I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvuru; kamulaştırma bedelinin düşük belirlenmesi nedeniyle mülkiyet hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvuru 1/12/2017 tarihinde yapılmıştır.

3. Başvuru, başvuru formu ve eklerinin idari yönden yapılan ön incelemesinden sonra Komisyona sunulmuştur.

4. Komisyonca başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

5. Bölüm Başkanı tarafından başvurunun kabul edilebilirlik ve esas incelemesinin birlikte yapılmasına karar verilmiştir.

6. Başvuru belgelerinin bir örneği bilgi için Adalet Bakanlığına (Bakanlık) gönderilmiştir. Bakanlık görüş bildirmemiştir.

III. OLAY VE OLGULAR

7. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle olaylar özetle şöyledir:

8. Başvurucu, Yozgat'ın Boğazlıyan ilçesine bağlı Eğlence köyünde bulunan kıraç tarla vasfındaki 109 ada 53 parsel, 119 ada 167 parsel ve 120 ada 23 parsel sayılı taşınmazların tapu kaydına göre hissedarıdır.

9. Anılan taşınmazların da bulunduğu Aldridge Mineral Madencilik Ltd. Şirketi uhdesinde bulunan IV. Grup (altın, bakır, gümüş, çinko, kurşun) ruhsat sahasında madencilik faaliyetlerinde bulunabilmesi için Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığınca kamu yararı ve kamulaştırma kararı verilmiştir.

10. Kıymet Takdir Komisyonunca söz konusu taşınmazların kamulaştırma bedeli belirlenmiş, başvurucu ile anlaşma sağlanamadığından satın alma usulü başarısız olmuştur.

11. Başvurucuya karşı 9/2/2016 tarihinde Boğazlıyan 1. Asliye Mahkemesinde (Mahkeme) kamulaştırma bedelinin tespiti ve tescil davası açılmıştır. Mahkeme 14/9/2017 tarihinde davanın kabulüne, taşınmazların tapu kaydının iptaline ve Hazine adına tapuya tesciline, toplam kamulaştırma bedelinin ise 98.085,23 TL olarak tespitine karar vermiştir. Ayrıca kararın tescil hükmü yönünden kesin, bedel tespiti yönünden istinaf yolunun açık olduğu belirtilmiştir.

12. Gerekçeli karar 23/11/2017 tarihinde tebliğ edilmiştir.

13. Başvurucu 1/12/2017 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

14. Başvurucu ve diğer davalılar tarafından 1/12/2017 tarihinde istinaf başvurusunda bulunulmuştur. Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP) üzerinden yapılan incelemede Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 14. Hukuk Dairesinin (Daire) 9/10/2019 tarihinde Mahkeme kararını kaldırarak 104.728,26 TL kamulaştırma bedeline kesin olarak hükmettiği anlaşılmıştır.

IV. İNCELEME VE GEREKÇE

15. Mahkemenin 28/1/2020 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvuru incelenip gereği düşünüldü:

A. Başvurucunun İddiaları

16. Başvurucu; başvuru konusu taşınmazların maden sahası olarak kamulaştırıldığını, taşınmazlar üzerinde bağlar ve lavanta bitkisinin olduğunu ve birçok kez talep etmelerine rağmen maden mühendisi ve bahçe bitkileri konusunda deneyimli ziraat mühendisi eşliğinde yeniden keşif icra edilmediğini belirtmiştir. Başvurucu ayrıca benzer dosyalarda maden mühendisinden rapor alınmadan verilen kararların bozulduğunu ifade etmiştir.

17. Başvurucu, maden sahasında bulunan taşınmazlarının sadece tarım arazisi olarak değerlendirilerek kamulaştırma bedelinin düşük belirlendiğinden yakınmıştır. Başvurucu, kamu yararı kararında söz konusu taşınmazların maden sahası olarak kullanılması durumunda getireceği değerin zirai olarak kullanılmasına göre 645 kat fazla olduğunun ifade edilmesine rağmen itiraz ve taleplerinin dikkate alınmadığını da vurgulamıştır.

18. Sonuç olarak başvurucu mülkiyet ve adil yargılanma haklarının ihlal edildiğini ileri sürmüştür.

B. Değerlendirme

19. Anayasa'nın "Mülkiyet hakkı" kenar başlıklı 35. maddesi şöyledir:

"Herkes, mülkiyet ve miras haklarına sahiptir.

Bu haklar, ancak kamu yararı amacıyla, kanunla sınırlanabilir.

Mülkiyet hakkının kullanılması toplum yararına aykırı olamaz."

20. Anayasa Mahkemesi, olayların başvurucu tarafından yapılan hukuki nitelendirmesi ile bağlı olmayıp olay ve olguların hukuki tavsifini kendisi takdir eder (Tahir Canan, B. No: 2012/969, 18/9/2013, § 16). Başvurucu, mülkiyet hakkının ihlal edildiği iddiası yanında adil yargılanma hakkının da ihlal edildiğini ileri sürmüştür. Ancak başvurucunun kamulaştırma bedelinin düşük tespit edildiği yönündeki şikâyetinin, özü itibarıyla ilgili olduğu mülkiyet hakkının ihlal edildiği iddiası kapsamında incelenmesi uygun görülmüştür.

21. Anayasa’nın 148. maddesinin üçüncü fıkrası ile 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’un 45. maddesinin (2) numaralı fıkrası uyarınca bireysel başvuru yoluyla Anayasa Mahkemesine başvurabilmek için olağan kanun yollarının tüketilmiş olması gerekir.

22. Bireysel başvuru yolunun ikincil niteliği gereği Anayasa Mahkemesine başvuruda bulunabilmek için öncelikle olağan kanun yollarının tüketilmesi zorunludur. Başvurucunun, bireysel başvuru konusu şikâyetini öncelikle yetkili idari ve yargısal mercilere usulüne uygun olarak iletmesi, bu konuda sahip olduğu bilgi ve delilleri zamanında bu makamlara sunması ve bu süreçte dava ve başvurusunu takip etmek için gerekli özeni göstermiş olması gerekir (İsmail Buğra İşlek, B. No: 2013/1177, 26/3/2013, § 17).

23. Başvuru yollarının tüketilmesi gereğinden söz edilebilmesi için öncelikle hukuk sisteminde hakkının ihlal edildiğini iddia eden kişinin başvurabileceği idari veya yargısal bir hukuki yolun öngörülmüş olması gerekmektedir. Ayrıca bu hukuki yolun iddia edilen ihlalin sonuçlarını giderici, etkili ve başvurucu açısından makul bir çabayla ulaşılabilir nitelikte olması ve sadece kâğıt üzerinde kalmayıp fiilen de işlerliğe sahip bulunması gerekmektedir. Olmayan bir hukuki yolun tüketilmesi başvurucudan beklenemeyeceği gibi hukuken veya fiilen etkili bulunmayan, ihlalin sonuçlarını düzeltici bir vasıf taşımayan veya aşırı ve olağan olmayan birtakım şeklî koşulların öngörülmesi nedeniyle fiilen erişilebilir ve kullanılabilir olmaktan uzaklaşan başvuru yollarının tüketilmesi zorunluluğu da bulunmamaktadır (Fatma Yıldırım, B. No: 2014/6577, 16/2/2017, § 39).

24. Somut olayda başvurucunun asıl şikâyeti kamulaştırma bedelinin düşük tespit edilmesine ilişkindir. Mahkemece ziraat bilirkişilerinden oluşan heyet ile keşif yapılmış ve bilirkişi raporları alınarak kamulaştırma bedeli tespit edilmiştir. Gerekçeli kararda tescil hükmünün kesin olduğu ifade edildikten sonra bedel tespitine ilişkin karara karşı istinaf yoluna başvurulabileceği belirtilmiştir. Başvurucu da süresinde istinaf kanun yoluna başvurmuştur. UYAP kayıtlarından yapılan incelemede Dairenin 9/10/2019 tarihinde Mahkeme kararını kaldırarak 104.728,26 TL kamulaştırma bedeline kesin olarak hükmettiği anlaşılmıştır.

25. Sonuç olarak başvurucunun, iddialarının etkili bir biçimde incelenebileceği istinaf kanun yoluna başvurduğu ve Dairece 9/10/2019 tarihinde karar verildiği anlaşılmıştır. Bu sebeple mülkiyet hakkının ihlali iddiası kapsamında ileri sürülen şikâyetler yönünden başvuru yolları usulünce tüketilmemiştir. Etkin ve erişilebilir bir çözüm imkânı sunan anılan hukuk yolu tüketilmeksizin yapılan başvuruların incelenmesi, bireysel başvuru yolunun ikincilliği ilkesi gereği mümkün değildir.

26. Açıklanan gerekçelerle başvurunun, diğer kabul edilebilirlik koşulları yönünden incelenmeksizin başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

V. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Mülkiyet hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

B. Yargılama giderlerinin başvurucu üzerinde BIRAKILMASINA 28/1/2020 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.