I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvuru, terör suçlarından tutuklu olarak ceza infaz kurumunda bulunan başvurucunun Yabancı Dil Bilgisi Seviye Tespit Sınavı'na girişine izin verilmemesinin eğitim hakkını ihlal ettiği iddiasına ilişkindir.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvuru 19/10/2017 tarihinde yapılmıştır.

3. Başvuru, başvuru formu ve eklerinin idari yönden yapılan ön incelemesinden sonra Komisyona sunulmuştur.

4. Komisyonca başvurucunun adli yardım talebinin kabulüne karar verilmiştir. Aynı kararla başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına da karar verilmiştir.

III. OLAY VE OLGULAR

5. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle ilgili olaylar özetle şöyledir:

6. 1983 doğumlu olan başvurucu, başvuru tarihinde Dinar T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumunda (Ceza İnfaz Kurumu) Fetullahçı Terör Örgütü (FETÖ) ve/veya Paralel Devlet Yapılanması (PDY) ile ilgili terör suçlarından tutuklu olarak bulunmaktadır.

7. Başvurucu; asıl olarak yabancı dil tazminatı almak isteyen kamu personelinin yabancı dil bilgisi seviyesini belirlemek için yapılan, bunun yanında yüksek lisans ya da doktora öğrenimi görmek isteyenlerden doçentlik sınavına girmek isteyenlere kadar birçok kişinin girdiği bir sınav olan Yabancı Dil Bilgisi Seviye Tespit Sınavı'na (YDS) girişine izin verilmesi için 18/9/2017 tarihli dilekçesiyle Dinar İnfaz Hâkimliğine (Hâkimlik) başvurmuştur. Hâkimlik 26/9/2017 tarihli kararıyla başvurucunun talebini reddetmiştir.

8. Hâkimlik; başvurucunun terör örgütüne üye olma suçundan tutuklu olduğunu, daha sonra 6/2/2018 tarihli ve 7083 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Tedbirler Alınması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Kabul Edilmesine Dair Kanun'la kabul edilerek yasalaşan 677 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Alınan Tedbirlere İlişkin Kanun Hükmünde Kararname'nin (677 sayılı KHK) 4. maddesinde yer alan açık hükme göre anılan sınava giremeyeceğini belirterek başvurucunun talebini reddetmiştir.

9. Başvurucu tarafından Hâkimlik kararına karşı yapılan itiraz 28/9/2017 tarihinde Dinar Ağır Ceza Mahkemesince reddedilmiştir. Ret kararı başvurucuya 10/10/2017 tarihinde tebliğ edilmiştir.

10. Başvurucu 19/10/2017 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

IV. İLGİLİ HUKUK

11. İlgili hukuk için bkz. Fatih Dokur, B. No: 2017/32217, 24/5/2018, §§ 14-16.

V. İNCELEME VE GEREKÇE

12. Mahkemenin 29/9/2020 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvuru incelenip gereği düşünüldü:

A. Eğitim Hakkının İhlal Edildiğine İlişkin İddia

1. Başvurucunun İddiaları

13. Başvurucu; 677 sayılı KHK gerekçe gösterilerek sınavlara girişine izin verilmediğini, eğitimci bir kişi olduğunu, YDS'ye girişine izin verilmemesi nedeniyle doçentlik sınavına giremeyeceğini belirtmiştir. Başvurucu ayrıca 677 sayılı KHK'nın 4. maddesinin öngörülebilir bir düzenleme niteliği taşımadığını, bu düzenlemenin idarenin eğitim hakkının özünü ortadan kaldıracak düzenlemeler yapmasına imkân tanıdığını ifade etmiştir.

14. Bundan başka başvurucu, eğitim hakkına yapılan müdahalenin orantılı bir müdahale olmadığını ve 677 sayılı KHK'nın 4. maddesine karşı başvurulacak bir yargı yolunun da bulunmadığını ileri sürmüş; tüm bu nedenlerle adil yargılanma, etkili başvuru ile eğitim haklarının ihlal edildiğini savunmuştur.

15. Başvurucu son olarak 15 Temmuz darbe teşebbüsü sonrasında kendileri haricindeki tutuklu ve hükümlülerin sınavların tamamına girebildiğini ve eğitimlerine devam edebildiğini, kendilerine makul bir neden olmaksızın ayrımcılık yapıldığını belirterek eşitlik ilkesinin ihlal edildiğini ileri sürmüştür.

2. Değerlendirme

16. Anayasa Mahkemesi, olayların başvurucu tarafından yapılan hukuki nitelendirmesi ile bağlı olmayıp olay ve olguların hukuki tavsifini kendisi takdir eder (Tahir Canan, B. No: 2012/969, 18/9/2013, § 16). Başvurucunun şikâyetlerinin eğitim hakkının ihlal edildiği iddiası kapsamında incelenmesi gerektiği değerlendirilmiştir (benzer değerlendirmeler için bkz. Fatih Dokur, § 19; Mehmet Ali Eneze, B. No: 2017/35352, 23/5/2018, § 24).

17. Öte yandan eşitlik ilkesinin ihlal edildiğini ileri süren başvurucunun kendisiyle benzer durumdaki başka kişilere yapılan muamele ile kendisine yapılan muamele arasında bir farklılığın bulunduğunu ve bu farklılığın meşru bir temeli olmaksızın ırk, renk, cinsiyet, din, dil vb. ayırımcı bir nedene dayandığını makul delillerle ortaya koyması gerekir. Somut olayda başvurucu, benzer olaylar ile kendi durumunun aynı olduğunu ortaya koyamadığı gibi kendisine hangi temelde bir ayrımcılık yapıldığına ilişkin açıklayıcı bir beyanda da bulunmamıştır. Bu nedenle başvurucunun ayrımcılık yasağının ihlal edildiğine ilişkin iddiası ayrıca incelenmemiştir.

18. Anayasa'nın 42. maddesinin birinci fıkrası şöyledir:

"Kimse, eğitim ve öğrenim hakkından yoksun bırakılamaz."

19. Anayasa Mahkemesi önceki kararlarında eğitim hakkının yükseköğrenim seviyesini de kapsadığına (Hikmet Balabanoğlu, B. No: 2012/1334, 17/9/2013, § 28; İhsan Asutay, B. No: 2012/606, 20/2/2014, § 36), belli bir zamanda mevcut olan eğitim kurumlarına etkili bir biçimde erişimin sağlanmasını güvence altına aldığına (Mehmet Reşit Arslan ve diğerleri, B. No: 2013/583, 10/12/2014, § 68) ve kamu otoritelerine bireyin eğitim ve öğrenim almasını engellememe şeklinde bir negatif ödev yüklediğine (Adem Öğüt ve diğerleri, B. No: 2014/20527, 22/11/2017, § 44; Yüksel Baran, B. No: 2012/782, 26/6/2014, § 36) karar vermiştir.

20. Anayasa’nın 42. maddesi devlete ceza infaz kurumlarında bulunan tutuklu ve hükümlülere eğitim öğrenim imkânı sağlanması yönünde pozitif bir yükümlülük yüklememiştir (Mehmet Reşit Arslan ve diğerleri, § 71).

21. Bununla birlikte Anayasa’nın 42. maddesinde eğitim hakkının sınırlandırılmasına ilişkin açık bir düzenleme yapılmamıştır. Anayasa’nın 42. maddesinde “Öğrenim hakkının kapsamı kanunla tespit edilir ve düzenlenir.” ifadesi ile yasama organına bir takdir alanı yaratılmıştır. Bu nedenle eğitim hakkı bakımından yapılacak düzenlemelerde Anayasa’nın 13. maddesinde düzenlenen genel ilkeler çerçevesinde meşru amaçların ne olabileceği hususunda devletin geniş bir takdir alanı bulunmaktadır (Selçuk Taşdemir [GK], B. No: 2013/7860, 3/3/2016, § 75).

22. Anayasa Mahkemesi kapalı ceza infaz kurumlarında bulunan mahpusların tam zamanlı eğitime erişimlerinin engellenmesinin, başka bir ifadeyle kapalı ceza infaz kurumunda tutulduğu süre zarfında tam zamanlı eğitim faaliyetlerine devam edememelerinin Anayasa'nın 42. maddesinin birinci fıkrası kapsamında eğitim hakkından yoksun bırakılma olarak değerlendirilemeyeceğini belirtmiştir (Seyran Çakmakcı, B. No: 2014/16310, 19/4/2018, § 23).

23. Mahpusların merkezî sınavlara girmesine izin verilmemesi nedeniyle eğitim hakkının ihlal edildiği iddiasını içerir başvuruya ilişkin temel ilkeleri ortaya koyduğu ve değerlendirmelerde bulunduğu kararında ise Anayasa Mahkemesi, Anayasa’nın 42. maddesinin devlete ceza infaz kurumlarında bulunan tutuklu ve hükümlülere eğitim ve öğrenim imkânı sağlanması yönünde pozitif bir yükümlülük yüklemediği, terör suçlarından tutuklu ve hükümlü olarak bulunan kişilerin merkezî sınavlara katılmalarına imkân tanıyıp tanımamanın kanun koyucunun takdirinde olan bir husus olduğu, bu kişilerin merkezî sınavlara girmesine izin verilmemesinin eğitim hakkını ihlal etmeyeceği sonucuna varmıştır. (Fatih Dokur, §§ 25-28).

24. Anılan içtihat ve mevcut başvurunun koşulları çerçevesinde bir değerlendirme yapıldığında terör suçlarından tutuklu olarak ceza infaz kurumlarında bulunan başvurucunun merkezî bir sınav olan YDS'ye girmesine izin verilmemesinin eğitim hakkını ihlal ettiğinden söz etme olanağı yoktur.

25. Açıklanan gerekçelerle başvurucunun eğitim hakkının ihlali iddialarına ilişkin olarak bir ihlalin olmadığı açık olduğundan başvurunun bu kısmının açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

B. Eğitim Hakkının İhlal Edildiğine Dair Diğer İddialar

1. Başvurucunun İddiaları

26. Başvurucu; Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Adalet Bölümü öğrencisi olduğunu, 677 sayılı KHK gerekçe gösterilerek sınavlara girişine izin verilmediğini, aynı düzenlemeye dayanılarak doçentlik sınavına girişine de izin verilmediğini belirtmiştir. Başvurucu ayrıca 677 sayılı KHK'nın 4. maddesinin öngörülebilir bir düzenleme niteliği taşımadığını, bu düzenlemenin idarenin eğitim hakkının özünü ortadan kaldıracak düzenlemeler yapmasına imkân tanıdığını ifade etmiştir.

27. Bundan başka başvurucu, eğitim hakkına yapılan müdahalenin orantılı bir müdahale olmadığını ve 677 sayılı KHK'nın 4. maddesine karşı başvurulacak bir yargı yolunun da olmadığını ileri sürmüş; tüm bu nedenlerle adil yargılanma, etkili başvuru ve eğitim haklarının ihlal edildiğini ileri sürmüştür.

2. Değerlendirme

28. Anayasa Mahkemesine yapılan bireysel başvurularda, başvuru konusu olaylarla ilgili delilleri sunmak suretiyle olaylar hakkındaki iddialarını kanıtlamak ve dayanılan Anayasa hükmünün kendilerine göre ihlal edildiğine dair açıklamalarda bulunarak hukuki iddialarını ortaya koymak başvurucuya düşer. Başvurucunun kamu gücünün işlem, eylem ya da ihmali nedeniyle ihlal edildiğini ileri sürdüğü hak ve özgürlük ile dayanılan Anayasa hükümlerini, ihlal gerekçelerini, dayanılan deliller ile ihlale neden olduğu ileri sürülen işlem veya kararların neler olduğunu başvuru dilekçesinde belirtmesi şarttır. Başvuru dilekçesinde kamu gücünün ihlale neden olduğu iddia edilen işlem, eylem ya da ihmaline dair olayların tarih sırasına göre özeti yapılmalı, bireysel başvuru kapsamındaki hak ve özgürlüklerden hangisinin hangi nedenle ihlal edildiği ve buna ilişkin gerekçelerle deliller açıklanmalıdır (Sabah Yıldızı Radyo ve Televizyon Yayın İletişim Reklam Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi [GK], B. No: 2014/12727, 25/5/2017, § 19).

29. Başvurucu, açıköğretim öğrencisi olduğu hususunda herhangi bir bilgi ya da belgeyi başvuru formuna eklemediği gibi Ceza İnfaz Kurumunun kendisinin açıköğretim sınavlarına girişini engellediği noktasında da herhangi bir bilgi ya da belgeyi başvuru formuna eklememiştir. Başvurucu tamamen soyut bir şekilde açıköğretim sınavlarına girişinin engellendiğini belirtmiş; hukuki iddiasını ortaya koyan ihlal gerekçelerini, dayandığı delillerini ve ihlale neden olduğunu ileri sürdüğü işlem veya kararların neler olduğunu başvuru dilekçesinde belirtmemiştir.

30. Başvurucu, doçentlik sınavına girişinin engellendiği iddiasını da soyut bir şekilde ileri sürmüştür. Başvurucu, inceleme konusu iddiasına dair ihlal gerekçelerini, dayandığı delillerini ve ihlale neden olduğunu ileri sürdüğü işlem veya kararların neler olduğunu başvuru dilekçesinde belirtmemiş; bu konularda başvuru dilekçesinde bir açıklama yapmadığı gibi başvurusuna bu hususlarda herhangi bir belge de eklememiştir. Sonuç olarak iddialarına ilişkin hiçbir bilgi vermeyen başvurucunun şikâyetini temellendirdiğinden bahsetmek mümkün değildir.

31. Açıklanan gerekçelerle bu bölümdeki iddiaların temellendirilememiş olduğu anlaşıldığından başvurunun bu kısmının açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

VI. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. 1. Yabancı Dil Bilgisi Seviye Tespit Sınavı'na girememe nedeniyle eğitim hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

2. Eğitim hakkının ihlal edildiğine ilişkin diğer iddiaların açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

B. Adli yardım talebinin kabulü ile geçici olarak muaf tutulan 257,50 TL harçtan ibaret yargılama giderinin 12/1/2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 339. maddesinin (1) numaralı fıkrası uyarınca başvurucudan TAHSİLİNE 29/9/2020 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.