I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvuru, asliye ticaret mahkemesinde açılan tazminat davasında mevzuat hükümleri hatalı uygulanarak davanın reddedilmesi nedeniyle adil yargılanma hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvuru 7/4/2017 tarihinde yapılmıştır.

3. Başvuru, başvuru formu ve eklerinin idari yönden yapılan ön incelemesinden sonra Komisyona sunulmuştur.

4. Komisyonca başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

III. OLAY VE OLGULAR

5. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle olaylar özetle şöyledir:

6. Başvurucu Döndü Eser'in eşi, başvurucular Muhammed Ali Eser ve İsa Eser'in babası olan S.E. ile başvurucu Murat Gündüz'ün eşi, başvurucular Dilara Gündüz, Nazife Gündüz ve Mehmet Gündüz'ün annesi olan Y.G., Yozgat ile Saraykent ilçesi arasında yolcu taşımacılığı yapan ticari minibüste yolcu olarak bulundukları esnada 7/9/2010 tarihinde meydana gelen tek taraflı kaza sonucu vefat etmişlerdir. Aracın zorunlu koltuk ferdi kaza sigorta poliçesi yoktur.

A. Ceza Yargılamasına İlişkin Süreç

7. Yozgat Cumhuriyet Başsavcılığınca, kazaya karışan aracı kullanan D.C. hakkında taksirle adam öldürme suçundan dava açılmıştır.

8. Yozgat Ağır Ceza Mahkemesi 1/6/2011 tarihli kararında D.C. hakkında taksirle adam öldürme suçundan 4 yıl 2 ay hapis cezası vermiştir.

9. Karar, Yargıtay 12. Ceza Dairesinin 11/3/2013 tarihli kararı ile onanarak kesinleşmiştir.

B. Başvuruya Konu Hukuk Yargılamasına İlişkin Süreç

10. Yozgat ile Saraykent ilçesi arasında yolcu taşımacılığı yapan ticari minibüste başvurucuların murislerinin tek taraflı kaza sırasında yolcu olarak bulundukları anlaşılmaktadır.

11. Başvurucular, aracın zorunlu koltuk ferdi kaza sigortasının olmadığını belirterek Güvence Hesabı aleyhine her bir muris için ayrı ayrı 125.000 TL destekten yoksun kalma tazminat talebiyle dava açmışlardır. Her bir muris için açılan davalar İstanbul 9. Asliye Ticaret Mahkemesinde (Mahkeme) birleştirilmiştir.

12. Mahkeme 10/4/2014 tarihli kararında, yolcu taşımasının il sınırları içinde yapıldığını, Hazine Müsteşarlığının 1/7/2010 tarihinde yürürlüğe giren 28/6/2010 tarihli ve 2010/8 sayılı Genelgesi'ne göre taşımayı yapan araç için koltuk ferdi kaza sigortası yaptırma zorunluluğunun bulunmadığını belirterek asıl ve birleşen davaların reddine karar vermiştir.

13. Hüküm başvurucular tarafından temyiz edilmiştir. Temyiz dilekçesinde, 11/6/2009 tarihli ve 27255 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan ve olay tarihinde yürürlükte bulunan Karayolu Taşıma Yönetmeliği'ne (Yönetmelik) göre il içi ticari taşımalarda zorunlu koltuk ferdi kaza sigortası yaptırılması zorunlu bir sigorta türü iken bu Yönetmelik'e aykırı Hazine Müsteşarlığı Genelgesi'nin hükme esas alınarak davanın reddedilmesinin normlar hiyerarşisine aykırı olduğu belirtilmiştir. Ayrıca ticari yolcu taşıyan aracın yolcu taşıma yetki belgesinin olmamasının yolcuya yükletilemeyeceği, bu nedenle davanın reddi şeklinde verilen kararın hukuka aykırı olduğu ifade edilmiştir.

14. Yargıtay 17. Hukuk Dairesi (Daire) 21/3/2016 tarihli kararı ile Mahkeme kararını onamıştır.

15. Karar düzeltme talebi Dairenin 24/1/2017 tarihli kararı ile reddedilmiştir.

16. Nihai karar 29/3/2017 tarihinde tebliğ edilmiş, başvurucular 7/4/2017 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

IV. İLGİLİ HUKUK

17. 3/6/2007 tarihli ve 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu’nun ''Sigortacılıkta tahkim'' kenar başlıklı 30. maddesinin (12) numaralı fıkrasının ilgili kısmı şöyledir:

"(12) ...Kırk bin Türk Lirasının üzerindeki uyuşmazlıklar hakkında itiraz üzerine verilen kararlar için temyize gidilebilir. (Değişik cümle: 13/6/2012-6327/58 md.) Ancak, tahkim süresinin sona ermesinden sonra karar verilmiş olması, talep edilmemiş bir şey hakkında karar verilmiş olması, hakemlerin yetkileri dahilinde olmayan konularda karar vermesi ve hakemlerin, tarafların iddiaları hakkında karar vermemesi durumlarında her hâlükarda temyiz yolu açıktır. Temyize ilişkin usûl ve esaslar hakkında Hukuk Usûlü Muhakemeleri Kanunu uygulanır.

..."

18. Olay tarihinde yürürlükte bulunan 10/7/2003 tarihli ve 4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu'nun mülga 17. maddesi şöyledir:

''Şehirlerarası ve uluslararası yolcu taşımacıları; duraklamalar dahil olmak üzere yolcunun kalkış noktasından, varış noktasına kadar geçecek süre içinde meydana gelecek bir kaza nedeniyle yolcunun ölümü, yaralanması ya da eşyasının zarara uğramasından dolayı sorumludur.''

19. 4925 sayılı Kanun'un mülga 18. maddesinin ilgili kısmı şöyledir:

"Taşımacılar, yolcuya gelebilecek bedenî zararlar için bu Kanunun 17 nci maddesinden doğan sorumluluklarını sigorta ettirmek zorundadır. Ancak, Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakanlık gerekli gördüğü takdirde, tespit edeceği yabancı ülkelerde ortaya çıkabilecek zararları teminat kapsamı dışında tutabilir.''

20. Yönetmelik'in 5. maddesi şöyledir:

''(1) Bu Yönetmelik kapsamına giren taşımacılık, acentelik, taşıma işleri komisyonculuğu, taşıma işleri organizatörlüğü, nakliyat ambarı işletmeciliği, kargo işletmeciliği, lojistik işletmeciliği, dağıtım işletmeciliği, terminal işletmeciliği ve benzeri faaliyetlerde bulunacak gerçek ve tüzel kişilerin yapacakları faaliyetlere uygun olan yetki belgesini/belgelerini Bakanlıktan almaları zorunludur.''

21. Yönetmelik'in 47. maddesinin (1) numaralı fıkrası şöyledir:

''(1) Yolcu taşımalarında, yetki belgesi sahipleri; yolcuya gelebilecek bedeni zararlar için bu Yönetmeliğin 42 nci maddesinin beşinci fıkrasından doğan sorumluluklarını sigorta ettirmek zorundadırlar.''

22. Yönetmelik'in 48. maddesi şöyledir:

''(1) Bu Yönetmelik kapsamındaki yolcu taşımalarında; Kanunun 18 inci maddesinde tanımlanan Zorunlu Karayolu Taşımacılık Mali Sorumluluk Sigortası ile Karayolu Yolcu Taşımacılığı Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortası yaptırılması zorunlu olan sigortalardır.''

23. 3/6/2007 tarihli ve 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu'nun 14. maddesinin (1) numaralı fıkrası şöyledir:

"Bu Kanunun 13 üncü maddesi, 13/10/1983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu ve 10/7/2003 tarihli ve 4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu ile ihdas edilen zorunlu sorumluluk sigortaları ile bu Kanunla mülga 21/12/1959 tarihli ve 7397 sayılı Sigorta Murakabe Kanunu çerçevesinde ihdas edilmiş olan zorunlu sigortalara ilişkin olarak aşağıdaki koşulların oluşması halinde ortaya çıkan zararların bu sigortalarla saptanan geçerli teminat miktarlarına kadar karşılanması amacıyla Türkiye Sigorta, Reasürans ve Emeklilik Şirketleri Birliği nezdinde Güvence Hesabı oluşturulur."

24. 2/11/2009 tarihli ve 2009/15545 sayılı Bakanlar Kurulu Kararnamesi'nin (Kararname) 2. maddesi şöyledir:

''Karayolu yolcu taşımacılığı zorunlu koltuk ferdi kaza sigortası uygulamasında; yurt içi ve uluslararası yolcu taşımacılığının tarifi ve kapsamı, yurt içi ve uluslararası yolcu taşıma hatları Ulaştırma Bakanlığınca, karayolu yolcu taşımacılığı zorunlu koltuk ferdi kaza sigortası yaptırma mecburiyeti ile ilgili muafiyet ve istisnalar Ulaştırma Bakanlığının görüşü ile Hazine Müsteşarlığınca belirlenir.''

25. Hazine Müsteşarlığının 28/6/2010 tarihli Karayolu Yolcu Taşımacılığı Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortası Yaptırma Mecburiyeti İle ilgili Muafiyet ve İstisnalara İlişkin Genelgesi'nin (2010/8) (Genelge) ilgili kısmı şöyledir:

''1/7/2010 tarihinden geçerli olmak üzere, ticari amaçla yapılmayan taşımaların 4925 sayılı Kanunun 2’nci maddesinin 2 nci fıkrası ile Kanun kapsamı dışında bırakılan taşımalar ile yine aynı Kanunun 2 nci maddesinin 3 üncü fıkrasıyla düzenlenmesi ilgili mahalli idarelere bırakılan il sınırları içindeki taşımalar ile yüz kilometreye kadar olan şehirlerarası taşımaların karayolu yolcu taşımacılığı zorunlu ferdi koltuk kaza sigortası kapsamı dışındadır.''

V. İNCELEME VE GEREKÇE

26. Mahkemenin 11/3/2020 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvuru incelenip gereği düşünüldü:

A. Başvurucuların iddiaları

27. Başvurucular, Yönetmelik'e göre il içi ticari taşımalarda zorunlu koltuk ferdi kaza sigortası yaptırılmasının zorunlu olmasına rağmen Mahkemenin Hazine Müsteşarlığının 2010/8 sayılı Genelgesi'ni hükme esas alarak il içi taşımalarda zorunlu koltuk ferdi kaza sigortası yaptırılmasının zorunlu olmadığını, bu açıdan güvence hesabının sorumluluğunun bulunmadığını belirterek sonuca ulaştığını belirtmişlerdir. Başvurucular bu sebeple Yönetmelik ve Yozgat Valiliğinin Karayolu Yolcu Taşımacılığı Yönergesi hükümleri karşısında uygulanma imkânı olmayan Genelge'nin hükme esas alınması sonucu sigorta teminatı kapsamındaki haklarını elde edemediklerini belirterek adil yargılanma hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüşlerdir.

B. Değerlendirme

28. Anayasa’nın 148. maddesinin dördüncü fıkrasında, kanun yolunda gözetilmesi gereken hususlara ilişkin şikâyetlerin bireysel başvuruda incelenemeyeceği belirtilmiştir. Bu kapsamda ilke olarak mahkemeler önünde dava konusu yapılmış maddi olay ve olguların kanıtlanması, delillerin değerlendirilmesi, hukuk kurallarının yorumlanması ve uygulanması ile uyuşmazlıkla ilgili varılan sonucun adil olup olmaması bireysel başvuru konusu olamaz. Ancak bireysel başvuru kapsamındaki hak ve özgürlüklere müdahale teşkil eden, bariz takdir hatası veya açık bir keyfîlik içeren yorum, uygulama ve sonuçlar Anayasa Mahkemesinin denetim yetkisi kapsamındadır (Ahmet Sağlam, B. No: 2013/3351, 18/9/2013, § 42).

29. 4925 sayılı Kanun'un 17. maddesi gereğince şehirlerarası ve uluslararası taşımalar için taşıyıcının sorumluluğunu kapsamak üzere aynı Kanun'un 18. maddesi gereğince zorunlu taşımacılık sigortası yaptırılması hükme bağlanmıştır. Yine 5684 sayılı Kanun'un 13. ve 14. maddeleri ile Bakanlar Kurulu Kararnamesi'nin 2. maddesi ile anılan sigorta mecburiyeti, muafiyetlerin ve istisnaların Hazine Müsteşarlığınca tespit edileceği hükme bağlanmıştır. Somut olayda Mahkemenin Bakanlar Kurulu Kararnamesi kapsamında karayolu yolcu taşımacılığı zorunlu koltuk ferdi kaza sigortası yaptırma mecburiyeti ile ilgili muafiyet ve istisnalara ilişkin olarak kabul edilen Hazine Müsteşarlığı Genelgesi uyarınca taşımayı yapan araç için koltuk ferdi kaza sigortası yaptırma zorunluluğunun bulunmadığını değerlendirerek davayı reddettiği anlaşılmaktadır.

30. Mevcut olayda Mahkeme, Bakanlar Kurulu Kararnamesi gereğince ilgili Genelge hükmüne atıfta bulunmuş; bu kapsamda somut olayın sigorta kapsamına girmediğini, dolayısıyla Güvence Hesabının sorumluluğunun bulunmadığını belirterek davayı reddettiğini açıklamıştır. Başka bir ifadeyle Mahkeme 4925 sayılı Kanun hükümleri, Bakanlar Kurulu Kararı, Genelge ve Yozgat Valiliğince yayımlanan Karayolu Yolcu Taşımacılığı Yönergesi'ni değerlendirerek kazanın il içi taşımada meydana gelmesi nedeniyle Güvence Hesabının sorumluluğunun olmadığı sonucuna ulaşmıştır. Buna göre yapılan düzenleme çerçevesinde 100 km'ye kadar olan şehirler arası yolcu taşımanın kapsam dışı bırakıldığı belirlenmiştir.

31. Bu açıdan başvurucular tarafından ileri sürülen iddialar, derece mahkemesince hukuk kurallarının yorumlanmasına ilişkin olup Mahkeme kararında bariz takdir hatası veya açık bir keyfîlik oluşturan bir durumun da bulunmadığı dikkate alındığında ihlal iddialarının kanun yolu şikâyeti niteliğinde olduğu anlaşılmaktadır.

32. Açıklanan gerekçelerle başvurunun, diğer kabul edilebilirlik koşulları yönünden incelenmeksizin açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

VI. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Yargılamanın sonucunun adil olmadığına ilişkin iddianın açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

B. Yargılama giderlerinin başvurucular üzerinde BIRAKILMASINA 11/3/2020 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.