I. BAŞVURUNUN ÖZETİ

1. Başvuru, sermaye şirketi başvurucunun adli yardım talebinin reddedilmesi nedeniyle mahkemeye erişim hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

2. Başvurucu; Gümrük ve Ticaret Bakanlığı aleyhine Danıştay Yedinci Dairesinde açtığı davada, adına tescilli 10/10/2014 tarihli gümrük giriş beyannamesi ile serbest dolaşıma giriş rejimi kapsamında ihtirazi kayıtla beyan ve ithal edilen eşya için yapılan gümrük vergileri tahakkukuna vaki itirazın reddi üzerine, İstanbul 4. Vergi Mahkemesinin E.2014/3192 sayılı dosyasında açılan davada davalı idarece verilen (birinci) savunma dilekçesinde vergilendirme işleminin dayanağı olarak 7/11/2004 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 4 seri No.lu Gümrük Genel Tebliği'nin gösterildiğinden bahisle anılan düzenleyici işlemin iptalini talep etmiştir.

3. Dava dilekçesinde başvurucu, adli yardım talebinde bulunmamış ve harcı yatırmıştır.

4. Danıştay Yedinci Dairesi 11/12/2017 tarihli kararla; anılan düzenlemenin 27/10/1999 tarihli ve 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 15. maddesinin yedinci fıkrasında ve 2/7/1993 tarihli ve 485 sayılı Gümrük Müsteşarlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'de verilen yetkiye dayanılarak çıkarıldığı ve hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davayı reddetmiştir.

5. Başvurucu, Danıştay Vergi Dava Daireleri Kuruluna temyiz başvurusunda bulunmuştur. Temyiz dilekçesinde başvurucu; faaliyetlerinin durduğunu, fiilen çalışmadığını, kendisinin ve temsilcinin yargılama giderlerini ödeyebilecek durumunun olmadığını, hiçbir mal varlığının da bulunmadığını belirterek adli yardım kurumundan yararlandırılmasını talep etmiştir.

6. Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu 23/10/2018 tarihinde adli yardım talebini reddetmiştir. Kararın gerekçesi şöyledir:

"Kendisiyle ailesinin geçimini önemli ölçüde zor duruma düşürmeksizin, davanın gerektirdiği giderleri kısmen veya tamamen ödeyemeyecek durumda olan ve davası ile savunmasında haklı olduğu yolunda kanaat uyandıran gerçek kişiler adli yardım talebinde bulunabilecektir.

Tüzel kişilerin adli yardımdan yararlanabilmesi için, kamuya yararlı dernek veya vakıf statüsünde olması, mali açıdan zor duruma düşmeden gerekli giderleri kısmen veya tamamen ödeyemeyecek durumda olması ve davasında haklı görünmesi şartı aranmaktadır.

Sermaye şirketi niteliğini haiz davacı yönünden Kanunda aranılan koşullar gerçekleşmediğinden adli yardım isteminin reddine, 23.10.2018 tarihinde oybirliğiyle karar verildi."

7. Adli yardım talebinin reddi üzerine Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu tarafından toplam 230,90 TL harcın ve 60 TL posta ücreti eksiğinin yatırılması için başvurucuya yazı gönderilmiştir. Belirtilen tutarların yazının tebliğinden itibaren yedi (7) gün içinde yatırılmaması hâlinde kararın temyiz edilmemiş sayılmasına karar verileceği bildirilmiştir. Bu yazı 16/11/2018 tarihinde başvurucuya tebliğ edilmiştir.

8. Başvurucu 23/11/2018 tarihinde belirtilen miktarları yatırmıştır.

9. Başvurucu 17/12/2018 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur. Bireysel başvuru formunda, adli yardımdan yararlandırılmayı da talep etmiştir.

10. Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu, 26/12/2018 tarihinde temyiz talebinin reddine karar vermiştir.

11. Birinci Bölüm İkinci Komisyon tarafından 28/2/2020 tarihli ara kararıyla; başvurucunun adli yardım talebinin reddine, başvuru harcının on beş günlük sürede yatırılmasına karar verilmiştir.

12. Komisyon, başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar vermiştir.

II. DEĞERLENDİRME

A. Başvurucunun İddiaları

13. Başvurucu; faaliyetlerinin durduğunu, fiilen çalışmadığını, yargılama giderlerini ödeyebilecek durumunun olmadığını, hiçbir mal varlığının da bulunmadığını, buna rağmen adli yardım talebinin reddedildiğini belirterek adil yargılanma hakkı kapsamında mahkemeye erişim hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüştür.

B. Değerlendirme

14. 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun'un "Bireysel başvuru usulü" kenar başlıklı 47. maddesinin ilgili kısmı şöyledir:

"…

 (2) Bireysel başvurular harca tabidir.

 (3) … Başvuru dilekçesine, … harcın ödendiğine dair belgenin eklenmesi şarttır.

…

 (6) Başvuru evrakında herhangi bir eksiklik bulunması hâlinde, Mahkeme yazı işleri tarafından eksikliğin giderilmesi için başvurucu veya varsa vekiline onbeş günü geçmemek üzere bir süre verilir ve geçerli bir mazereti olmaksızın bu sürede eksikliğin tamamlanmaması durumunda başvurunun reddine karar verileceği bildirilir."

15. 6216 sayılı Kanun'un "Esas hakkındaki inceleme" kenar başlıklı 49. maddesinin (7) numaralı fıkrası şöyledir:

 “Bireysel başvuruların incelenmesinde, bu Kanun ve İçtüzükte hüküm bulunmayan hâllerde ilgili usul kanunlarının bireysel başvurunun niteliğine uygun hükümleri uygulanır.”

16. 12/1/2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun "Dava şartlarının incelenmesi" kenar başlıklı 115. maddesinin (2) numaralı fıkrası şöyledir:

"Mahkeme, dava şartı noksanlığını tespit ederse davanın usulden reddine karar verir. Ancak, dava şartı noksanlığının giderilmesi mümkün ise bunun tamamlanması için kesin süre verir. Bu süre içinde dava şartı noksanlığı giderilmemişse davayı dava şartı yokluğu sebebiyle usulden reddeder."

17. Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün (İçtüzük) "Form ve eklerinin ön incelemesi ve eksiklikler" kenar başlıklı 66. maddesi şöyledir:

"(1) (Değişik: 5/3/2014 tarihli ve 28932 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İçtüzüğün 8 inci maddesi ile) Bireysel Başvuru Bürosu gelen başvuruları şeklî eksiklikler bulunup bulunmadığı yönünden inceler. Başvuru formunda veya eklerinde herhangi bir eksiklik tespit edilmesi hâlinde, bunların tamamlattırılması için başvurucuya, varsa avukatına veya kanuni temsilcisine onbeş günü geçmemek üzere kesin bir süre verilir.

 (2) (Değişik: 5/3/2014 tarihli ve 28932 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İçtüzüğün 8 inci maddesi ile) Eksikliklerin tamamlattırılmasına dair yazıda başvurucuya geçerli bir mazereti olmaksızın verilen kesin sürede eksiklikleri tamamlamadığı takdirde başvurusunun reddine karar verileceği bildirilir.

 (3) Başvurunun; süresinde yapılmadığı, 59 uncu ve 60 ıncı maddelerdeki şekil şartlarına uygun olmadığı ve tespit edilen eksikliklerin verilen kesin sürelerde tamamlanmadığı hâllerde Komisyonlar Başraportörü tarafından reddine karar verilir ve başvurucuya tebliğ edilir. Bu karara tebliğ tarihinden itibaren yedi gün içinde Komisyona itiraz edilebilir. Bu konuda Komisyonların verdiği kararlar kesindir.

18. Başvurucular, 6216 sayılı Kanun'un 47. maddesinin (1) numaralı fıkrası uyarınca bireysel başvurularını Kanun'da ve İçtüzük'te belirtilen düzenlemelere uygun olarak yapmak zorundadırlar.

19. 6216 sayılı Kanun'un 47. maddesinin (2) numaralı fıkrasında, bireysel başvuruların harca tabi olduğu hükme bağlanmış, aynı maddenin (3) numaralı fıkrasında da başvuru dilekçesine, harç ödendiğine dair belgenin eklenmesinin zorunlu olduğu belirtilmiştir. Bu açıdan özel bir hak arama yolu olan bireysel başvurunun esasının incelenebilmesi için harç, kanun koyucu tarafından başvuru şartı olarak belirlenmiştir. Dolayısıyla başvuru harcının başvuru sırasında veya adli yardım talepli başvurularda adli yardım talebinin reddi üzerine yatırılmaması durumunda başvuru şartı yerine getirilmemiş olacaktır (Türkoğlu Demir Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti., B. No: 2013/5864, 20/4/2016, § 41).

20. 6216 sayılı Kanun’un 47. maddesinin (6) numaralı ve İçtüzük'ün 66. maddesinin (3) numaralı fıkralarında, başvuru evrakında herhangi bir eksiklik bulunması hâlinde bu eksikliğin giderilmesi için başvurucu veya varsa vekiline on beş günü geçmemek üzere bir süre verileceği ve geçerli bir mazeret olmaksızın bu sürede eksikliğin tamamlanmaması hâlinde başvurunun reddine karar verileceği öngörülmüştür. Ayrıca İçtüzük'ün 66. maddesinin (2) numaralı fıkrasında da eksikliklerin tamamlattırılmasına dair yazıda başvurucuya, verilen kesin sürede eksiklikleri geçerli bir mazereti olmaksızın tamamlamadığı takdirde başvurusunun reddine karar verileceğinin bildirileceği ifade edilmiştir (Mehmet Encu ve diğerleri, B. No: 2014/11864, 24/2/2016, §§ 26-30).

21. Somut olayda Anayasa Mahkemesi Birinci Bölüm İkinci Komisyonu tarafından 28/2/2020 tarihinde adli yardım talebi hakkında ara kararı verilmiştir. Anılan kararda, başvurucunun adli yardım talebinin reddine, başvuru harcının on beş günlük sürede yatırılmaması hâlinde başvurunun reddedileceğine dair hüküm kurulmuş; bu konuda ihtarat yapılmıştır. Bu noktada adli yardım talepleri hakkında talep anına göre değerlendirme yapılabileceği hususu ayrıca vurgulanmalıdır.

22. Adli yardım talebinin reddine dair karar 9/3/2020 tarihinde başvurucu temsilcisine tebliğ edilmiştir. Başvurucu, başvuru harcı olan 364,60 TL'yi yatırmamış, ara kararına karşı herhangi bir cevap da vermemiştir.

23. Eksiklik bildiriminin süresinde tamamlanmaması, başvurunun usulüne uygun yapılıp yapılmadığı yönünden bireysel başvurunun her aşamasında resen gözetilmesi gereken bir husustur. Bu bağlamda eksikliklerin gideriminin süresinde yapılması başvurunun esastan incelenebilmesi için ön şarttır.

24. Anayasa Mahkemesi Birinci Bölüm İkinci Komisyonu tarafından adli yardım talebi reddedilerek harcın yatırılması için süre verilmesine dair yargısal karara rağmen anılan eksiklik giderilmemiştir.

25. Buna göre başvuru şartı olarak belirlenen harcın eksiklik bildiriminin tebliğ edildiği tarihten itibaren on beş günlük kesin sürede, geçerli bir mazeret olmaksızın yatırılmaması nedeniyle başvurunun reddine karar verilmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.

26. Açıklanan gerekçelerle Anayasa Mahkemesi tarafından bildirilen eksikliğin tamamlanmaması nedeniyle başvurunun reddine karar verilmesi gerekir.

III. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Başvurunun eksikliğin süresinde giderilmemesi nedeniyle REDDİNE,

B. Yargılama giderlerinin başvurucu üzerinde BIRAKILMASINA 16/11/2023 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.