceden belli olmayan bu ücret yükümlülüğü bir usul kuralı olup, mahkemeye erişim hakkı ile de ilişkilidir. Yükletilen ücretin, bu hakkın özünü zedeleyecek şekilde kısıtlamaması, meşru bir amaç izlemesi, açık ve ölçülü olması ve başvurucu üzerinde ağır bir yük oluşturmaması gerekir (Serkan Acar, B. No: 2013/1613, 2/10/2013, § 38).

21. Vekâlet ücreti bir yargılama gideri olup, kural olarak bu tür giderler mahkemeye erişim hakkına müdahale teşkil eder. Ancak, gereksiz başvuruların önlenerek dava sayısının azaltılması ve böylece uyuşmazlıkların makul sürede bitirebilmesi amacıyla başvuruculara belli yükümlülükler öngörülebilir. Bu yükümlülüklerin kapsamını belirlemek kamu otoritelerinin takdir yetkisi içindedir. Öngörülen yükümlülükler dava açmayı imkânsız hale getirmedikçe ya da aşırı derece zorlaştırmadıkça mahkemeye erişim hakkının ihlal edildiği söylenemez. Dolayısıyla davayı kaybetmesi halinde başvurucuya yüklenecek olan vekâlet ücreti bu çerçevede değerlendirilmelidir (Serkan Acar, B. No: 2013/1613, 2/10/2013, § 39).

22. Vekâlet ücretinin orantılılık incelemesi yapılırken, öngörülen miktarın ülke şartlarında ne anlam ifade ettiği, başvurucunun ödeme gücü ve davanın özel şartları gibi hususlar dikkate alınmalıdır. Somut olayda başvurucu aleyhine 550,00 TL vekâlet ücretine hükmedilmiştir. Başvurucu, aylık asgari ücreti geçmeyen bu ücreti ödeme gücüne sahip olmadığına dair hiçbir bilgi ve belge sunmamıştır. Kamu görevlisi olan başvurucunun sürekli nitelikte elde ettiği aylık geliri de dikkate alındığında öngörülen vekâlet ücretinin başvurucuya dava açmasını imkânsız kılacak veya aşırı derecede zorlaştıracak ağır bir ekonomik yük getirdiğinden ve bu suretle mahkemeye erişim hakkına yönelik orantısız bir müdahale oluşturduğundan söz edilemez.

23. Bu durumda, başvurunun “açıkça dayanaktan yoksun olması” nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

V. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Başvurucunun, aleyhine avukatlık ücretine hükmedilmesi nedeniyle mahkemeye erişim hakkının ihlal edildiği iddiasının "açıkça dayanaktan yoksun olması" nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

B. Yargılama giderlerinin başvurucu üzerinde bırakılmasına,

22/6/2015 tarihinde OY BİRLİĞİYLE karar verildi.