I. BAŞVURUNUN ÖZETİ

1. Başvuru, uzun zaman önce idare tarafından verilen tarımsal amaçlı hak sahipliği kararının iptal edilmesi nedeniyle hakkaniyete uygun yargılanma hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir. Başvurular süresinde yapılmıştır. Başvuruların kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

2. 2018/22138, 2018/22151, 2018/22310, 2018/22315, 2018/22318, 2018/22536, 2018/23874, 2018/23877, 2018/23878, 2019/5350, 2019/9345, 2019/15634 ve 2019/16130 numaralı ekli listede bulunan bireysel başvuru dosyalarının konu yönünden hukuki irtibat nedeniyle 2018/9180 numaralı bireysel başvuru dosyası ile birleştirilmesine karar verilmiştir.

II. DEĞERLENDİRME

A. Başvurucu Ali Göğebakan Yönünden

3. Başvurucu tarafından, göçebe ailelerin tarımsal amaçlı iskânı kapsamında ailesiyle birlikte hak sahibi yapılmasına dair evvelce alınan kararın iptal edilmesine ilişkin 22/3/2012 tarihli Mahalli İskân Komisyonu kararının iptali istemiyle Hatay İdare Mahkemesinde açılan dava 28/2/2013 tarihinde reddedilmiştir. Bu karar temyiz edilmeyerek kesinleşmiştir. Başvurucu tarafından yeniden aynı işlemin iptali istemiyle açılan davada Hatay İdare Mahkemesince 20/1/2017 tarihli kararla kesin hüküm nedeniyle incelenmeksizin davanın reddine karar verilmiştir. Bu karara karşı da başvurucu istinaf yoluna başvurmamıştır.

4. 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun'un 45. maddesinin (2) numaralı fıkrası uyarınca Anayasa Mahkemesine başvuruda bulunabilmek için olağan kanun yollarının tüketilmesi zorunludur. Başvurunun hukuk sisteminde mevcut yargısal yollar tüketilmeksizin yapıldığı anlaşılmaktadır (Bayram Gök, B. No: 2012/946, 26/3/2013, §§ 20-24).

5. Açıklanan gerekçelerle 2018/9180 numaralı başvuruda başvurucular Hediye ve Melike Göğebakan dışındaki diğer başvurucu Ali Göğebakan yönünden başvurunun adil yargılanma hakkının ihlal edildiği iddiasının diğer kabul edilebilirlik koşulları yönünden incelenmeksizin başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

B. Başvurucular Ayşegül Kamışkıran, Döndü Koca, Mustafa Koca ve Seydi Koca Yönünden

6. Başvurucular göçebe ailelerinin tarımsal amaçlı iskânı kapsamında hak sahibi yapılmasına yönelik Mahalli İskân Komisyon kararının iptal edilmesine ilişkin 20/11/2012 tarihli kararının iptali için dava açmışlardır. Hatay İdare Mahkemesi 3/5/2017 tarihli kararla, adı geçen başvurucular adına düzenlenmiş vekâletnamenin dosyaya sunulmadığı, ayrıca adı geçen başvurucuların geçerli bir vekâletname olmaksızın Av. İsmail Demirdüzen'i vekil olarak kabul ettiklerini beyan eder dilekçelerinin sunulmadığı görüldüğünden davanın açılmamış sayılmasına karar vermiştir. Mahkemeye erişim hakkı kapsamında incelenmesi gerektiği sonucuna varılan somut olayda başvurucuların dava açarken usule ilişkin yükümlülükleri yerine getirmedikleri anlaşılmaktadır.

7. Açıklanan gerekçelerle birleştirilen 2018/22138 numaralı başvuruda başvurucu Ömer Koca dışındaki diğer başvurucular Ayşegül Kamışkıran, Döndü Koca, Mustafa Koca ve Seydi Koca yönünden başvurunun, adil yargılanma hakkı kapsamındaki mahkemeye erişim hakkının ihlal edildiği iddiasının diğer kabul edilebilirlik koşulları yönünden incelenmeksizin açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar vermek gerekir.

C. Başvurucu Sevgi Keskin Yönünden

8. Başvurucu göçebe ailelerinin tarımsal amaçlı iskânı kapsamında hak sahibi yapılmasına yönelik Mahalli İskân Komisyon kararının iptal edilmesine ilişkin 15/6/2011 tarihli kararının iptali için dava açılmıştır. Hatay İdare Mahkemesi 3/5/2017 tarihli kararla davanın davacılardan Sevgi Keskin hakkında süre yönünden reddine karar vermiş ve bu karar istinaf edilmeksizin kesinleşmiştir.

9. 6216 sayılı Kanun'un 45. maddesinin (2) numaralı fıkrası uyarınca Anayasa Mahkemesine başvuruda bulunabilmek için olağan kanun yollarının tüketilmesi zorunludur. Başvurunun hukuk sisteminde mevcut yargısal yollar tüketilmeksizin yapıldığı anlaşılmaktadır (Bayram Gök, §§ 20-24).

10. Açıklanan gerekçelerle birleştirilen 2018/22318 numaralı başvuruda başvurucular Arzu ve Meryem Keskin dışındaki diğer başvurucu Sevgi Keskin yönünden başvurunun, adil yargılanma hakkının ihlal edildiği iddiasının diğer kabul edilebilirlik koşulları yönünden incelenmeksizin başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

D. Başvurucular Nursel Tatar, Ayşe Tatar, Şerife Tatar ve Metin Tatar Yönünden

11. 2018/23878 esas numaralı bireysel başvuru dosyasında yukarıda adı geçen kişilerin başvurucu olarak yazıldığı görülmekle birlikte, bireysel başvuruya konu olan Kahramanmaraş İdare Mahkemesinin 2016/592 esas numaralı dosyasında adı geçen kişilerin davacı olarak yer almadığı görülmektedir. Yukarıda adı geçen kişilerin derece mahkemelerinde dava açmadıkları doğrudan bireysel başvuruda bulunduğu sonucuna ulaşılmıştır.

12. 6216 sayılı Kanun'un 45. maddesinin (2) numaralı fıkrası uyarınca Anayasa Mahkemesine başvuruda bulunabilmek için olağan kanun yollarının tüketilmesi zorunludur. Başvurunun hukuk sisteminde mevcut yargısal yollar tüketilmeksizin yapıldığı anlaşılmaktadır (Bayram Gök, §§ 20-24).

13. Açıklanan gerekçelerle birleştirilen 2018/23878 numaralı başvuruda başvurunun, başvurucu Ejder Tatar dışındaki diğer başvurucular Nursel Tatar, Ayşe Tatar, Şerife Tatar ve Metin Tatar yönünden adil yargılanma hakkının ihlal edildiği iddiasının diğer kabul edilebilirlik koşulları yönünden incelenmeksizin başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

E. 2018/9180 (başvurucular Hediye ve Melike Göğebakan), 2018/22138 (başvurucu Ömer Koca), 2018/22318 (başvurucular Arzu ve Meryem Keskin), 2018/23878 (başvurucu Ejder Tatar) ile Birleştirilen 2018/22151, 2018/22310, 2018/22315, 2018/23874, 2018/23877, 2019/15634, 2019/16130, 2019/9345, 2018/22536 ve 2019/5350 Numaralı Başvurularda Ekli Listede Belirtilen Başvurucular Yönünden

14. Anayasa Mahkemesi, olay ve olguları somut başvuru ile aynı nitelikte olan Ahmet Taban ve diğerleri (B. No: 2018/22125, 29/9/2022) kararında uygulanacak anayasal ilkeleri belirlemiştir. Bu çerçevede başvuruya konu olaya benzer davalarda Danıştayın istikrar kazanmış yerleşik içtihadının aksine karar verilmesine rağmen Gaziantep Bölge İdare Mahkemesince bu ilkelerden ayrılmayı gerektirir haklı nedenlerin olayın koşullarında ilgili ve yeterli gerekçeyle açıklanmamasının yargılamayı hakkaniyetli olmaktan çıkarması nedeniyle adil yargılanma hakkının ihlal edildiği sonucuna ulaşmıştır. Somut başvuruda da anılan kararda açıklanan ilkelerden ve ulaşılan sonuçtan ayrılmayı gerektiren bir durum bulunmamaktadır. Bu durumda diğer başvurucuların Anayasa'nın 36. maddesinde güvence altına alınan adil yargılanma haklarının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir.

III. GİDERİM

15. Başvurucular, ihlalin tespiti ve mağduriyetlerinin giderilmesi talebinde bulunmuşlardır. İhlal sonucuna varılan başvurucular yönünden başvuruda tespit edilen hak ihlalinin sonuçlarının ortadan kaldırılması için yeniden yargılama yapılmasında hukuki yarar bulunmaktadır. Bu kapsamda kararın gönderildiği yargı mercilerince yapılması gereken iş, yeniden yargılama işlemlerini başlatmak ve Anayasa Mahkemesini ihlal sonucuna ulaştıran nedenleri gideren, ihlal kararında belirtilen ilkelere uygun yeni bir karar vermektir (Mehmet Doğan [GK], B. No: 2014/8875, 7/6/2018, §§ 54-60; Aligül Alkaya ve diğerleri (2), B. No: 2016/12506, 7/11/2019, §§ 53-60, 66; Kadri Enis Berberoğlu (3) [GK], B. No: 2020/32949, 21/1/2021, §§ 93-100).

IV. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Ali Göğebakan, Sevgi Keskin, Nursel Tatar, Ayşe Tatar, Şerife Tatar ve Metin Tatar yönünden adil yargılanma hakkının ihlal edildiği iddiasının başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

B. Ayşegül Kamışkıran, Döndü Koca, Mustafa Koca ve Seydi Koca yönünden adil yargılanma hakkı kapsamındaki mahkemeye erişim hakkının ihlal edildiği iddiasının açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

C. Diğer başvurucular yönünden hakkaniyete uygun yargılanma hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın KABUL EDİLEBİLİR OLDUĞUNA,

D. Anayasa’nın 36. maddesinde güvence altına alınan adil yargılanma hakkı kapsamındaki hakkaniyete uygun yargılanma hakkının İHLAL EDİLDİĞİNE,

E. Kararın bir örneğinin hakkaniyete uygun yargılanma hakkının ihlalinin sonuçlarının ortadan kaldırılması için yeniden yargılama yapılmak amacıyla ekli tablonun (D) sütununda yer alan yargı mercilerine GÖNDERİLMESİNE,

F. Ali Göğebakan, Sevgi Keskin, Nursel Tatar, Ayşe Tatar, Şerife Tatar ve Metin Tatar, Ayşegül Kamışkıran, Döndü Koca, Mustafa Koca ve Seydi Koca tarafından yapılan yargılama giderlerinin üzerlerinde bırakılmasına,

G. Ekli tablonun (E) sütununda gösterilen harçların başvuruculara ilgili sütunda gösterildiği şekilde ÖDENMESİNE, yine ekli tablonun (F) sütunundaki gösterildiği şekilde ve belirtilen başvuruculara 9.900 TL vekâlet ücretinin MÜŞTEREKEN ÖDENMESİNE,

H. Ödemenin kararın tebliğini takiben başvurucuların Hazine ve Maliye Bakanlığına başvuru tarihinden itibaren dört ay içinde yapılmasına, ödemede gecikme olması hâlinde bu sürenin sona erdiği tarihten ödeme tarihine kadar geçen süre için yasal FAİZ UYGULANMASINA,

İ. Kararın bir örneğinin Adalet Bakanlığına GÖNDERİLMESİNE 5/9/2023 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.