I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvuru, tutukluluğun makul süreyi aşması ve tutukluluğun devamına karar verilirken Cumhuriyet savcısından ve şüpheliden görüş alınmaması nedenleriyle kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiği iddialarına ilişkindir.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvurular 13/3/2014 tarihinde yapılmıştır.

3. Başvurular, başvuru formları ve eklerinin idari yönden yapılan ön incelemesinden sonra Komisyona sunulmuştur.

4. Yapılan incelemede başvurucu Hakan Aşan tarafından yapılan 2014/3454 numaralı başvurunun konu bakımından aynı nitelikte olması nedeniyle başvurucu Fetullah Ağyürek tarafından yapılan 2014/3452 sayılı başvuru ile birleştirilmesine ve incelemenin bu dosya üzerinden yapılmasına karar verilmiştir.

5. Birinci Bölüm Üçüncü Komisyonunca anılan başvurucuların kişi hürriyeti ve güvenliği haklarının ihlal edildiği iddialarının süre aşımı nedeniyle kabul edilemez olduğuna, adil (makul sürede) yargılanma haklarının ihlal edildiği iddialarının değerlendirilmesinin bölüm kararını gerektirmesi nedeniyle başvurunun bu kısmının kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

6. Diğer taraftan Birinci Bölüm İkinci Komisyonunca başvurucu Melikşah Ağyürek tarafından yapılan 2014/3455 numaralı başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

7. Yapılan incelemede 2014/3455 numaralı başvurunun da konu bakımından aynı nitelikte olması nedeniyle 2014/3452 sayılı başvuru ile birleştirilmesine ve (her üç başvuru yönünden) incelemenin bu dosya üzerinden yapılmasına karar verilmiştir.

III. OLAY VE OLGULAR

8. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle ve Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP) aracılığıyla erişilen bilgi ve belgeler çerçevesinde olaylar özetle şöyledir:

A. Başvurucu Melikşah Ağyürek Yönünden

9. Başvurucu, hakkında yürütülen bir soruşturma kapsamında 7/11/2007 tarihinde tutuklanmıştır.

10. Erzurum Cumhuriyet Başsavcılığının (CMK mülga 250. maddeyle görevli) 16/8/2008 tarihli iddianamesi ile başvurucunun "suç işlemek amacıyla örgüt kurma, yağma, tehdit, tefecilik ve 10/7/1953 tarihli ve 6136 sayılı Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanun'a muhalefet" suçlarını işlediğinden bahisle cezalandırılması istemiyle aynı yer ağır ceza mahkemesinde kamu davası açılmıştır.

11. Dava, Erzurum 2. Ağır Ceza Mahkemesinin (CMK mülga 250. maddeyle görevli) E.2008/144 sayılı dosyası üzerinden başvurucu yönünden tutuklu olarak görülmüştür. Mahkeme 17/2/2009 tarihli kararı ile başvurucunun suç işlemek amacıyla örgüt kurma suçundan 2 yıl 12 ay hapis, 6136 sayılı Kanun'a muhalefet suçundan 2 yıl hapis ve 450 TL adli para ile 8 ay hapis ve450 TL adli para, tefecilik suçundan 2 yıl 3 ay hapis ve 2.000 TL adli para, M.A.ya yönelik tehdit suçundan 2 yıl 3 ay hapis, H.K.ye yönelik tehdit suçundan 2 yıl 3 ay hapis, K.Ö.ye yönelik tehdit suçundan 2 yıl 3 ay hapis, O.Ö.ye yönelik tehdit suçundan 2 yıl 3 ay hapis, M.C.ye yönelik tehdit suçundan 2 yıl 3 ay hapis, E.Ö.ye yönelik tehdit suçundan 2 yıl 3 ay hapis, D.D.ye yönelik tehdit suçundan 2 yıl 12 ay hapis cezaları ile cezalandırılmasına karar vermiştir. Mahkemece, hükümle birlikte tutukluluğun devamına da karar verilmiştir.

12. Anılan karar başvurucunun yanı sıra Cumhuriyet savcısı tarafından temyiz edilmiştir. Yargıtay 6. Ceza Dairesi, temyiz incelemesi sonunda 17/1/2012 tarihli kararı ile başvurucu hakkında suç işlemek amacıyla örgüt kurma ve E.Ö.ye yönelik tehdit suçlarından verilen mahkûmiyet hükümlerinin onanmasına; diğer mahkûmiyet hükümlerinin ise bozulmasına karar vermiştir.

13. Yargıtay bozma ilamına konu suçlar yönünden yargılamaya Erzurum 2. Ağır Ceza Mahkemesinin E.2012/172 sayılı dosyası üzerinden devam olunmuştur. Mahkeme 26/6/2016 tarihli duruşmada başvurunun ayrıca isnat edilen "yağma" suçlarından da tutuklanmasına karar vermiştir.

14. Tutuklu olarak sürdürülen yargılama sonunda Erzurum 2. Ağır Ceza Mahkemesinin 25/9/2012 tarihli kararı ile başvurucunun 6136 sayılı Kanun'a muhalefet suçundan 2 yıl hapis ve 2.000 TL adli para, M.A.ya yönelik yağma suçundan 10 yıl hapis, H.K.ye yönelik yağma suçundan 11 yıl hapis, O.Ö.ye yönelik yağma suçundan 10 yıl hapis, K.Ö.ye yönelik yağma suçundan 5 yıl 6 ay hapis, M.C.ye yönelik yağma suçundan 10 yıl hapis, E.Ö. ve D.D.ye yönelik yağma suçundan 5 yıl 6 ay hapis, tefecilik suçundan 3 yıl 4 ay 15 gün hapis ve 3.000 TL adli para cezaları ile cezalandırılmasına karar verilmiştir. Mahkeme, hükümle birlikte "verilen ceza miktarı, tutuklulukta geçirdi[ği] süre, cezanın infazından kaçma şüphesi nazara alındığında adli kontrol hükümlerin yetersiz kalacağı" gerekçesiyle başvurucunun tutukluluk hâlinin devamına karar vermiştir.

15. Anılan karar, başvurucuya ve müdafiine duruşmada tefhim edilmiştir.

16. Başvuru formu ve eklerinde, hükümle birlikte verilen tutukluluğun devamı kararına karşı itiraz yoluna gidildiğine dair bilgi ve/veya belge sunulmamıştır. UYAP üzerinden yapılan incelemede de bu yönde bir kayda rastlanmamıştır.

17. Başvurucu 13/3/2014 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

18. Öte yandan başvurucu, Erzurum 2. Ağır Ceza Mahkemesinin 25/9/2012 tarihli mahkûmiyet kararını temyiz etmiştir. Yargıtay 6. Ceza Dairesinin 2/4/2014 tarihli ilamı ile başvurucu hakkında verilen mahkûmiyet hükümlerinin düzeltilerek -6136 sayılı Kanun'a muhalefet suçundan verilen adli para cezasının 450 TL olarak değiştirilmesi suretiyle- onanmasına karar verilmiştir.

B. Başvurucular FethullahAğyürek veHakan Aşan Yönünden

19. Başvuruculardan Hakan Aşan 7/11/2007 tarihinde tutuklanmış, Fethullah Ağyürek ise 26/10/2007 tarihinde gözaltına alınmış ve 30/10/2007 tarihinde tutuklanmıştır.

20. Erzurum Cumhuriyet Başsavcılığının 16/8/2008 tarihli iddianamesi ile başvurucuların da birtakım suçları işlediklerinden bahisle cezalandırılmaları talep olunmuş, başvurucular hakkında verilen 17/2/2009 tarihli mahkûmiyet hükmü Yargıtay 6. Ceza Dairesinin 17/1/2012 tarihli ilamıyla bozulmuştur (bkz. §§ 10-12).

21. Yargıtay bozma ilamı sonrası devam olunan yargılamada verilen 25/9/2012 tarihli mahkûmiyet hükmü ile birlikte başvurucuların tutukluluk hâlinin devamına karar verilmiş, anılan mahkûmiyet hükmü temyiz incelemesi sonunda Yargıtay 6. Ceza Dairesinin 2/4/2014 tarihli ilamı ile onanmıştır (bkz. §§ 14, 18).

IV. İNCELEME VE GEREKÇE

22. Mahkemenin 7/6/2017 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvuru incelenip gereği düşünüldü:

A. Başvurucuların İddiaları

23. Başvurucular; tutukluluğa ilişkin kararların gerekçesiz olduğunu, matbu ifadelerle tutukluluğun devam ettirildiğini, tutukluluğun devamına karar verilirken kendilerinin ve Cumhuriyet savcısının görüşünün alınmadığını belirterek kişi hürriyeti ve güvenliği ile adil yargılanma haklarının ihlal edildiğini ileri sürmüş ve tahliye talebinde bulunmuşlardır.

B. Değerlendirme

1. Başvurucu Melikşah Ağyürek

24. Anayasa Mahkemesi, olayların başvurucu tarafından yapılan hukuki nitelendirmesi ile bağlı olmayıp olay ve olguların hukuki tavsifini kendisi takdir eder (Tahir Canan, B. No: 2012/969, 18/9/2013, § 16). Bu itibarla başvurucun suç isnadına bağlı olarak tutulmasının süresinin uzunluğuna ve tutukluluğa ilişkin kararlarda görüşünün alınmamasına ilişkin iddialarının Anayasa'nın 19. maddesinde güvence altına alınan kişi hürriyeti ve güvenliği hakkı kapsamında incelenmesi gerekir.

25. 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun'un "Bireysel başvuru usulü" kenar başlıklı 47. maddesinin (5) numaralı fıkrasının birinci cümlesi şöyledir:

"Bireysel başvurunun, başvuru yollarının tüketildiği tarihten; başvuru yolu öngörülmemişse ihlalin öğrenildiği tarihten itibaren otuz gün içinde yapılması gerekir."

26. Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün (İçtüzük) "Başvuru süresi ve mazeret" kenar başlıklı 64. maddesinin (1) numaralı fıkrası şöyledir:

"Bireysel başvurunun, başvuru yollarının tüketildiği tarihten, başvuru yolu öngörülmemişse ihlalin öğrenildiği tarihten itibaren otuz gün içinde yapılması gerekir."

27. Bireysel başvuruların 6216 sayılı Kanun'un 47. maddesinin (5) numaralı fıkrası ile İçtüzük'ün 64. maddesinin (1) numaralı fıkrası uyarınca başvuru yollarının tüketildiği tarihten, başvuru yolu öngörülmemiş ise ihlalin öğrenildiği tarihten itibaren otuz gün içinde yapılması gerekmektedir.

28. Başvurunun süresinde yapılmış olması, her aşamada dikkate alınması gereken usule ilişkin şarttır (Yasin Yaman, B. No: 2012/1075, 12/2/2013, § 18).

29. Bir suç isnadına bağlı olarak tutuklu olma durumunda tutukluluk süresinin makul süreyi aştığı iddiasıyla yapılacak bireysel başvurunun, ilk derece yargılaması devam ederken tutukluluğun devamına karar verilen her aşamada başvuru yolları tüketildikten sonra başvuru süresi içinde yapılması gerekir (Mehmet Emin Kılıç, B. No: 2013/5267, 7/3/2014, § 28). Suç isnadına bağlı tutukluluğun inceleme usulüne ilişkin şikâyetler de bu kapsamda değerlendirilmelidir.

30. Bu bağlamda bir suç isnadına bağlı olarak tutuklulukla ilgili şikâyetleri içeren bireysel başvurunun hükümle birlikte verilen tutukluluğun devamı kararı sonrasında yapılması hâlinde tutukluluğun devamı kararına itiraz edilmemiş ise kararın verildiğinin öğrenildiği tarihten itibaren, itiraz edilmiş ise itiraz merciince verilen kararın öğrenildiği tarihten itibaren otuz gün içinde yapılması gerekmektedir (Fırat İşgören, B. No: 2014/6425, 17/11/2016, § 34).

31. Somut olayda başvurucu tarafından ilk derece mahkemesince hükümle -25/9/2012 tarihli mahkûmiyet hükmüyle- birlikte verilen tutukluluğun devamı kararına itiraz edildiğine yönelik bir bilgi ve/veya belge bulunmamaktadır (bkz. § 16). Bu nedenle başvurunun ilk derece mahkemesinin nihai kararını verdiğinin tefhimle öğrenildiği 25/9/2012 tarihinden itibaren otuz gün içinde yapılması gerekmektedir. Buna göre 13/3/2014 tarihinde yapılan bireysel başvuruda süre aşımı olduğu sonucuna varılmıştır.

32. Açıklanan nedenlerle kararın öğrenilmesinden itibaren otuz gün içinde yapılmayan bireysel başvurunun süre aşımı nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

2. Başvurucular Fethullah Ağyürek ve Hakan Aşan Yönünden

33. Başvurucuların kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiğine yönelik iddiaları Anayasa Mahkemesince (Birinci Bölüm Üçüncü Komisyon) verilen 14/12/2015 tarihli kararda incelenmiş ve süre aşımı nedeniyle kabul edilemez bulunmuştur. Anılan kararda ayrıca başvurucuların makul sürede yargılanma haklarının ihlal edildiğine ilişkin şikâyetlerinin bulunduğu ve bu iddianın incelenmesinin Bölüm kararını gerektirdiği belirtilmişse de başvuru formları ve eklerinin incelenmesi neticesinde başvurucuların bireysel başvuruya konu ettikleri iddialarının tutukluluğun uzun sürmesine ilişkin olduğu, ayrıca yargılamanın makul sürede sonuçlandırılmadığı hususunda bir şikâyetlerinin bulunmadığı anlaşılmıştır. Bu itibarla başvurucular Fethullah Ağyürek ve Hakan Aşan yönünden yeniden bir inceleme yapılmasını ve karar verilmesini gerektiren bir durumun olmadığı sonucuna varılmıştır.

V. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. 1. Başvurucu Melikşah Ağyürek yönünden başvurunun süre aşımı nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

2. Başvurucular Fethullah Ağyürek ve Hakan Aşan yönünden yeniden KARAR VERİLMESİNE YER OLMADIĞINA.

B. Yargılama giderlerinin başvurucular üzerinde BIRAKILMASINA 7/6/2017 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.