TÜRKİYE CUMHURİYETİ
|
ANAYASA MAHKEMESİ
|
|
|
İKİNCİ BÖLÜM
|
|
KARAR
|
|
ERDAL ÖZTÜRK BAŞVURUSU
|
(Başvuru Numarası: 2014/7493)
|
|
Karar Tarihi: 15/2/2017
|
|
İKİNCİ BÖLÜM
|
|
KARAR
|
|
Başkan
|
:
|
Engin YILDIRIM
|
Üyeler
|
:
|
Celal Mümtaz AKINCI
|
|
|
Muammer TOPAL
|
|
|
M. Emin KUZ
|
|
|
Recai AKYEL
|
Raportör Yrd.
|
:
|
Derya ATAKUL
|
Başvurucu
|
:
|
Erdal ÖZTÜRK
|
I. BAŞVURUNUN KONUSU
1. Başvuru, makul sürede yargılanma ve hakkaniyete uygun
yargılanma haklarının ihlal edildiği iddialarına ilişkindir.
II. BAŞVURU SÜRECİ
2. Başvuru 28/5/2014 tarihinde yapılmıştır.
3. Başvuru, başvuru formu ve eklerinin idari yönden yapılan ön
incelemesinden sonra Komisyona sunulmuştur.
4. Komisyonca başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm
tarafından yapılmasına karar verilmiştir.
5. Bölüm Başkanı tarafından başvurunun kabul edilebilirlik ve
esas incelemesinin birlikte yapılmasına karar verilmiştir.
6. Başvuru belgelerinin bir örneği bilgi için Adalet Bakanlığına
gönderilmiştir.
III. OLAY VE OLGULAR
7. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle ilgili
olaylar özetle şöyledir:
8. Başvurucu, maliki olduğu taşınmazın genel yola bağlantısı
bulunmadığını ileri sürerek davalılara ait taşınmazlardan geçit hakkı kurulması
talebiyle 19/3/2007 tarihinde dava açmıştır. Şarkışla Sulh Hukuk Mahkemesi
(Mahkeme) 24/8/2010 tarihli kararı ile davanın kısmen kabulüne karar vermiştir.
Karar, Yargıtay 14. Hukuk Dairesinin (Daire) 8/4/2011 tarihli ilamı ile
bozulmuştur. Mahkemece bozma ilamına uyularak yapılan yargılama sonucunda
25/10/2011 tarihli karar ile davanın reddine karar verilmiştir. Karar, Dairenin
14/6/2012 tarihli ilamı ile bozulmuştur. Bozma üzerine Mahkemece 11/6/2013
tarihli karar ile davanın kabulüne karar verilmiştir. Temyiz üzerine karar,
Dairenin 18/3/2014 tarihli ilamı ile onanmıştır. Davalı tarafından karar
düzeltme talebinde bulunulmuş, Dairece 23/10/2014 tarihinde karar düzeltme
dilekçesinin reddine karar verilmiştir.
9. Başvurucu Şarkışla Sulh Hukuk Mahkemesinde geçit hakkı
kurulması talebiyle açtığı davada yargılamayı yürüten hâkimlerin kasıtlı olarak
davanın uzun sürmesine neden olduklarını ileri sürerek Hâkimler ve Savcılar
Yüksek Kuruluna (HSYK) şikâyette bulunmuştur. HSYK Üçüncü Dairesince 28/2/2013
tarihli karar ile hâkimler hakkında soruşturma izni verilmemiştir.
10. Başvurucu Şarkışla Sulh Hukuk Mahkemesinde geçit hakkı
kurulması talebiyle açtığı davada taşınmazlara ilişkin raporları düzenleyen
bilirkişiler hakkında görevi kötüye kullanma
suçunu işledikleri iddiasıyla suç duyurusunda bulunmuştur. Şarkışla
Cumhuriyet Başsavcılığı 19/12/2011 tarihinde kovuşturmaya yer olmadığına karar
vermiştir. Başvurucunun itirazı, Tokat Ağır Ceza Mahkemesinin 2/2/2012 tarihli
kararı ile reddedilmiştir.
IV. İNCELEME VE GEREKÇE
11. Mahkemenin 15/2/2017 tarihinde yapmış olduğu toplantıda
başvuru incelenip gereği düşünüldü:
A. Makul Sürede
Yargılanma Hakkının İhlal Edildiğine İlişkin İddia
12. Başvurucu, makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğini
ileri sürmüştür.
1. Kabul Edilebilirlik
Yönünden
13. Açıkça dayanaktan yoksun olmadığı ve kabul edilemezliğine
karar verilmesini gerektirecek başka bir neden de bulunmadığı anlaşılan makul
sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın kabul edilebilir
olduğuna karar verilmesi gerekir.
2. Esas Yönünden
14. Medeni hak ve yükümlülüklerle ilgili uyuşmazlıklara ilişkin
yargılamanın süresi tespit edilirken sürenin başlangıç tarihi olarak davanın
ikame edildiği tarih; sürenin sona erdiği tarih olarak -çoğu zaman icra
aşamasını da kapsayacak şekilde- yargılamanın sona erdiği, yargılaması devam
eden davalar yönünden ise Anayasa Mahkemesinin makul sürede yargılanma hakkının
ihlal edildiğine ilişkin şikâyetle ilgili kararını verdiği tarih esas alınır (Güher Ergun ve diğerleri, B. No: 2012/13,
2/7/2013, §§ 50, 52).
15. Medeni hak ve yükümlülüklerle ilgili uyuşmazlıklara ilişkin
yargılama süresinin makul olup olmadığı değerlendirilirken yargılamanın
karmaşıklığı ve kaç dereceli olduğu, tarafların ve ilgili makamların yargılama
sürecindeki tutumu ve başvurucunun yargılamanın süratle sonuçlandırılmasındaki
menfaatinin niteliği gibi hususlar dikkate alınır (Güher Ergun ve diğerleri, §§ 41-45).
16. Anılan ilkeler doğrultusunda Anayasa Mahkemesinin benzer
başvurularda verdiği kararlar dikkate alındığında somut olayda 7 yıl 7 aylık
yargılama süresinin makul olmadığı sonucuna varmak gerekir.
17. Açıklanan gerekçelerle Anayasa’nın 36. maddesinde güvence
altına alınan makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine karar verilmesi
gerekir.
B. Hakkaniyete Uygun
Yargılanma Hakkının İhlal Edildiğine İlişkin İddia
18. Başvurucu, Şarkışla Sulh Hukuk Mahkemesinde geçit hakkı
kurulması talebiyle açtığı davada yargılamayı yürüten hâkimlerin ve dava konusu
taşınmazlara ilişkin raporları düzenleyen bilirkişilerin kasıtlı olarak davanın
uzun sürmesine neden olduklarını, anılan hâkimler ile bilirkişiler hakkında
ilgili makamlara suç duyurusunda bulunduğunu ancak sonuç alamadığını belirterek
hakkaniyete uygun yargılanma hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüştür.
19. 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama
Usulleri Hakkında Kanun’un 45. maddesinin (1) numaralı fıkrasına göre bireysel
başvurunun incelenebilmesi için kamu gücü tarafından ihlal edildiği iddia
edilen hakkın Anayasa’da güvence altına alınmış olmasının yanı sıra Avrupa
İnsan Hakları Sözleşmesi (Sözleşme) ve Türkiye’nin taraf olduğu Sözleşme'ye ek protokoller kapsamına da girmesi gerekir.
Anayasa ve Sözleşme’nin ortak koruma alanı dışında kalanhak
ihlali iddiasını içeren başvurular bireysel başvurunun kapsamında değildir (Onurhan Solmaz, B. No: 2012/1049, 26/3/2013, §
18).
20. Sözleşme’nin 6. maddesinde adil yargılanmaya ilişkin hak ve
ilkelerin medeni hak ve yükümlülükler ile
ilgili uyuşmazlıkların ve bir suç
isnadının esasının karara bağlanması esnasında geçerli olduğu
belirtilerek hakkın kapsamı bu konularla sınırlandırılmıştır. Dolayısıyla
bahsedilen hâller dışında kalan adil yargılanma hakkının ihlali iddiasına
dayanan başvurular, Anayasa ve Sözleşme kapsamı dışında kalacağından bireysel
başvuruya konu olamaz. Bir ceza davasında üçüncü kişilerin cezalandırılmasını
talep eden mağdur, suçtan zarar gören, şikâyetçi veya katılan sıfatını haiz
kişiler Sözleşme’nin 6. maddesinin koruma alanı dışında kalmaktadır (Onurhan Solmaz, § 23, 24).
21. Somut olayda başvurunun, üçüncü kişilerin cezalandırılmasına
yönelik olduğu dolayısıyla adil yargılanma hakkı kapsamına girmediği
anlaşılmaktadır.
22. Açıklanan nedenlerle başvurunun, diğer kabul edilebilirlik
koşulları yönünden incelenmeksizin konu
bakımından yetkisizlik nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar
verilmesi gerekir.
C. 6216 Sayılı Kanun'un
50. Maddesi Yönünden
23. 6216 sayılı Kanun’un 50. maddesinin (1) numaralı fıkrası
şöyledir:
“Esas inceleme sonunda, başvurucunun hakkının
ihlal edildiğine ya da edilmediğine karar verilir. İhlal kararı verilmesi
hâlinde ihlalin ve sonuçlarının ortadan kaldırılması için yapılması gerekenlere
hükmedilir…”
24. Başvurucu, maddi ve manevi tazminat talebinde bulunmuştur.
25. Somut olayda makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiği
sonucuna varılmıştır.
26. İhlal tespitiyle giderilemeyecek olan manevi zararları
karşılığında başvurucuya net 8.400 TL manevi tazminat ödenmesine karar
verilmesi gerekir.
27. Dosyadaki belgelerden tespit edilen ve 206,10 TL harçtan
oluşan yargılama giderinin başvurucuya ödenmesine karar verilmesi gerekir.
V. HÜKÜM
Açıklanan gerekçelerle;
A. 1. Makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine ilişkin
iddianın KABUL EDİLEBİLİR OLDUĞUNA,
2. Hakkaniyete uygun
yargılanma hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın konu bakımından yetkisizlik nedeniyle KABUL EDİLEMEZ
OLDUĞUNA,
B. Anayasa’nın 36. maddesinde güvence altına alınan makul sürede
yargılanma hakkının İHLAL EDİLDİĞİNE,
C. Başvurucuya net 8.400 TL manevi tazminat ÖDENMESİNE,
tazminata ilişkin diğer taleplerin REDDİNE,
D. 206,10 TL harçtan oluşan yargılama giderinin BAŞVURUCUYA
ÖDENMESİNE,
E. Ödemelerin, kararın tebliğini takiben başvurucunun Maliye
Bakanlığına başvuru tarihinden itibaren dört ay içinde yapılmasına, ödemede
gecikme olması hâlinde bu sürenin sona erdiği tarihten ödeme tarihine kadar
geçen süre için yasal FAİZ UYGULANMASINA,
F. Kararın bir örneğinin Şarkışla Sulh Hukuk Mahkemesine
(E.2012/522, K.2013/342) GÖNDERİLMESİNE,
G. Kararın bir örneğinin Adalet Bakanlığına GÖNDERİLMESİNE
15/2/2017 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.