I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvuru, ceza infaz kurumundaki tutulma koşullarının hükümlünün sağlık durumuna uygun hale getirilmemesi nedeniyle kötü muamele yasağının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvuru 21/2/2017 tarihinde yapılmıştır.

3. Başvuru, başvuru formu ve eklerinin idari yönden yapılan ön incelemesinden sonra Komisyona sunulmuştur.

4. Komisyonca başvurucunun adli yardım talebinin kabulüne karar verilmiştir.

5. Komisyonca başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

6. Bölüm Başkanı tarafından başvurunun kabul edilebilirlik ve esas incelemesinin birlikte yapılmasına karar verilmiştir.

7. Başvuru belgelerinin bir örneği bilgi için Adalet Bakanlığına (Bakanlık) gönderilmiştir. Bakanlık görüşünü bildirmiştir.

8. Başvurucu, Bakanlığın görüşüne karşı süresinde beyanda bulunmuştur.

III. OLAY VE OLGULAR

9. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle ilgili olaylar özetle şöyledir:

10. 1986 doğumlu olan başvurucu, silahla yağma ve kasten öldürme suçlarından hükümlü olup Bakırköy Metris 2 No.lu T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumunda (İnfaz Kurumu) tutulmaktadır.

11. Başvurucu; kronik kalp ve yüksek tansiyon hastası olduğunu, hakkında düzenlenen sağlık raporlarında hayati tehlike oluşturması nedeniyle tutulduğu oda sıcaklığının 25 derece civarında olması gerektiğinin tespit edildiğini ifade ederek oda sıcaklığının yeterli derecede tutulmadığını iddia etmiş ve odasına mini klima-ısıtıcı verilmesini İnfaz Kurumundan talep etmiştir.

12. Başvurucunun bulunduğu odaya mini klima takılması veya başvurucuya ısıtıcı verilmesi hususuna ilişkin olarak 28/11/2016 tarihinde İdare ve Gözlem Kurulu tarafından başvurucunun talebinin reddedildiği İnfaz Kurumunca bildirilmiştir. Kararda, Kurum kaloriferlerinin merkezî sistem ile çalışmakla birlikte tam zamanla çalıştığı durumda odaların ortalama sıcaklığının 20-25 derece arasında olduğu, gün içinde kalorifer suyunun sirkülasyonu sırasında ara ara sıcaklığın düştüğü, sirkülasyon sağlandıktan sonra odaların sıcaklığının tekrar 20-25 dereceye çıktığının tespit edildiği, ayrıca mini klima takılmasının veya ısıtıcı verilmesinin 17/6/2005 tarihli ve 25848 sayılı Ceza İnfaz Kurumlarında Bulundurulabilecek Eşya ve Maddeler Hakkında Yönetmelik (Yönetmelik) gereğince mümkün olmadığı belirtilmiştir.

13. Başvurucu, Bakırköy İnfaz Hâkimliğine (İnfaz Hâkimliği) başvurarak İnfaz Kurumunda tutulduğu süre boyunca bir kez kalp krizi ve bir kez kalp spazmı geçirdiğini, bu nedenle beş kez anjiyo olduğunu belirtmiş; hayati tehlikesi bulunması nedeniyle mini klima veya ısıtıcı verilmesine karar verilmesini talep etmiştir.

14. Başvurucu hakkında düzenlenen sağlık raporları kısaca şöyledir:

- Dr. Lütfi Kırdar Kartal Eğitim ve Araştırma Hastanesinin 10/7/2014 tarihli raporu şöyledir: Hastanın mevcut tedavisinin devamı için, ayrıca yaz aylarında olunması nedeniyle yüksek tansiyonu bulunan hastanın oda sıcaklığının 24-25 derece olması yüksek tansiyon açısından önemlidir. Yüksek sıcaklık nedeniyle hastada major vasküler olay ve akciğer ödemi benzeri riskli, hayati tablolar oluşabilir.

- Sinop Atatürk Devlet Hastanesinin 20/7/2015 tarihli raporu şöyledir: Hastanın mevcut tedavisinin devamı için, ayrıca yaz aylarında olunması nedeniyle yüksek tansiyonu bulunan hastanın oda sıcaklığının 24-25 derece olması tansiyon yüksekliği açısından önemlidir. Yüksek sıcaklık nedeniyle hastada major vasküler olay ve akciğer ödemi benzeri riskli, hayati tablolar oluşabilir.

- Dr Siyami Ersek Göğüs Kalp ve Damar Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesinin 20/1/2016 tarihli raporu şöyledir: Hasta dirençli hipertansiyon nedeniyle takip edilmekte olup kullandığı ilaçlar (...). Buna rağmen zaman zaman hipertansiyon atakları yaşamaktadır. Hiper tansiyon ataklarında serebrovasküler hadise, aort diseksiyonu, miyokardiyal hasar akciğer ödemi gibi hayatı tehdit edebilecek, hayati önemi haiz komplikasyonlar yaşayabilir. Bu nedenle hastanın kaldığı oda şartlarının soğuk ve sıcak olmaması ortalama oda sıcaklığında (24 derecede) tutulmaya azami özen gösterilmesi sağlığı ve hayatı açısından önem arz etmektedir.

15. İnfaz Hâkimliği, başvurucu hakkında alınan tüm sağlık raporlarını temin etmiş ve raporlarla birlikte başvurucuyu Adli Tıp Kurumu Başkanlığı 3. İhtisas Kuruluna (Adli Tıp Kurumu) sevk ederek başvurucunun bulunduğu oda ısısının 24-25 derecede sabit olmasında tıbbi açıdan zorunluluk bulunup bulunmadığı hususunda Adli Tıp Kurumundan görüş istemiştir.

16. Adli Tıp Kurumunun 28/12/2016 tarihli raporunun sonuç kısmı şöyledir:

"Bilal oğlu 1986 doğumlu Emrah Özdemir adına düzenlenen dosyadaki mevcut belgeleri ve kurulumuz muayene bulgularına göre halihazırda; normal oda ısısı koşullarında, diyeti, tedavisi ve önerilen aralıklarla düzenli poliklinik kontrollerinin sağlanarak cezaevi şartlarında infazına devam edilebileceği oy birliği ile mütalaa olunur".

17. İnfaz Hâkimliği 25/1/2017 tarihinde başvurucunun talebinin reddine karar vermiştir. Karar gerekçesinin ilgili kısmı şöyledir:

"Dosyanın kül halinde değerlendirilmesi neticesinde; Hükümlü hakkında dosyada mevcut raporları arasında farklılıklar olması nedeniyle hakimliğimizce yeniden adli tıp kurumuna sevk edildiği ve hükümlü hakkın da Adli Tıp Kurumu 3. Adli Tıp İhtisas Kurulunun 28/12/2016 tarih ve 23960 karar numaralı raporunun tanzim edildiği mevcut rapora istinaden hükümlünün'...normal oda ısısı koşullarında, diyeti, tedavisi ve önerilen aralıklarla düzenli poliklinik kontrollerinin sağlanarak cezaevi şartlarında infazına devam edebileceği...' bildirildiği anlaşılmakla Cumhuriyet başsavcılığının 23/01/2017 tarihli mütalaası doğrultusunda Metris 2 Nolu T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu Müdürlüğü İdare ve Gözlem Kurulu Başkanlığının ... kararında bir hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna ulaşıldığından taleplerin ayrı ayrı reddine..."

18. Başvurucunun anılan karara yaptığı itiraz, Bakırköy 2. Ağır Ceza Mahkemesinin 8/2/2017 tarihli kararıyla İnfaz Hâkimliği kararının usul ve yasaya uygun olduğu gerekçesine istinaden reddedilmiştir.

19. İtirazı reddi kararı, başvurucuya 10/2/2017 tarihinde tebliğ edilmiştir.

20. Başvurucu 21/2/2017 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

21. Başvurucu daha sonra 2018 yılında aynı taleple yeniden Kuruma başvurmuş, talebinin reddedilmesi üzerine başvuru yollarını tüketerek 17/7/2018 tarihinde yaşam hakkının ihlal edildiğini ileri sürmek suretiyle 2018/22908 numaralı bireysel başvuruda bulunmuştur.

22. Anayasa Mahkemesi Birinci Bölüm Birinci Komisyonu (Komisyon) tarafından 17/7/2019 tarihinde kötü muamele yasağı kapsamında değerlendirilen başvurucunun ikinci başvurusunun açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmiştir.

IV. İNCELEME VE GEREKÇE

23. Mahkemenin 8/7/2020 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvuru incelenip gereği düşünüldü:

A. Başvurucunun İddiaları ve Bakanlık Görüşü

24. Sağlık raporlarıyla doğrulanan kronik hastalıkları olduğunu iddia eden başvurucu; İnfaz Kurumunda bulunduğu oda ısısının yaz aylarında çok yüksek veya kış aylarında çok düşük olmasından ötürü hayati tehlikesinin bulunduğunu ve bu tehlikeyi bertaraf etmek amacıyla odasına mini klima takılmamasının veya ısıtıcı verilmemesinin yaşam hakkını ihlal ettiğini ileri sürmektedir.

25. Bakanlık görüşünde, başvurucunun cezaevinde bulunduğu süre içerisinde cezaevi yönetimi tarafından kendisine her türlü tıbbi destek ve tedavi sağlandığı, bu kapsamda başvurucunun birçok defa Devlet Hastanesine veya Sağlık Merkezine sevk edildiği, bu sevkler sonucunda gerekli muayene ve tedavilerin yapıldığı belirtilmiştir. Ayrıca başvurucunun, rahatsızlığının cezaevi şartları veya yetkililerin uygulamalarından kaynaklanan nedenlerle kötüleştiği ve bu nedenlerle doğal olarak özgürlükten yoksun bırakılma nedeniyle ortaya çıkan ızdırap ve acının ötesinde bir ızdırap ve acıya maruz kaldığı yönünde bir delil ortaya koyamadığına işaret edilerek başvurucunun barındırılma şartlarının asgari ağırlık eşiğini aşan bir muamele olarak değerlendirilip değerlendirilemeyeceği hususunda takdirin Anayasa Mahkemesine ait olduğu bildirilmiştir.

26. Başvurucu, Bakanlık görüşüne karşı cevabında başvuru formunda dile getirdiği hususları yinelemiş, hastalığı nedeniyle daha önce kaldığı ceza infaz kurumunda oda koşullarının iyileştirildiğini ancak kalmakta olduğu ceza infaz kurumunca taleplerinin reddedilmesi nedeniyle hayati riskinin devam ettiğini beyan etmiştir.

B. Değerlendirme

1. Uygulanabilirlik Yönünden

27. Anayasa’nın “Kişinin dokunulmazlığı, maddî ve manevî varlığı” kenar başlıklı 17. maddesinin ilgili kısmı şöyledir:

"Herkes, yaşama, maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkına sahiptir.

...

Kimseye işkence ve eziyet yapılamaz; kimse insan haysiyetiyle bağdaşmayan bir cezaya veya muameleye tabi tutulamaz."

28. Anayasa Mahkemesi, olayların başvurucu tarafından yapılan hukuki nitelendirmesi ile bağlı olmayıp olay ve olguların hukuki tavsifini kendisi takdir eder (Tahir Canan, B. No: 2012/969, 18/9/2013, § 16). Başvurucunun şikâyetlerinin özü, tutulma koşullarının özel sağlık durumu nedeniyle yaşamsal risk taşıdığı ile ilgilidir.

29. Anayasa Mahkemesi ceza infaz kurumlarının fiziki ve tıbbi imkânlarının sağlık durumuna uygun olmaması nedeniyle yaşam hakkının ihlal edildiğine ilişkin şikâyetleri daha önce Anayasa'nın 17. maddesinin üçüncü fıkrasında yer verilen kötü muamele yasağı bağlamında incelemiştir (Mete Dursun, B. No: 2012/1195, 18/11/2015; Serdar Öztürk, B. No: 2013/7532; 4/2/2016; Sabri Kaya, B. No: 2014/8482, 29/6/2016; Ergin Aktaş, B. No: 2014/14810, 21/9/2016; Hayati Kaytan, B. No: 2014/19527, 16/11/2016). Bu nedenle yaşam hakkı yönünden ayrıca incelemeyi gerektiren özel bir sorun ihtiva etmeyen ve kötü muamele yasağı ile bağlantılı kurularak ileri sürülen iddiaların incelemesinde yukarıda yer verilen içtihatlardan ayrılmayı gerektiren bir durum tespit edilmemiştir.

2. Kabul Edilebilirlik Yönünden

30. 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’un 48. maddesinin (5) numaralı fıkrası şöyledir:

 “Kabul edilebilirlik şartları ve incelemesinin usul ve esasları ile ilgili diğer hususlar İçtüzükle düzenlenir.”

31. Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün (İçtüzük) 80. maddesinin ilgili kısımları şöyledir:

 “(1) Bölümler ya da komisyonlarca yargılamanın her aşamasında aşağıdaki hallerde düşme kararı verilebilir:

…

ç) Bölümler ya da Komisyonlarca saptanan herhangi bir başka gerekçeden ötürü, başvurunun incelenmesinin sürdürülmesini haklı kılan bir neden görülmemesi.

 (2) Bölümler ya da Komisyonlar; yukarıdaki fıkrada belirtilen nitelikteki bir başvuruyu, Anayasanın uygulanması ve yorumlanması veya temel hakların kapsamının ve sınırlarının belirlenmesi ya da insan haklarına saygının gerekli kıldığı hâllerde incelemeye devam edebilir.”

32. Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün (İçtüzük) 81. maddesinin (3) numaralı fıkrası şöyledir:

 “Bölümler ve Komisyonlarca verilen kararlar kesindir. Kararların imzalı asıl suretleri Mahkeme arşivinde saklanır. Birer örneği başvurucuya, Adalet Bakanlığına ve diğer ilgililere tebliğ edilir.”

33. Başvurucunun benzer şikâyetlerine ilişkin olarak başvuru yollarını tüketmek suretiyle daha sonra yaptığı bireysel başvuru 17/7/2019 tarihinde açıkça dayanaktan yoksun bulunup başvurunun kabul edilemez olduğu değerlendirilmiştir. Bu durumda öncelikle değerlendirilmesi gereken husus, mevcut başvurunun incelenmesinin sürdürülmesini haklı kılan bir nedenin bulunup bulunmadığıdır.

34. Başvurucunun sağlık problemleri nedeniyle barındırıldığı odanın sıcaklığının yaşamı üzerinde risk yaratmayacak derecede tutulmadığını iddia ederek odasında mini klima veya ısıtıcı kullanmasına izin verilmesine yönelik 2017 ve 2018 yılındaki taleplerinin İnfaz Kurumu ve ardından yargı makamları tarafından ikişer kez reddedilmesinin ardından başvurucu her iki yargı sürecini de ayrı bireysel başvuru konusu yapmıştır.

35. Başvurucunun 2018 yılına kadar olan şikâyetlerini konu alan ikinci başvurusu Komisyon tarafından kabul edilemez bulunmuştur. Bu durumda, başvurucunun mevcut -ilk- başvuru konusunu oluşturan 2017 yılına kadar olan benzer şikayetlerini kapsayacak şekilde 2018 yılına kadar olan şikayetlerinin tamamı Komisyon tarafından daha önce karara bağlandığı dikkate alındığında başvurunun incelenmesinin sürdürülmesini haklı kılan bir nedenin kalmadığı anlaşılmıştır.

36. Öte yandan İçtüzük'ün 80. maddesinin (2) numaralı fıkrasında öngörülen başvurunun incelenmesinin devamında Anayasa'nın uygulanması veya temel hakların kapsamının ve sınırlarının belirlenmesi ya da insan haklarına saygının gerekli kıldığı herhangi bir durumun da söz konusu olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

37. Açıklanan gerekçelerle İçtüzük’ün 80. maddesinin (1) numaralı fıkrasının (ç) bendi gereğince başvurunun düşmesine karar verilmesi gerekir.

V. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Başvurunun incelenmesinin sürdürülmesini haklı kılan bir neden görülmemesi nedeniyle DÜŞMESİNE,

B. 12/1/2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 339. maddesinin (2) numaralı fıkrası uyarınca tahsil edilmesi mağduriyetine neden olacağından adli yardım talebi kabul edilen başvurucunun yargılama giderlerini ödemekten TAMAMEN MUAF TUTULMASINA 8/7/2020 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.