I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvuru, ceza infaz kurumunda tutuklu olarak bulunan başvurucunun doğum gününde eşinin gönderdiği bir kitabın ceza infaz kurumuna kabul edilmemesi nedeniyle ifade özgürlüğünün ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvuru 5/11/2018 tarihlerinde yapılmıştır. Komisyonca başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

3. Başvuru belgelerinin bir örneği bilgi için Adalet Bakanlığına (Bakanlık) gönderilmiştir. Bakanlık görüşünü bildirmiştir. Başvurucu, Bakanlığın görüşüne karşı süresinde beyanda bulunmuştur.

III. OLAY VE OLGULAR

4. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle olaylar özetle şöyledir:

5. Başvurucu, Ereğli (Konya) T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumunda (Ceza İnfaz Kurumu) terör örgütüne üye olma suçundan tutuklu olarak bulunmaktadır.

6. Başvurucuya "Sahih-i Müslim" isimli bir kitap kargo yoluyla eşi tarafından gönderilmiştir. Başvurucunun beyanına göre adı geçen kitap doğum günü hediyesi olarak yollanmıştır. Ceza İnfaz Kurumu Eğitim Kurulu Başkanlığının (Eğitim Kurulu) 24/7/2018 tarihli kararı ile kitabın başvurucuya verilmemesine karar verilmiştir.

7. Başvurucunun Eğitim Kurulu kararına karşı şikâyet başvurusu Ereğli İnfaz Hâkimliğince (Hâkimlik), Hâkimlik kararına karşı itirazı ise Ereğli Ağır Ceza Mahkemesince reddedilmiştir.

8. Eğitim Kurulu başvurucuya gelen kitaba ilişkin olarak 31/12/2018 tarihinde yeniden bir değerlendirme yapmış ve başvuru konusu kitabın başvurucuya verilmesine karar vermiştir.

IV. İNCELEME VE GEREKÇE

9. Anayasa Mahkemesinin 27/7/2022 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvuru incelenip gereği düşünüldü:

A. Adli Yardım Talebi Yönünden

10. Başvurucu adli yardım talebinde bulunmuştur. Anayasa Mahkemesinin Mehmet Şerif Ay (B. No: 2012/1181, 17/9/2013) kararında belirtilen ilkeler dikkate alınarak geçimini önemli ölçüde güçleştirmeksizin yargılama giderlerini ödeme gücünden yoksun olduğu anlaşılan başvurucunun açıkça dayanaktan yoksun olmayan adli yardım talebinin kabulüne karar verilmesi gerekir.

B. İfade Özgürlüğünün İhlal Edildiğine İlişkin İddia

1. Başvurucunun İddiaları ve Bakanlık Görüşü

11. Başvurucu, eşinin doğum günü dolayısıyla gönderdiği "Sahih-i Müslim" isimli kitabın kendisine verilmediğini, kitabın kurum güvenliğini tehlikeye sokacak veya müctehcen bir içerik barındırmadığını, verilmeme gerekçesinin ilgili mevzuatta öngörülen hediye hakkını yok saydığını ifade etmiş; din ve vicdan özgürlüğü ile ifade özgürlüğünün ihlal edildiğini ileri sürmüştür.

12. Bakanlık görüşünde öncelikle başvurucunun şikâyetinin kabul edilebilirliğine ilişkin bazı açıklamalara yer verilmiştir. Bakanlık açıklamalar yaptıktan sonra Eğitim Kurulunun 31/12/2018 tarihli bir kararı ile başvuru konusu kitabın başvurucuya verilmesine karar verildiğini belirtmiştir. Bu nedenle başvurucunun mağdur sıfatının ortadan kalktığını, bunun yanında başvurunun değerlendirilmesi noktasında önem taşıyan Eğitim Kurulu kararına ilişkin olarak başvurucunun Anayasa Mahkemesine bilgi vermediğini, böylece başvuru hakkında doğru bir kanaat oluşturulabilmesinin önüne geçtiğini ve başvuru hakkını kötüye kullandığını ileri sürmüş; başvurunun reddine karar verilmesi gerektiğini belirtmiştir. Bakanlık başvurunun esasına ilişkin olarak ise başvurucunun şikâyetinin açıkça dayanaktan yoksun olduğunu belirtilmiştir.

13. Başvurucu; Bakanlık görüşüne karşı beyanında, eşinin kargo yoluyla gönderdiği kitabın doğum gününde kendisine verilmemesi sonrasında ayrı bir kararla tarafına verilmesinin mağduriyetini ortadan kaldırmadığını, alınan yeni kararın ilk kararın hukuka aykırılığını ortaya koyduğunu belirtmiştir. Başvurucu ayrıca kitabın tarafına verilmesine dair yeni kararın hak ihlalini ortadan kaldırmadığından Anayasa Mahkemesine bildirme yükümlülüğü kapsamında bir bilgi olarak değerlendirilemeyeceğini ileri sürmüştür. Başvurucu bu açıklamalar haricinde genel hatlarıyla başvuru formunda belirttiği iddialarını tekrarlamıştır.

2. Değerlendirme

14. Anayasa Mahkemesi, olayların başvurucu tarafından yapılan hukuki nitelendirmesi ile bağlı olmayıp olay ve olguların hukuki tavsifini kendisi takdir eder (Tahir Canan, B. No: 2012/969, 18/9/2013, § 16). Bir ceza infaz kurumunda tutuklu olarak bulunan başvurucuya gönderilen bir kitabın kendisine verilmemesinin haber veya fikir alma özgürlüğü, dolayısıyla ifade özgürlüğü kapsamında incelenmesi gerekir.

15. 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’un 46. maddesine göre Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunulması için başvuruya konu edilen ve ihlale yol açtığı ileri sürülen kamusal eylem veya işlemden başvurucunun kişisel olarak ve doğrudan etkilenmiş olması gerekir (Onur Doğanay, B. No: 2013/1977, 9/1/2014, §§ 42-45).

16. Bireysel başvuru yoluyla hak ihlali iddialarının incelenmesinde idare ve derece mahkemeleri tarafından başvurucu lehine bir tedbir ya da kararın alınması suretiyle ihlalin uygun ve yeterli biçimde giderildiğinin anlaşıldığı durumlarda ilgilinin mağdur sıfatının ortadan kalktığı Anayasa Mahkemesince kabul edilmektedir (Anayasa’nın 17. maddesine ilişkin şikâyetler açısından bkz. Serpil Kerimoğlu ve diğerleri, B. No: 2012/752, 17/9/2013, §§ 61, 74; Sadık Koçak ve diğerleri, B. No: 2013/841, 23/1/2014, § 83; İlker Başer ve diğerleri, B. No: 2013/1943, 9/9/2015, § 46). Bu takdirde bireysel başvuru mekanizmasının ikincil niteliğinden dolayı Anayasa Mahkemesinin inceleme yapmasına gerek kalmamaktadır (ilgili olduğu ölçüde bkz. Mehmet Tursun ve diğerleri, B. No: 2016/2889, 4/7/2019, § 54; Abdullah Yaşa [GK], B. No: 2015/12486, 5/11/2020, §52).

17. Somut olayda başvurucu, eşi tarafından doğum günü hediyesi olarak gönderilen bir kitabın kendisine verilmemesi ve derece mahkemelerinin de itirazlarını reddetmesi sonrasında bireysel başvuruda bulunmuştur. Bireysel başvuru sonrası Eğitim Kurulu, başvurucuya gelen kitapla ilgili olarak yeniden bir değerlendirme yapmıştır. Eğitim Kurulu yaptığı inceleme sonucunda başvurucuya gelen kitabın kendisine verilmesine karar vermiştir.

18. Bireysel başvuruda bulunulabilmesi için mağduriyet statüsünün varlığı ve başvuru hakkında karar verilinceye kadar da bunun devam etmesi şarttır (Zübeyit Kaya, B. No: 2013/7674, 21/5/2015, § 36). Bu kapsamda ifade özgürlüğünü ihlal ettiği iddiasıyla başvuruya konu edilen kitabın altı ay içinde alınan yeni bir idari kararla başvurucuya verildiği, anılan bu karar sonucunda başvurucunun eşi tarafından gönderilen kitaba ulaşmasının sağlandığı ve ileri sürülen ihlal iddiasının bu yolla giderilmek suretiyle mağdur sıfatının ortadan kalktığı görülmüştür.

19. Açıklanan gerekçelerle başvurunun ifade özgürlüğünün ihlal edildiğine ilişkin iddia yönünden başvurucunun mağdur sıfatının ortadan kalktığı anlaşıldığından diğer kabul edilebilirlik koşulları yönünden incelenmeksizin kişi bakımından yetkisizlik nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

V. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Adli yardım talebinin KABULÜNE,

B. İfade özgürlüğünün ihlal edildiğine ilişkin iddianın kişi bakımından yetkisizlik nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

C. 12/1/2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 339. maddesinin (2) numaralı fıkrası uyarınca tahsil edilmesi mağduriyetine neden olacağından adli yardım talebi kabul edilen başvurucunun yargılama giderlerini ödemekten TAMAMEN MUAF TUTULMASINA 27/7/2022tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.