I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvuru, makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvurular11/9/2014 tarihi ve devamında yapılmıştır.

3. Başvurular, başvuru formu ve eklerinin idari yönden yapılan ön incelemesinden sonra Komisyona sunulmuştur.

4. Komisyonca başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

5. 2014/13266, 2014/13267, 2014/13341, 2014/13342, 2015/1973 ve 2015/1986 sayılı bireysel başvuru dosyaları konu yönünden hukuki irtibat nedeniyle 2014/3549 sayılı dosya üzerinde birleştirilmiştir.

6. Bölüm Başkanı tarafından başvurunun kabul edilebilirlik ve esas incelemesinin birlikte yapılmasına karar verilmiştir.

7. Başvuru belgelerinin bir örneği bilgi için Adalet Bakanlığına gönderilmiştir.

III. OLAY VE OLGULAR

8. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle ilgili olaylar özetle şöyledir:

9. Başvuruculardan bir kısmının babası olan muris Mehmet Yusufoğlu'nun 1966 yılında Kızıltepe Kadastro Mahkemesinde farklı parseller yönünden açtığı kadastro tespitine itiraz davaları ile yine bir kısım başvurucunun babası olan muris Ahmet Sarıboğa'nın 1966 yılında anılan Mahkemede açtığı kadastro tespitine itiraz davası; başvurucular Abdulhalim Aydın ve Mehmet Şirin Aydın'ın babaları, başvurucular Eyyüp Sabir Aydın, Güle Dicle Aydın, Nurhayat Aydın Kayhan'ın dedesi ve başvurucu Nadire Aydın'ın mirasçısı olduğu eşinin babası olan muris Diyap Aydın'ın 1966 yılında anılan Mahkemede açtığı 1966/164 Esas sayılı kadastro tespitine itiraz davası üzerinde birleştirilmiş; söz konusu davaya bir kısım başvurucunun babası olan muris Abdurrahman Karaaslan 28/2/1966 tarihinde müdahil olmuştur. Kızıltepe Kadastro Mahkemesinin kapatılmasıyla Mardin Kadastro Mahkemesine devredilen davayerel Mahkeme aşamasında derdest durumdadır.

IV. İNCELEME VE GEREKÇE

10. Mahkemenin 22/3/2017 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvuru incelenip gereği düşünüldü:

11. Başvurucular, makul sürede yargılanma ve mülkiyet haklarının ihlal edildiğini ileri sürmüştür.

A. Kabul Edilebilirlik Yönünden

1. Başvurucular Mehmet Şirin Aydın ve Nurhayat Aydın Kayhan Yönünden

12.30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’un 49. maddesinin (7) numaralı fıkrası şu şekildedir:

 "Bireysel başvuruların incelenmesinde, bu Kanun ve İçtüzükte hüküm bulunmayan hâllerde ilgili usul kanunlarının bireysel başvurunun niteliğine uygun hükümleri uygulanır."

13. Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün (İçtüzük) 84. maddesinin (1) numaralı fıkrası şu şekildedir:

 "Bireysel başvuruların incelenmesinde, kararların infazında Kanun ve İçtüzükte hüküm bulunmayan hâllerde ilgili usul kanunlarının bireysel başvurunun niteliğine uygun hükümleri uygulanır."

14. Başvurucuların bireysel başvuru tarihinden sonra vefat etmeleri hâlinde uygulanacak usule dair 6216 sayılı Kanun'da ve İçtüzük'te bir hüküm bulunmamaktadır. Dolayısıyla yukarıda yer verilen hükümler uyarınca başvurucuların başvuru tarihinden sonra vefat etmeleri hâlinde uygulanacak usule dair ilgili usul kanunlarında bireysel başvurunun niteliğine uygun düşen hükümlerin varlığı araştırılmalıdır.

15. 12/1/2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun "Dava sırasında taraflardan birinin ölümü" kenar başlıklı 55. maddesinin (1) numaralı fıkrası şu şekildedir:

"Taraflardan birinin ölümü hâlinde, mirasçılar mirası kabul veya reddetmemişse, bu hususta kanunla belirlenen süreler geçinceye kadar dava ertelenir. Bununla beraber hâkim, gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde, talep üzerine davayı takip için kayyım atanmasına karar verebilir."

16. 22/11/2001 tarihli ve 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'nun 606. maddesi şu şekildedir:

 "Miras, üç ay içinde reddolunabilir.

 Bu süre, yasal mirasçılar için mirasçı olduklarını daha sonra öğrendikleri ispat edilmedikçe mirasbırakanın ölümünü öğrendikleri; vasiyetname ile atanmış mirasçılar için mirasbırakanın tasarrufunun kendilerine resmen bildirildiği tarihten işlemeye başlar."

17. 4721 sayılı Kanun'un 607. maddesi şu şekildedir:

 "Koruma önlemi olarak terekenin yazımı hâlinde mirası ret süresi, yasal ve atanmış mirasçılar için yazım işleminin sona erdiğinin sulh hâkimi tarafından kendilerine bildirilmesiyle başlar."

18. Uygulamada, hukuk yargılamalarında taraflardan birinin ölümü hâlinde dava sonunda verilecek hükmün olumlu veya olumsuz bir şekilde mirasçıların haklarını etkilemesi nedeniyle davaya mirasçılar tarafından devam edilebileceğinin kabul edildiği hâllerde mahkemelerce mirasçılara usulüne uygun şekilde tebligat yapılarak mirası reddetmeyen mirasçıların mecburi dava arkadaşı olarak davada yer almalarının sağlandığı görülmektedir (Yargıtay 21. Hukuk Dairesi E.2015/20127, K.2015/21189, 26/11/2015).

19. Asli görevi Anayasa'yı yorumlamak, böylece Anayasa'da yer alan temel hak ve özgürlüklerin kapsam ve sınırlarını belirlemek olan Anayasa Mahkemesinin bireysel başvuru yolunda başvurucuların başvuru tarihinden sonra vefat etmeleri hâlinde yukarıda yer verilen usulü benimseyerek4721 sayılı Kanun'unanılan hükümlerindeki tarihleri tespit etme ve buna göre mirası reddetmeyen mirasçıların başvuruya devam etmelerini sağlama yükümlülüklerini üstlenmesinin, Mahkemenin asli görevini yerine getirmesi önünde engel teşkil edecek ve böylelikle Mahkemeyi temel işlevinden uzaklaştırabilecek olması nedeniyle bireysel başvurunun niteliğine uygun düşmediği görülmektedir.

20. İçtüzük'ün 80. maddesinin (1) numaralı fıkrasının (ç) bendine göre başvurunun incelenmesinin sürdürülmesini haklı kılan bir sebebin olmadığı kanaatine varılması hâlinde başvurunun düşmesine karar verilebilir. Bununla birlikte İçtüzük'ün 80. maddesinin (2) numaralı fıkrası gereği Anayasa'nın uygulanması, yorumlanması veya temel hakların kapsamının ve sınırlarının belirlenmesi ya da insan haklarına saygının gerekli kıldığı hâllerde başvurunun incelenmesine devam edilebileceği öngörülmüştür.

21. Yukarıda yer verilen açıklamalar doğrultusunda Anayasa'nın uygulanması ve yorumlanması veya temel hakların kapsamının ve sınırlarının belirlenmesi ya da insan haklarına saygının gerekli kıldığı hâller gibi başvurunun incelenmesinin sürdürülmesini haklı kılan bir sebebin olmadığı kanaatine varıldığı durumlarda başvurucuların vefat etmesi hâlinde başvuruya devam edilmesinin sağlanması yönünden öncelikli yükümlülüğün başvuruya devam etme hakları olan şahıslarda bulunduğu kabul edilmelidir. Somut olayda, başvurucular Mehmet Şirin Aydın ve Nurhayat Aydın Kayhan'ın başvuru tarihinden sonra sırasıyla 1/4/2015 ve 5/4/2016 tarihlerinde vefat ettikleri tespit edilmiştir. Anılan tarihlerden itibaren makul bir süre içinde başvuruya mirasçı olarak devam edilmek istendiğine dair bir talepte bulunulmadığı gibi başvurunun incelenmesinin sürdürülmesini haklı kılan başka herhangi bir nedenin varlığından da söz edilemeyeceği anlaşılmaktadır.

22. Açıklanan nedenlerle başvurucular Mehmet Şirin Aydın ve Nurhayat Aydın Kayhan yönünden başvurunun düşmesine karar verilmesi gerekir.

2. Başvurucular Azize Karaaslan, Güli Doğan, Abas Karaaslan ve İdan Karaaslan Yönünden

23. 6216 sayılı Kanun’un 47. maddesinin (3),48. maddesinin (1) ve (2) numaralı fıkraları uyarınca bireysel başvuruda,kamu gücünün neden olduğu iddia edilen ihlale dair olayların tarih sırasına göre özeti yapılmalı; bireysel başvuru kapsamındaki hakların ne şekilde ihlal edildiği ve buna ilişkin gerekçeler ve deliller açıklanmalıdır (Veli Özdemir, B. No: 2013/276, 9/1/2014, §§ 19, 20).

24. Somut olayda bireysel başvuru formlarında başvurucular Azize Karaaslan, Güli Doğan ve Abas Karaaslan'ın şikâyet konusu yargılama sürecinde müdahil davacı olan Abdurrahman Karaaslan'ın mirasçıları oldukları belirtilmesine rağmen anılan şahsa ilişkin veraset ilamına göre söz konusu başvurucuların Abdurrahman Karaaslan mirasçıları olmadıkları, ayrıca başvuruya dayanak olarak sunulan belgelerden de anılan başvurucuların şikâyet konusu davaya taraf olup olmadıklarının teyit edilemediği, dolayısıyla ihlal iddiasına ilişkin delillerini sunma, temel hak ve özgürlüğünün ihlal edildiğine ilişkin açıklamalarda bulunma yönündeki yükümlülüklerini yerine getirmeyen başvurucular tarafından ileri sürülen iddiaların kanıtlanamadığı sonucuna ulaşılmıştır.

25. Başvurucu İdan Karaaslan ise bireysel başvuru formunda şikâyet konusu davaya müdahil olan Reşit Karaaslan mirasçısı sıfatıyla davaya taraf olduğunu ancak murisi Reşit Karaaslan'ın davaya müdahillik tarihinin bilinmediğini iddia etmiş, Mardin Kadastro Mahkemesine başvurucu İdan Karaaslan ya da murisi Reşit Karaaslan'ın şikâyet konusu davaya hangi tarihte müdahil olduklarının sorulması üzerine anılan Mahkeme 19/01/2015 tarihli cevabında başvurucu İdan Karaaslan'ın söz konusu davaya müdahilliği ile ilgili bir dilekçe ya da ara karara rastlanılmadığını belirtmiştir. Başvurucunun murisi olan babası Reşit Karaaslan'ın yapılan nüfus kaydı sorgulamasında anılan şahsın 25/9/1965 tarihinde vefat ettiği, dolayısıyla 1966 yılında açılan davaya müdahale talebinde bulunmasının mümkün olmadığı, başvuruya dayanak olarak sunulan belgelerden de başvurucu İdan Karaaslan'ın şikâyet konusu davaya taraf olup olmadığının teyit edilemediği görüldüğünden ihlal iddiasına ilişkin delillerini sunma, temel hak ve özgürlüğünün ihlal edildiğine ilişkin açıklamalarda bulunma yönündeki yükümlülüğünü yerine getirmeyen başvurucu tarafından ileri sürülen iddiaların kanıtlanamadığı sonucuna ulaşılmıştır.

26. Açıklanan nedenlerle başvurunun başvurucular Azize Karaaslan (6 numaralı), Güli Doğan, Abas Karaaslan ve İdan Karaaslan yönündendiğer kabul edilebilirlik koşulları bakımından incelenmeksizin açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

3. Diğer Başvurucular Yönünden

27. Diğer başvurucular yönünden açıkça dayanaktan yoksun olmadığı ve kabul edilemezliğine karar verilmesini gerektirecek başka bir neden de bulunmadığı anlaşılan makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın kabul edilebilir olduğuna karar verilmesi gerekir.

B. Esas Yönünden

28. Medeni hak ve yükümlülüklerle ilgili uyuşmazlıklara ilişkin yargılamanın süresi tespit edilirken sürenin başlangıç tarihi olarak davanın ikame edildiği tarih; sürenin sona erdiği tarih olarak -çoğu zaman icra aşamasını da kapsayacak şekilde- yargılamanın sona erdiği, yargılaması devam eden davalar yönünden ise Anayasa Mahkemesinin makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine ilişkin şikâyetle ilgili kararını verdiği tarih esas alınır (Güher Ergun ve diğerleri, B. No: 2012/13, 2/7/2013, §§ 50, 52).

29. Başvuruya konu dava, başvurucuların murislerinden intikalle takip etmekte oldukları bir uyuşmazlık olup bu yönüyle makul süre değerlendirmesi bakımından dikkate alınacak sürenin başlangıç anı, mirasçının yargılamaya katıldığı an değil somut olayda muris açısından değerlendirmeye esas alınan sürenin başlangıç anıdır (Gülseren Gürdal ve diğerleri, B. No: 2013/1115, 5/12/2013, § 51).

30. Medeni hak ve yükümlülüklerle ilgili uyuşmazlıklara ilişkin yargılama süresinin makul olup olmadığı değerlendirilirken yargılamanın karmaşıklığı ve kaç dereceli olduğu, tarafların ve ilgili makamların yargılama sürecindeki tutumu ve başvurucunun yargılamanın süratle sonuçlandırılmasındaki menfaatinin niteliği gibi hususlar dikkate alınır (Güher Ergun ve diğerleri, §§ 41-45).

31. Anılan ilkeler ve Anayasa Mahkemesinin benzer başvurularda verdiği kararlar dikkate alındığında somut olayda yaklaşık elli bir yıllık yargılama süresinin makul olmadığı sonucuna varmak gerekir.

32. Açıklanan gerekçelerle Anayasa’nın 36. maddesinde güvence altına alınan makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir.

33. Başvurucular uzun süren yargılama nedeniyle taşınmazlarını kullanamadıklarınıbelirterek Anayasa’nın 35. maddesinde tanımlanan mülkiyet haklarının da ihlal edildiğini iddia etmişlerse de, başvurucuların makul sürede yargılanma haklarının ihlal edildiği yönünde yukarıda yer verilen tespitler ışığında, mülkiyet haklarının ihlal edildiği yönündeki iddialarının ayrıca değerlendirilmesine gerek görülmemiştir.

C. 6216 Sayılı Kanun'un 50. Maddesi Yönünden

34. 6216 sayılı Kanun’un 50. maddesinin (1) numaralı fıkrası şöyledir:

“Esas inceleme sonunda, başvurucunun hakkının ihlal edildiğine ya da edilmediğine karar verilir. İhlal kararı verilmesi hâlinde ihlalin ve sonuçlarının ortadan kaldırılması için yapılması gerekenlere hükmedilir …”

35. Başvurucular, manevi tazminat talebinde bulunmuştur.

36. Somut olayda, makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiği sonucuna varılmıştır.

37. İhlal tespitiyle giderilemeyecek olan manevi zararları karşılığında şikâyet konusu davadaki taraf sayısı ve başvurucular murislerinin tüm mirasçılarının sayısı da dikkate alındığında başvuruculara karara ekli tabloda gösterilen miktarlarda manevi tazminat ödenmesine karar verilmesi gerekir.

38. Dosyadaki belgelerden tespit edilen 206,10 TL harç bedelinin başvurucular Asya Oktay, Azize Karaaslan (2 numaralı), Hasan Karaaslan, Hasiye Akkoyun, Ayşe Karaaslan, Gamra Tarhan, Güle Demir, Hüseyin Karaaslan, Reşit Karaaslan, Ayten Karaaslan ve Ali Karaaslan'a müştereken; 206.10 TL harç bedelinin başvurucu Abdulhalim Aydın'a münferiden; 206.10 TL harç bedelinin başvurucular Eyyüp Sabir Aydın, Nadire Aydın ve Güla Dicle Aydın'a müştereken; 226.90 TL harç bedelinin başvurucular Bessi Kurtay, Zahre Sarıboğa, Reşşi Polat, Mecit Sarıboğa, Bedran Sarıboğa, Nezire Sarıboğa ve Şaha Karakuş'a müştereken; 226,90 TL harç bedelinin Mahmut Yusufoğlu, İzzettin Yusufoğlu, Haşım Yusufoğlu, Nurettin Yusufoğlu, Süleyman Yusufoğlu, Hadi Yusufoğlu, Mustafa Yusufoğlu, Şeri Yusufoğlu, Gemra Ertaş, Şaha Aydoğan,Miçhim Yusufoğlu,Mehmet Şerif Yusufoğlu, Zerga Gümüş, Hamza Yusufoğlu, Şemse Kılınçaslan ve Ferit Yusufoğlu'na müştereken ödenmesine karar verilmesi gerekir.

39. Dosyadaki belgelerden tespit edilen 1.800 TL vekâlet ücretinin başvurucular Asya Oktay, Azize Karaaslan (2 numaralı), Hasan Karaaslan, Hasiye Akkoyun, Ayşe Karaaslan, Gamra Tarhan, Güle Demir, Hüseyin Karaaslan, Reşit Karaaslan, Ayten Karaaslan, Ali Karaaslan, Abdulhalim Aydın, Eyyüp Sabir Aydın, Nadire Aydın ve Güla Dicle Aydın'a müştereken; 1.800 TL vekâlet ücretinin başvurucular Bessi Kurtay, Zahre Sarıboğa, Reşşi Polat, Mecit Sarıboğa, Bedran Sarıboğa, Nezire Sarıboğa ve Şaha Karakuş'a müştereken; 1.800 TL vekâlet ücretinin başvurucular Mahmut Yusufoğlu, İzzettin Yusufoğlu, Haşım Yusufoğlu, Nurettin Yusufoğlu, Süleyman Yusufoğlu, Hadi Yusufoğlu, Mustafa Yusufoğlu, Şeri Yusufoğlu, Gemra Ertaş, Şaha Aydoğan,Miçhim Yusufoğlu,Mehmet Şerif Yusufoğlu, Zerga Gümüş, Hamza Yusufoğlu, Şemse Kılınçaslan ve Ferit Yusufoğlu'na müştereken ödenmesine karar verilmesi gerekir.

V. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A.  1. Başvurucular Mehmet Şirin Aydın ve Nurhayat Aydın Kayhan yönünden başvurunun DÜŞMESİNE,

 2.Başvurucular Azize Karaaslan (6 numaralı), Güli Doğan, Abas Karaaslan ve İdan Karaaslan yönünden başvurunun açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

 3. Diğer başvurucular yönünden makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın KABUL EDİLEBİLİR OLDUĞUNA,

B. Diğer başvurucular yönünden Anayasa’nın 36. maddesinde güvence altına alınan makul sürede yargılanma hakkının İHLAL EDİLDİĞİNE,

C. Başvuruculara ekli tabloda gösterilen miktarlarda manevi tazminat ÖDENMESİNE, tazminata ilişkin diğer taleplerin REDDİNE,

D. 1. 206,10 TL harç bedelinin başvurucular Asya Oktay, Azize Karaaslan (2 numaralı), Hasan Karaaslan, Hasiye Akkoyun, Ayşe Karaaslan, Gamra Tarhan,Güle Demir, Hüseyin Karaaslan, Reşit Karaaslan, Ayten Karaaslan ve Ali Karaaslan'a MÜŞTEREKEN; 206.10 TL harç bedelinin başvurucu Abdulhalim Aydın'a MÜNFERİDEN; 206.10 TL harç bedelinin başvurucular Eyyüp Sabir Aydın, Nadire Aydın ve Güla Dicle Aydın'a MÜŞTEREKEN; 226.90 TL harç bedelinin başvurucular Bessi Kurtay, Zahre Sarıboğa, Reşşi Polat, Mecit Sarıboğa, Bedran Sarıboğa, Nezire Sarıboğa ve Şaha Karakuş'a MÜŞTEREKEN; 226,90 TL harç bedelinin Mahmut Yusufoğlu,İzzettin Yusufoğlu, Haşım Yusufoğlu, Nurettin Yusufoğlu, Süleyman Yusufoğlu, Hadi Yusufoğlu, Mustafa Yusufoğlu, Şeri Yusufoğlu, Gemra Ertaş, Şaha Aydoğan,Miçhim Yusufoğlu,Mehmet Şerif Yusufoğlu, Zerga Gümüş, Hamza Yusufoğlu, Şemse Kılınçaslan ve Ferit Yusufoğlu'na MÜŞTEREKEN ÖDENMESİNE,

 2. 1.800 TL vekâlet ücretinin başvurucular Asya Oktay, Azize Karaaslan (2 numaralı), Hasan Karaaslan, Hasiye Akkoyun, Ayşe Karaaslan, Gamra Tarhan,Güle Demir, Hüseyin Karaaslan, Reşit Karaaslan, Ayten Karaaslan, Ali Karaaslan, Abdulhalim Aydın, Eyyüp Sabir Aydın, Nadire Aydın ve Güla Dicle Aydın'a MÜŞTEREKEN; 1.800 TL vekâlet ücretinin başvurucular Bessi Kurtay, Zahre Sarıboğa, Reşşi Polat, Mecit Sarıboğa, Bedran Sarıboğa, Nezire Sarıboğa ve Şaha Karakuş'a MÜŞTEREKEN; 1.800 TL vekâlet ücretinin başvurucular Mahmut Yusufoğlu, İzzettin Yusufoğlu, Haşım Yusufoğlu, Nurettin Yusufoğlu, Süleyman Yusufoğlu, Hadi Yusufoğlu, Mustafa Yusufoğlu, Şeri Yusufoğlu,Gemra Ertaş, Şaha Aydoğan,Miçhim Yusufoğlu,Mehmet Şerif Yusufoğlu, Zerga Gümüş, Hamza Yusufoğlu, Şemse Kılınçaslan ve Ferit Yusufoğlu'na MÜŞTEREKEN ÖDENMESİNE,

E. Ödemenin, kararın tebliğini takiben başvurucunun Maliye Bakanlığına başvuru tarihinden itibaren dört ay içinde yapılmasına, ödemede gecikme olması hâlinde bu sürenin sona erdiği tarihten ödeme tarihine kadar geçen süre için yasal FAİZ UYGULANMASINA,

F. Kararın bir örneğinin Mardin Kadastro Mahkemesine (E.2013/54) GÖNDERİLMESİNE,

G. Kararın bir örneğinin Adalet Bakanlığına GÖNDERİLMESİNE 22/3/2017 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.